DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Piwocka, Magdalena: Elżbieta Stuart - "Nieznana dama" z galerii w Nieświeżu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0164
3. Marcus Gheeraerts ML, Portret młodej kobiety (Elżbie-
ta Stuart), ok. 1610—1611, Nowy Jork, Metropolitan Mu-
seum of Art (fot. Muzeum)
10 Dane biograficzne Elżbiety Stuart i jej rodziny za-
czerpnięto przeważnie z The Compact Edition of The
Dictionary of National Biography [reprint mikrograficz-
ny], vol. I, Oxford 1975, s. 627 i s.v.; La Grandę Ency-
clopedie des Sciences, des lettres et des arts, vol. V, Pa-
ris [1885—1901], s. 840—841 i s.v.; Chambers Biographi-
cal Dictionary, ed. by I. O. Thorne, London 1961, s.v.
11 Tło i przyczyny zbliżenia obu krajów w począt-
kach panowania Jakuba I omawia A. E. Mierzwa,
Anglia a Polska w pierwszej połowie XVII w., Warsza-
wa 1986, s. 25—33. O przesłaniu portretu i bursztynów
na ręce królowej Anny Duńskiej por. rękopiśmienny
„Dziennik W. Bruce’a, Woj. Archiwum Państw., Gdańsk,
Bibl. Arch. sygn. 300 R/Bb, 32, s. 45, 52—53.
12 Mogło to być jedno z dwóch dzieł króla: The
True Law of Free Monarchies (wyd. anonimowo, 1598)
Obecność wizerunku w zbiorach domu Radzi-
wiłłów i ina polskim terenie nie powinna dziwić
i nie jest wcale przypadkowa. Portret przedstawia
bowiem Elżbietę iStuart, żołnę Fryderyka V Wit-
telsbacha, kurfiirsta Pfalzu, elektora palatyna Re-
nu i „zimowego króla” Czech. Poistać tę łączą z
naszą historią wielorakie i nieblahej natury wię-
zy-
Elżbieta —- nazywania w siedemnastowiecz-
nych źródłach „królową czeską” — jedyna córka
Jakuba I Stuarta 1(1566—1625, na tronie angiel-
skim od 1603) i Anny Duńskiej (1574—1619, po-
ślubionej Jakubowi w 1589), urodziła się 19 VIII
1596 10 11. Z dwóch jej ibraici tylko młodszy, Karol,
doczekał się korony w :r. 1625; starszy, Henryk,
książę Walii, zmarł w r. 1612 jako- szesnastoletni
chłopiec. Mocarstwowa pozycja Anglii, zbudowa-
na przez Elżbietę I, 'uczyniła jej imienniczkę Elż-
bietę Stuart jedną z najświetniejszych partii mał-
żeńskich dla następców tronu w całej Europie.
Wiele wskazywało na to, iż za jej przyczyną
otworzy się nowa karta w dziejach stosunków
polsko-angielskich. Przewidujący i pokojowo na-
stawiony polityk Jakub I o)d początku panowania
zwracał uwagę ma Rzeczpospolitą i dynastię Wa-
zów, jako partnerów przyszłego aliansu. Ze swej
strony także Zygmunt III dążył do zbliżenia, cze-
go wyrazem istał się wysłany ido Londynu w r.
1607, za pośrednictwem posła angielskiego Willia-
ma Bruee’a, portret króla, na którym uwidocznio-
ny był wraz z synem Władysławem n. Dar, od-
słaniający jiuż intencje ofiarodawcy, odwzajemnił
Stuart przekazanym Zygmuntowi egzemplarzem
własnego traktatu o boskim pochodzeniu władzy
monarszej 12 *. Dalsze kroki poczynił dwór polski w
lipcu r. 1609, kierując do- Anglii z nieoficjalną
misją Zygmunta Myszkowskiego, marszałka wiel-
kiego koronnego, w towarzystwie młodego Jaku-
ba Sobieskiego, późniejszego ojca króla Jana. We
lub Basilicon Doron, wyd. 1593 — por. Mierzwa, o.c.,
s. 34, przyp. 43.
13 J. Sobieski, Dwie podróże Jakuba Sobieskie-
go ojca króla Jana III odbyte po krajach europejskich
w latach 1607—1613 i 1638. Wyd. E. Raczyński, Poznań
1833, s. 18—20.
