DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Piwocka, Magdalena: Elżbieta Stuart - "Nieznana dama" z galerii w Nieświeżu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0167
dęli. Ich podobizny, wchodząc do tableau wład-
ców, stają się ponadczasową własnością ogółu,
jak profile panujących powtarzane na monetach
i medalach. Widomym tego dowodom jest ana-
chroniczność późniejszych portretów Elżbiety, ry-
towanych przez Crispina de Passe St.24 (ryc. 7),
Willema de Passe czy Willema Hondiiusa 25, opar-
tych na bardzo wczesnych przedstawieniach, prze-
de wszystkim na wizerunku ślubnym z r. 1613.
Zdarzają się nawet przypadki wzorowania jej fi-
zjonomii i postaci w portretach zbiorowych (z ca-
łą rodziną) na sylwetce matki, Anny Duńskiej
(W. de Passe)26.
Miarodajnym świadectwem jej wyglądu z lat
1622—1623 wydaje się plansza W. J. Delffa we-
dług Miereve:lta 27 (ryc. 8), w kryzie, haftowanej
sukni, perłowej przepasce we włosach, z zawie-
szonym na piersi embleimatycznym klejnotem w
kształcie serca, niemal dokładnie takim, jak w
portrecie nieświesfciim l(iryc. 9). Klejnot, różny od
wspaniałego ,,krzyża” z wielkich rautów, który
zdobi ją w dniu zaślubin (ryc. 5), spełnia szcze-
gólną rolę identyfikującą. Elżbieta, nazywana w
Anglii, Niderlandach i Palatynacie „Królową
serc”28, darzona przez męża gorącym uczuciem,
przystała chętnie na ofiarowany jej przydomek
i „nosiła” jego wizualne znaki. Płonące serce prze-
szyte strzałami widnieje na. jej rękawiczkach, za-
chowanych w Monachium29 (ryc. 10), a przede
wszystkim w drogocennym zawieszeniu '(lub kil-
ku -— jeśli wierzyć przekazom ikonograficznym).
Rycina Delffa dotyczy już okresu, gdy rządzą-
cy zaledwie przez rok Fryderyk, „zimowy król” 26 * 28 29
26 Przekonuje o tym porównanie rycin W. de Passe
(1598—ok. 1637): Fryderyk V 2 rodziną, 1. stan z 1621
(H o 11 s t e i n, o.c., XVI, poz. 40, s. 202) z tegoż Apoteozą
Jakuba I i jego rodziny {ibid., poz. 46, s. 204).
67 W. J. Delff (1580—1638), Elżbieta królowa czeska,
ryt. 1623, z napisem „Mierevelt ad vivum aepictam”
(pendant do portretu Fryderyka V, 1622) — por. H o 11-
stein, o.c., poz. 9, s. 145.
28 Przydomek „The Queen of Hearts” nadawali jej
wszyscy współcześni — por. list Jamesa Howella do
ojca, IG III 1623 [w:] Epistolae Ho-El ianae, London
1754, s. 91 (cyt. wg The Compact Edition of The Dic-
tionary of National Biography). Motyw serca w płomie-
niach (często pod koroną) spopularyzowały — w kontek-
ście miłości chrześcijańskiej — drukowane od poł. w.
XVI zbiory emblemów, zwłaszcza dwujęzyczna edycja
Georgiae Montaneae Nobilis Gallae Emblematum chri-
stianorum centuria..., Cent Emblemes Chrestiens de Da-
moiselle Georgette de Montanay, Tiguri (Ch. Froschauer)
CIO, IO. XXIIII, emblem 8, 30 i passim.
29 Bayerische Nationalmuseum, nr inw. 62/21 —
por. Braun-Ronsdorf, o.c.
W
£
<
m
n
m
R
W
Q
ź
R
R
bd
... ^
~ JJiu tei r/yaif ShmmaTt mtnjirtt ąyo-s ■
ęijuamjtte »n*atjsttms,jfkiene tt cu/~~?0Jła
C*JtM amar, Baimr# j»xćfa
ĆrA
:B»Ą
6. Crispin de Passe St., Elżbieta Stuart jako młoda elek-
torowa, ok. 1614 (wg Braun-Ronsdorfa) (repr. S. Michta)
3
7. Crispin de Passe St., Elżbieta, królowa czeska, ok.
1620 (wg Hollsteina) (repr. T. Duda)
11 — Folia Historiae Artium XXIV
161
ców, stają się ponadczasową własnością ogółu,
jak profile panujących powtarzane na monetach
i medalach. Widomym tego dowodom jest ana-
chroniczność późniejszych portretów Elżbiety, ry-
towanych przez Crispina de Passe St.24 (ryc. 7),
Willema de Passe czy Willema Hondiiusa 25, opar-
tych na bardzo wczesnych przedstawieniach, prze-
de wszystkim na wizerunku ślubnym z r. 1613.
