DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Piwocka, Magdalena: Elżbieta Stuart - "Nieznana dama" z galerii w Nieświeżu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0169
Elżbieta Stuart, niedoszła narzeczona Wazy, ener-
gicznie sprzeciwiła się 'tej koncepcji 37, Karol na-
tomiast był nią „politycznie” zainteresowany. I te,
zaawansowane rolkowania opadły w ir. 1636 wo-
bec postawionego przez polski senat (1 XII 1635)
warunku przejścia Elżbiety „młodszej” na kato-
licyzm 38. Ic'h fiasko położyło kres nadziei złącze-
nia węzłem krwi dynastii Wazów i Stuartów.
W przeciwieństwie do kontaktów głów koro-
nowanych trwające od pierwszej dekady stulecia
relacje między Londynem a Radziwiłłami nie
osłabły. W r. 1613 Janusz Radziwiłł pojął za żonę
Elżbietę Zofię Hohenzollern !(por. pirzyp. 4), córkę
elektora brandenburskiego1, wkraczając z rodo-
wym tytułem księcia Świętego- Cesarstwa. Rzym-
skiego do kręgu protestanckich władców Rzeszy,
decydujących o losach tego obozu na Kontynen-
cie. Na ślub swój zaprosił Jakuba I specjalnym
listem39. W r. 1616 odwiedził parę elektorską,
Elżbietę i Fryderyka, w stolicy Pa laty matu Hei-
delbergu, skąd również przesłał królowi-ojicu ob-
szerną pisemną relację40. Najpewniej wówczas
zawarł z Fryderykiem V przymierze, zobowiązu-
jąc się do udzielenia mu orężnej pomocy w razie
konfliktu z Habsburgami41. Doczekawszy się sy-
na, Bogusława (3 V 1620), zwrócił się do Elżbiety
9. Klejnot-zawieszenie, fragment ryc. 1
37 J. K. Fedorowicz, England’s Baltic Trade in
the Early Seventeenth Century. A Study in Anglo-Po-
lish Commercial Diplomacy, Cambridge 1980, s. 217.
Elżbieta wyraża dezaprobatę w listach do swego zau-
fanego stronnika, ambasadora T. Roe’a, rzecznika „pol-
skiego mariażu” jej córki (®9 VIII 1633); cyt. wg: Mie-
rzwa, o.c., s. 144, przyp. 68. Osią planów małżeńskich
była idea sojuszu „państw Północy” przeciw obozowi
katolicko-habsburskiemu.
38 Drugie poselstwo Zawadzkiego (maj—lipiec 1636),
w którym ujawnił warunek małżeństwa, ochłodziło sto-
sunki polsko-angielskie (Dąbrowski, o.c., s. 90). Por.
też A. S. Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce,
I (1632—1636). Tłum. A. Przyboś i R. Żelewski, Warsza-
wa 1980, s. 478—481.
39 Berolini, 21 V 1613 [w:] Elementa ad jontium...,
VI, poz. 102, s. 131—132.
40 Heidelbergae, 21 IX 1616, ibid., poz. 135, s. 168—
—169.
41 Janusz Radziwiłł do brata Krzysztofa, Frankfurt,
7 II 1617 (tłumacząc motywy swych podróży do Rzeszy):
„Do tychże [...] przyczyn przystąpiło potem i to, żem
się elektorowi reńskiemu (przy którym teraz dyrekto-
ryum wszystkich książąt i miast zuniowanych zostawa),
za podaniem jego przez szwagry moje margrafa z Ansz-
pachu i książęcia Chrystyana Anhaltskiego, w słowo za-
ciągnął, jeśliby tego na lato potrzeba ukazała pewną ja-
ką prowincyją wojenną z pewnymi kondycyami na się
wziąść [!]. A uczyniłem to [...] z wielkich i ważnych
przyczyn, bo wolę owdzie uczciwem rzemiosłem rycer-
skim się bawić, między równymi sobie, niż w ojczyźnie
10. Rękawiczki Elżbiety Stuart, ozdoba mankietów, Mo-
nachium, Bayerisches Nationalmuseum (wg M. Schuette,
S. Miiller-Christensen, Das Stickereiwerk, Tubingen 1963)
(repr. S. Michta)
163
gicznie sprzeciwiła się 'tej koncepcji 37, Karol na-
tomiast był nią „politycznie” zainteresowany. I te,
zaawansowane rolkowania opadły w ir. 1636 wo-
bec postawionego przez polski senat (1 XII 1635)
warunku przejścia Elżbiety „młodszej” na kato-
licyzm 38. Ic'h fiasko położyło kres nadziei złącze-
nia węzłem krwi dynastii Wazów i Stuartów.
