DOI issue:
Recenzje i przeglądy
DOI article:Gryglewicz, Tomasz: Nowe książki o Witkacym
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0191
Folia Historiae Artium, T. XXIV (1988)
PL ISSN 0071—6723
NOWE KSIĄŻKI O WITKACYM
Narastające od lat zainteresowanie twórczością
i osobowością Stanisława Ignacego Witkiewicza
osiągnęło apogeum w roku 1985, w setną rocznicę
jego urodzin. Nie obyło się bez rocznicowych pu-
blikacji, takich jialk — w całości .poświęcony Wit-
kacemu — doskonale opracowany tom Pamiętnika
Teatralnego b Na długiej liście bibliograficznej
prac o Witkacym zdecydowanie dominują pozycje
0 charakterze literaturoznawczym i filozoficznym.
Dlatego też szczególnie cieszą nowe publikacje do-
tyczące jego twórczości plastycznej, które ukaza-
ły się w roku 1985, niewątpliwie w związku ze
wspomnianą rocznicą.
Został wydany album przedstawiający wczesne
obrazy i rysunki S. I. Witlkiewlicza, opracowany
1 wstępem opatrzony przez Wojciecha Sztabę1 2.
Jest to album szczególny, gdyż prezentu je zagi-
nione dzieła, reprodukowane ;na podstawie ory-
ginalnych fotografii, pochodzących ze zbiorów
Konstantego Puzyny. Zbiór obejmuje 130 małych
fotografii czarno-białych (103 zamieszczono' w al-
bumie), które przesyłał Stanisław Ignacy swoje-
mu ojcu, przebywającemu, na leczeniu w Lowra-
nie. Stanowią one jakby swoistą dokumentację
bieżących dokonań artystycznych Witkacego z lat
1908—1913, rodzaj sprawozdania. ,,'Wobec braku
oryginałów — pisze W. Sztaba — zdjęcia muszą
je nam zastąpić, występują przeto na prawach
niemal oryginału. Tym bardziej, że autorem zdjęć
jest sam Witkacy [...] sam też Witkacy opatrzył
odbitki na odwrocie tytułami i uwagami, dotyczą-
cymi technologii fotografii lub w przypadku re-
produkcji obrazu olejnego — użytych barw. Tego
rodzaju informacje mogły zainteresować Stanisła-
wa Witkiewicza, który na podstawie fotografii u-
dzielał synowi w listach swoistych korekt na od-
1 Stanisław Ignacy Witkiewicz (Pamiętnik Teatralny,
XXXIV, z. 1—4, 1985).
2 W. Sztaba, Stanisław Ignacy Witkiewicz. Zagi-
nione obrazy i rysunki sprzed roku 1914 według orygi-
ległość [...] Przywołują {one] i dzisiaj ten listowy
pomost między Polską a daleką Lowraną nad
Adriatykiem” 3.
Zgodnie z dokumentacyjnymi ambicjami cało-
ści (zachowane zdjęcia nie są najlepszej jakości,
należy je traktować jako niepełny, orientacyjny
zapis zaginionych dzieł) Sztaba zaopatruje nie-
które z nich własnym lub pochodzącym od innych
badaczy komentarzem oraz fragmentami z li-
stów Witkacego lub jego ojca,. Reprodukuje tak-
że rewersy fotografii z naniesionymi opisami ko-
lorystyki oryginałów.
W krótkim wstępie W. Sztaba charakteryzuje
reprodukowane portrety oraz, typowe dla twór-
czości Witkacego tych lat, monochromatyczne
kompozycje rysunkowe — tzw. „potwory”. Ry-
sunki te przedstawiają karykaturalnie zdeformo-
wane postacie, w demoniczmianperwersyjinych, ale
zarazem groteskowych, sytuacjach. W tych przed-
stawieniach kreska jest świadomie „brzydka”, te-
chnika i warsztat toporne, surowe. Sztaba wyko-
rzystuje do interpretacji „potworów” nutclkomen-
tarz Witkacego, zawarty w młodzieńczej powie-
ści 622 upadki Bunga, praż uwagi pochodzące z je-
go korespondencji, lokując je w charakterystycz-
nym dla późnego okresu Młodej Polski zjawisku
„estetyki brzydoty” łączonej z groteską. Tego ty-
pu poetyka pojawiła się m. im. w utworach za-
przyjaźnionego z Witkacym Romana Jaworskiego.
Kompozycja albumu i zawarte w mim informa-
cje opierają się w zasadzie na wcześniejszych kon-
statacjach autora, zawartych w obszernej mono-
grafii twórczości S. I. Witkiewicza pt. Gra ze
sztuką 4. Przypomnę, że oryginalną tezą tej książ-
ki ((choć poidąża ona tropem wcześniejszych suge-
stii Andrzeja Kostołowskiego) było ukazanie dzia-
nalnych fotografii ze zbiorów Konstantego Puzyny, War-
szawa 1985.