Zdarzają się nawet przypadki wzorowania jej fi-
zjonomii i postaci w portretach zbiorowych (z ca-
łą rodziną) na sylwetce matki, Anny Duńskiej
(W. de Passe)26.
Miarodajnym świadectwem jej wyglądu z lat
1622—1623 wydaje się plansza W. J. Delffa we-
dług Miereve:lta 27 (ryc. 8), w kryzie, haftowanej
sukni, perłowej przepasce we włosach, z zawie-
szonym na piersi embleimatycznym klejnotem w
kształcie serca, niemal dokładnie takim, jak w
portrecie nieświesfciim l(iryc. 9). Klejnot, różny od
wspaniałego ,,krzyża” z wielkich rautów, który
zdobi ją w dniu zaślubin (ryc. 5), spełnia szcze-
gólną rolę identyfikującą. Elżbieta, nazywana w
Anglii, Niderlandach i Palatynacie „Królową
serc”28, darzona przez męża gorącym uczuciem,
przystała chętnie na ofiarowany jej przydomek
i „nosiła” jego wizualne znaki. Płonące serce prze-
szyte strzałami widnieje na. jej rękawiczkach, za-
chowanych w Monachium29 (ryc. 10), a przede
wszystkim w drogocennym zawieszeniu '(lub kil-
ku -— jeśli wierzyć przekazom ikonograficznym).
Rycina Delffa dotyczy już okresu, gdy rządzą-
cy zaledwie przez rok Fryderyk, „zimowy król” 26 * 28 29
26 Przekonuje o tym porównanie rycin W. de Passe
(1598—ok. 1637): Fryderyk V 2 rodziną, 1. stan z 1621
(H o 11 s t e i n, o.c., XVI, poz. 40, s. 202) z tegoż Apoteozą
Jakuba I i jego rodziny {ibid., poz. 46, s. 204).
67 W. J. Delff (1580—1638), Elżbieta królowa czeska,
ryt. 1623, z napisem „Mierevelt ad vivum aepictam”
(pendant do portretu Fryderyka V, 1622) — por. H o 11-
stein, o.c., poz. 9, s. 145.
28 Przydomek „The Queen of Hearts” nadawali jej
wszyscy współcześni — por. list Jamesa Howella do
ojca, IG III 1623 [w:] Epistolae Ho-El ianae, London
1754, s. 91 (cyt. wg The Compact Edition of The Dic-
tionary of National Biography). Motyw serca w płomie-
niach (często pod koroną) spopularyzowały — w kontek-
ście miłości chrześcijańskiej — drukowane od poł. w.
XVI zbiory emblemów, zwłaszcza dwujęzyczna edycja
Georgiae Montaneae Nobilis Gallae Emblematum chri-
stianorum centuria..., Cent Emblemes Chrestiens de Da-
moiselle Georgette de Montanay, Tiguri (Ch. Froschauer)
CIO, IO. XXIIII, emblem 8, 30 i passim.
29 Bayerische Nationalmuseum, nr inw. 62/21 —
por. Braun-Ronsdorf, o.c.
W
£
<
m
n
m
R
W
Q
ź
R
R
bd
... ^
~ JJiu tei r/yaif ShmmaTt mtnjirtt ąyo-s ■
ęijuamjtte »n*atjsttms,jfkiene tt cu/~~?0Jła
C*JtM amar, Baimr# j»xćfa
ĆrA
:B»Ą
6. Crispin de Passe St., Elżbieta Stuart jako młoda elek-
torowa, ok. 1614 (wg Braun-Ronsdorfa) (repr. S. Michta)
3
7. Crispin de Passe St., Elżbieta, królowa czeska, ok.
1620 (wg Hollsteina) (repr. T. Duda)
11 — Folia Historiae Artium XXIV
161