DOI Artikel:
Bałus, Wojciech: Historyzm, analogiczność, malowniczość: Rozważania o centralnych kategoriach twórczości Teodora Talowskiego (1857 - 1910)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0132
10. Teodor Talowski, „portal grobowców w Łańcucie”,
1896 (wg Talowski, Projekta...), (fot. Pracownia Repro-
graficzna Biblioteki Jagiellońskiej)
U iCRl/f-*
12. Teodor Talowski, exlibris dla Zagórzan, 1897 (wg
A 1900), (repr. Pracownia Reprograficzna Biblioteki PAN
w Krakowie)
niać. Zanika „rozbieganie” fasad, chropawa fak-
tura ścian ustępuje jednolitej tafli, typowa dla
wcześniejszego okresu „historyzacja”, osiągana
przez stosowanie różnorodnego materiału budo-
wlanego (od „starej” do „nowej” cegły), prze-
kształca się w dekoracyjną alternację. Zazwyczaj
fasady są ceglane, budowane poprzez nakładanie
płaszczyzn lub całkowitą ich redukcję do jed-
nej, pustej tafli. Formy zaczynają tężeć, archi-
tektura zaczyna działać masą muru, w którym
przeprute są, pozbawione najczęściej obramień,
okna. Masę tę „rozluźniają” czasem sercowate
prześwity na narożach, wypełnione kolumienką,
atektoniozne w swym estetycznym działaniu (np.
ambona w kościele dobrzechowskim, 1895; fasada
grobowca Potockich pod kościołem w Łańcucie,
1896, ryc. 10; architektoniczne ujęcie „podkopu”
pod wiaduktem kolejowym w Krakowie przy ul.
Lubicz, 1896—1898, ryc. 7 39). Przerysowany, sym-
bolistyczny detal ustępuje miejsca prostej de-
koracji architektonicznej w postaci ostrokątnych
arkadek pod gzymsem koronującym i klasycyzu-
jącernu, deskowemu boniowaniu. Coraz mniej czy-
telne stają się, w pierwszym okresie i tak mocno
przetworzone, odniesienia do stylów historycz-
nych. Typowymi realizacjami z tego okresu są:
szpital Bonifratrów w Krakowie (1898, ryc. 11) i
kamienica przy ul. Pędzichów 19 w Krakowie
(1897), „Sokół” w Jarosławiu (1899—1900) 40, ko-
ściół w Suchej Beskidzkiej oraz krakowski „pod-
kop”.
11. Teodor Talowski, projekt szpitala Bonifratrów w
Krakowie, 1898 (fot. Pracownia Reprograficzna Archi-
wum Państwowego w Krakowie)
89 Ambona w Dobrzechowie: Talowski, Projekta...,
tabl. 39; grobowiec w Łańcucie: ibid., tabl. 55; „podkop”:
(CTL 1898), s. 129; (CTK 1898), s. 45, 46.
40 Szpital Bonifratrów: Archiwum Budynków Miesz-
kalnych w Krakowie, Dz VIII, 1. s. 2; „Sokół” w Jaro-
sławiu: K. Godfried, Ilustrowany przewodnik po Ja-
rosławiu, Jarosław 1937, s. 47.
41 (CTL 1898), s. 228, 247; (A 1900), szp. 203—204.
126
1896 (wg Talowski, Projekta...), (fot. Pracownia Repro-
graficzna Biblioteki Jagiellońskiej)
U iCRl/f-*
12. Teodor Talowski, exlibris dla Zagórzan, 1897 (wg
A 1900), (repr. Pracownia Reprograficzna Biblioteki PAN
w Krakowie)
niać. Zanika „rozbieganie” fasad, chropawa fak-
tura ścian ustępuje jednolitej tafli, typowa dla
wcześniejszego okresu „historyzacja”, osiągana
przez stosowanie różnorodnego materiału budo-
wlanego (od „starej” do „nowej” cegły), prze-
kształca się w dekoracyjną alternację. Zazwyczaj
fasady są ceglane, budowane poprzez nakładanie
płaszczyzn lub całkowitą ich redukcję do jed-
nej, pustej tafli. Formy zaczynają tężeć, archi-
tektura zaczyna działać masą muru, w którym
przeprute są, pozbawione najczęściej obramień,
okna. Masę tę „rozluźniają” czasem sercowate
prześwity na narożach, wypełnione kolumienką,
atektoniozne w swym estetycznym działaniu (np.
ambona w kościele dobrzechowskim, 1895; fasada
grobowca Potockich pod kościołem w Łańcucie,
1896, ryc. 10; architektoniczne ujęcie „podkopu”
pod wiaduktem kolejowym w Krakowie przy ul.
Lubicz, 1896—1898, ryc. 7 39). Przerysowany, sym-
bolistyczny detal ustępuje miejsca prostej de-
koracji architektonicznej w postaci ostrokątnych
arkadek pod gzymsem koronującym i klasycyzu-
jącernu, deskowemu boniowaniu. Coraz mniej czy-
telne stają się, w pierwszym okresie i tak mocno
przetworzone, odniesienia do stylów historycz-
nych. Typowymi realizacjami z tego okresu są:
szpital Bonifratrów w Krakowie (1898, ryc. 11) i
kamienica przy ul. Pędzichów 19 w Krakowie
(1897), „Sokół” w Jarosławiu (1899—1900) 40, ko-
ściół w Suchej Beskidzkiej oraz krakowski „pod-
kop”.
11. Teodor Talowski, projekt szpitala Bonifratrów w
Krakowie, 1898 (fot. Pracownia Reprograficzna Archi-
wum Państwowego w Krakowie)
89 Ambona w Dobrzechowie: Talowski, Projekta...,
tabl. 39; grobowiec w Łańcucie: ibid., tabl. 55; „podkop”:
(CTL 1898), s. 129; (CTK 1898), s. 45, 46.
40 Szpital Bonifratrów: Archiwum Budynków Miesz-
kalnych w Krakowie, Dz VIII, 1. s. 2; „Sokół” w Jaro-
sławiu: K. Godfried, Ilustrowany przewodnik po Ja-
rosławiu, Jarosław 1937, s. 47.
41 (CTL 1898), s. 228, 247; (A 1900), szp. 203—204.
126