3 Ibid., s. 6.
4 W. Sztaba, Gra ze sztuką. O twórczcści Stani-
sława Ignacego Witkiewicza, Kraków 1982.
185
PL ISSN 0071—6723
NOWE KSIĄŻKI O WITKACYM
Narastające od lat zainteresowanie twórczością
i osobowością Stanisława Ignacego Witkiewicza
osiągnęło apogeum w roku 1985, w setną rocznicę
jego urodzin. Nie obyło się bez rocznicowych pu-
blikacji, takich jialk — w całości .poświęcony Wit-
kacemu — doskonale opracowany tom Pamiętnika
Teatralnego b Na długiej liście bibliograficznej
prac o Witkacym zdecydowanie dominują pozycje
0 charakterze literaturoznawczym i filozoficznym.
Dlatego też szczególnie cieszą nowe publikacje do-
tyczące jego twórczości plastycznej, które ukaza-
ły się w roku 1985, niewątpliwie w związku ze
wspomnianą rocznicą.
Został wydany album przedstawiający wczesne
obrazy i rysunki S. I. Witlkiewlicza, opracowany
1 wstępem opatrzony przez Wojciecha Sztabę1 2.
Jest to album szczególny, gdyż prezentu je zagi-
nione dzieła, reprodukowane ;na podstawie ory-
ginalnych fotografii, pochodzących ze zbiorów
Konstantego Puzyny. Zbiór obejmuje 130 małych
fotografii czarno-białych (103 zamieszczono' w al-
bumie), które przesyłał Stanisław Ignacy swoje-
mu ojcu, przebywającemu, na leczeniu w Lowra-
nie. Stanowią one jakby swoistą dokumentację
bieżących dokonań artystycznych Witkacego z lat
1908—1913, rodzaj sprawozdania. ,,'Wobec braku
oryginałów — pisze W. Sztaba — zdjęcia muszą
je nam zastąpić, występują przeto na prawach
niemal oryginału. Tym bardziej, że autorem zdjęć
jest sam Witkacy [...] sam też Witkacy opatrzył
odbitki na odwrocie tytułami i uwagami, dotyczą-
cymi technologii fotografii lub w przypadku re-
produkcji obrazu olejnego — użytych barw. Tego
rodzaju informacje mogły zainteresować Stanisła-
wa Witkiewicza, który na podstawie fotografii u-
dzielał synowi w listach swoistych korekt na od-
1 Stanisław Ignacy Witkiewicz (Pamiętnik Teatralny,
XXXIV, z. 1—4, 1985).
2 W. Sztaba, Stanisław Ignacy Witkiewicz. Zagi-
nione obrazy i rysunki sprzed roku 1914 według orygi-
ległość [...] Przywołują {one] i dzisiaj ten listowy
pomost między Polską a daleką Lowraną nad
Adriatykiem” 3.
Zgodnie z dokumentacyjnymi ambicjami cało-
ści (zachowane zdjęcia nie są najlepszej jakości,
należy je traktować jako niepełny, orientacyjny
zapis zaginionych dzieł) Sztaba zaopatruje nie-
które z nich własnym lub pochodzącym od innych
badaczy komentarzem oraz fragmentami z li-
stów Witkacego lub jego ojca,. Reprodukuje tak-
że rewersy fotografii z naniesionymi opisami ko-
lorystyki oryginałów.
W krótkim wstępie W. Sztaba charakteryzuje
reprodukowane portrety oraz, typowe dla twór-
czości Witkacego tych lat, monochromatyczne
kompozycje rysunkowe — tzw. „potwory”. Ry-
sunki te przedstawiają karykaturalnie zdeformo-
wane postacie, w demoniczmianperwersyjinych, ale
zarazem groteskowych, sytuacjach. W tych przed-
stawieniach kreska jest świadomie „brzydka”, te-
chnika i warsztat toporne, surowe. Sztaba wyko-
rzystuje do interpretacji „potworów” nutclkomen-
tarz Witkacego, zawarty w młodzieńczej powie-
ści 622 upadki Bunga, praż uwagi pochodzące z je-
go korespondencji, lokując je w charakterystycz-
nym dla późnego okresu Młodej Polski zjawisku
„estetyki brzydoty” łączonej z groteską. Tego ty-
pu poetyka pojawiła się m. im. w utworach za-
przyjaźnionego z Witkacym Romana Jaworskiego.
Kompozycja albumu i zawarte w mim informa-
cje opierają się w zasadzie na wcześniejszych kon-
statacjach autora, zawartych w obszernej mono-
grafii twórczości S. I. Witkiewicza pt. Gra ze
sztuką 4. Przypomnę, że oryginalną tezą tej książ-
ki ((choć poidąża ona tropem wcześniejszych suge-
stii Andrzeja Kostołowskiego) było ukazanie dzia-
nalnych fotografii ze zbiorów Konstantego Puzyny, War-
szawa 1985.
3 Ibid., s. 6.
4 W. Sztaba, Gra ze sztuką. O twórczcści Stani-
sława Ignacego Witkiewicza, Kraków 1982.
185