14 Ze wzmianki Sobieskiego nie wynika, by chodzi-
ło o podwójny portret (wraz z Zygmuntem III). Raczej
był to wizerunek królewicza Władysława pokrewny obra-
zom z Monachium (Bayerische Staatsgemaldesammlun-
gen, nr inw. 61817/7103, ok. r. 1602, lub z ok. r. 1605,
obecnie w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie,
nr inw. 145) -— por. J. Ruszczycówna, Portrety
Zygmunta III i jego rodziny (Rocz. Muz. Nar. w Warsza-
wie, XIII, 1, Warszawa 1969), s. 197—201 i 219, il. 29,
30 i 42; J. T. Petrus, Portret królewicza Władysława
158
ta Stuart), ok. 1610—1611, Nowy Jork, Metropolitan Mu-
seum of Art (fot. Muzeum)
10 Dane biograficzne Elżbiety Stuart i jej rodziny za-
czerpnięto przeważnie z The Compact Edition of The
Dictionary of National Biography [reprint mikrograficz-
ny], vol. I, Oxford 1975, s. 627 i s.v.; La Grandę Ency-
clopedie des Sciences, des lettres et des arts, vol. V, Pa-
ris [1885—1901], s. 840—841 i s.v.; Chambers Biographi-
cal Dictionary, ed. by I. O. Thorne, London 1961, s.v.
11 Tło i przyczyny zbliżenia obu krajów w począt-
kach panowania Jakuba I omawia A. E. Mierzwa,
Anglia a Polska w pierwszej połowie XVII w., Warsza-
wa 1986, s. 25—33. O przesłaniu portretu i bursztynów
na ręce królowej Anny Duńskiej por. rękopiśmienny
„Dziennik W. Bruce’a, Woj. Archiwum Państw., Gdańsk,
Bibl. Arch. sygn. 300 R/Bb, 32, s. 45, 52—53.
12 Mogło to być jedno z dwóch dzieł króla: The
True Law of Free Monarchies (wyd. anonimowo, 1598)
Obecność wizerunku w zbiorach domu Radzi-
wiłłów i ina polskim terenie nie powinna dziwić
i nie jest wcale przypadkowa. Portret przedstawia
bowiem Elżbietę iStuart, żołnę Fryderyka V Wit-
telsbacha, kurfiirsta Pfalzu, elektora palatyna Re-
nu i „zimowego króla” Czech. Poistać tę łączą z
naszą historią wielorakie i nieblahej natury wię-
zy-
Elżbieta —- nazywania w siedemnastowiecz-
nych źródłach „królową czeską” — jedyna córka
Jakuba I Stuarta 1(1566—1625, na tronie angiel-
skim od 1603) i Anny Duńskiej (1574—1619, po-
ślubionej Jakubowi w 1589), urodziła się 19 VIII
1596 10 11. Z dwóch jej ibraici tylko młodszy, Karol,
doczekał się korony w :r. 1625; starszy, Henryk,
książę Walii, zmarł w r. 1612 jako- szesnastoletni
chłopiec. Mocarstwowa pozycja Anglii, zbudowa-
na przez Elżbietę I, 'uczyniła jej imienniczkę Elż-
bietę Stuart jedną z najświetniejszych partii mał-
żeńskich dla następców tronu w całej Europie.
Wiele wskazywało na to, iż za jej przyczyną
otworzy się nowa karta w dziejach stosunków
polsko-angielskich. Przewidujący i pokojowo na-
stawiony polityk Jakub I o)d początku panowania
zwracał uwagę ma Rzeczpospolitą i dynastię Wa-
zów, jako partnerów przyszłego aliansu. Ze swej
strony także Zygmunt III dążył do zbliżenia, cze-
go wyrazem istał się wysłany ido Londynu w r.
1607, za pośrednictwem posła angielskiego Willia-
ma Bruee’a, portret króla, na którym uwidocznio-
ny był wraz z synem Władysławem n. Dar, od-
słaniający jiuż intencje ofiarodawcy, odwzajemnił
Stuart przekazanym Zygmuntowi egzemplarzem
własnego traktatu o boskim pochodzeniu władzy
monarszej 12 *. Dalsze kroki poczynił dwór polski w
lipcu r. 1609, kierując do- Anglii z nieoficjalną
misją Zygmunta Myszkowskiego, marszałka wiel-
kiego koronnego, w towarzystwie młodego Jaku-
ba Sobieskiego, późniejszego ojca króla Jana. We
lub Basilicon Doron, wyd. 1593 — por. Mierzwa, o.c.,
s. 34, przyp. 43.
13 J. Sobieski, Dwie podróże Jakuba Sobieskie-
go ojca króla Jana III odbyte po krajach europejskich
w latach 1607—1613 i 1638. Wyd. E. Raczyński, Poznań
1833, s. 18—20.
14 Ze wzmianki Sobieskiego nie wynika, by chodzi-
ło o podwójny portret (wraz z Zygmuntem III). Raczej
był to wizerunek królewicza Władysława pokrewny obra-
zom z Monachium (Bayerische Staatsgemaldesammlun-
gen, nr inw. 61817/7103, ok. r. 1602, lub z ok. r. 1605,
obecnie w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie,
nr inw. 145) -— por. J. Ruszczycówna, Portrety
Zygmunta III i jego rodziny (Rocz. Muz. Nar. w Warsza-
wie, XIII, 1, Warszawa 1969), s. 197—201 i 219, il. 29,
30 i 42; J. T. Petrus, Portret królewicza Władysława
158