W przeciwieństwie do kontaktów głów koro-
nowanych trwające od pierwszej dekady stulecia
relacje między Londynem a Radziwiłłami nie
osłabły. W r. 1613 Janusz Radziwiłł pojął za żonę
Elżbietę Zofię Hohenzollern !(por. pirzyp. 4), córkę
elektora brandenburskiego1, wkraczając z rodo-
wym tytułem księcia Świętego- Cesarstwa. Rzym-
skiego do kręgu protestanckich władców Rzeszy,
decydujących o losach tego obozu na Kontynen-
cie. Na ślub swój zaprosił Jakuba I specjalnym
listem39. W r. 1616 odwiedził parę elektorską,
Elżbietę i Fryderyka, w stolicy Pa laty matu Hei-
delbergu, skąd również przesłał królowi-ojicu ob-
szerną pisemną relację40. Najpewniej wówczas
zawarł z Fryderykiem V przymierze, zobowiązu-
jąc się do udzielenia mu orężnej pomocy w razie
konfliktu z Habsburgami41. Doczekawszy się sy-
na, Bogusława (3 V 1620), zwrócił się do Elżbiety
9. Klejnot-zawieszenie, fragment ryc. 1
37 J. K. Fedorowicz, England’s Baltic Trade in
the Early Seventeenth Century. A Study in Anglo-Po-
lish Commercial Diplomacy, Cambridge 1980, s. 217.
Elżbieta wyraża dezaprobatę w listach do swego zau-
fanego stronnika, ambasadora T. Roe’a, rzecznika „pol-
skiego mariażu” jej córki (®9 VIII 1633); cyt. wg: Mie-
rzwa, o.c., s. 144, przyp. 68. Osią planów małżeńskich
była idea sojuszu „państw Północy” przeciw obozowi
katolicko-habsburskiemu.
38 Drugie poselstwo Zawadzkiego (maj—lipiec 1636),
w którym ujawnił warunek małżeństwa, ochłodziło sto-
sunki polsko-angielskie (Dąbrowski, o.c., s. 90). Por.
też A. S. Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce,
I (1632—1636). Tłum. A. Przyboś i R. Żelewski, Warsza-
wa 1980, s. 478—481.
39 Berolini, 21 V 1613 [w:] Elementa ad jontium...,
VI, poz. 102, s. 131—132.
40 Heidelbergae, 21 IX 1616, ibid., poz. 135, s. 168—
—169.
41 Janusz Radziwiłł do brata Krzysztofa, Frankfurt,
7 II 1617 (tłumacząc motywy swych podróży do Rzeszy):
„Do tychże [...] przyczyn przystąpiło potem i to, żem
się elektorowi reńskiemu (przy którym teraz dyrekto-
ryum wszystkich książąt i miast zuniowanych zostawa),
za podaniem jego przez szwagry moje margrafa z Ansz-
pachu i książęcia Chrystyana Anhaltskiego, w słowo za-
ciągnął, jeśliby tego na lato potrzeba ukazała pewną ja-
ką prowincyją wojenną z pewnymi kondycyami na się
wziąść [!]. A uczyniłem to [...] z wielkich i ważnych
przyczyn, bo wolę owdzie uczciwem rzemiosłem rycer-
skim się bawić, między równymi sobie, niż w ojczyźnie
10. Rękawiczki Elżbiety Stuart, ozdoba mankietów, Mo-
nachium, Bayerisches Nationalmuseum (wg M. Schuette,
S. Miiller-Christensen, Das Stickereiwerk, Tubingen 1963)
(repr. S. Michta)
163