Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (24.1988)

ców, którymi Jan Pfister ozdobił nagrobek Janu-
sza i Zuzanny Ostrowskich w katedrze w Tarno-
wie 17.

1.2. Pominięcie w omawianej pracy tzw. Rolki
sztokholmskiej, przedstawiającej wjazd Konstancji
Austriaczki do Krakowa w ir. 1605 (ryc. 2) oraz
rysunków i rycin Stefana Della Belli, związanych
z wjazdem posłów polskich dlo Paryża w r. 1645 18,
jeeit z pewnością świadome. Zuboża ono jednak
i tak niezbyt liczny materiał związany z Polską

0 całą grupę wizerunków, bardzo ważnych pod
względem historycznym i kapitalnych z punktu
widzenia artystycznego. Ich omówienie nie rozbi-
łoby z pewnością zwartości rozprawy, tym bar-
dziej że sam Autor na początku książki przyjął
szeroką definicję portretu konnego.

1.3. W r. 1622 ukazał isiię w Kijowie tren ża-
łobny Kasjaina Sakowicza zatytułowany Wiersz
na żałosnyj pohreh zacnoho rycera Petra Kona-
szewicza Sahajdacznoho..., ozdobiony drzewory-
tem przedstawiającym konny wizerunek hetmana,
opatrzonym 'herbem Pofoóg oraz napisem Petr
Konaszewicz SahajdacĄnyj] Hetman Wojska Je-
[go] Ki[orolewskoj] Mjiłosti] Zapoifozkoho] (ryc.
3). Konaszewicz. dosiada konia idącego stępa w
prawo. Pomimo dość prymitywnego poziomu wy-
konania graficznego daleko posunięta wierność w
odtworzeniu stroju i uzbrojenia 19 pozwala przy-
jąć, że mamy tu do czynienia z autentycznym
przedstawieniem portretowym. Z auitorów, którzy
wypowiadali się na temat drzeworytu, Mieczy-
sław Gębarowicz domniemywał20, a Platon Bie-
lecki przyjął jako pewnik 21, iż stanowił on po-
wtórzenie wizerunku malowanego na chorągwi na-
grobnej. Podobną genezę proponowano i dla dru-
giej ryciny zdobiącej panegiryk — sceny zdobycia
przez Kozaków Kaffy.

Powyższa teza oparta jest głównie na opisie
z r. 1656 chorągwi zawieszonej w cerkwi w Su-
botowie nad grobem Tymosza Chmielnickiego22.
Zmarłego przedstawiono tam na koniu, z mieczem

1 buławą w rękach, a na pierwszym planie zosta-
ło umieszczone wyobrażenie (zapewne personifika-
cja) Mołdawii, jako kraju będącego celem ostatniej

17 P. Krakowski, Pomnik nagrobny ks. Ostrog-
skich (Studia Renesansowe, pod red. M. Walickiego, II,
Wrocław 1957), s. 263—302, ryc. 9 i 10.

18 Por. przede wszystkim M. Paszkiewicz, Te-
matyka polska w twórczości Stefano Della Belli, cz. 2
(Rocznik Historii Sztuki, XV, 1985), s. 55—128. Rolka
sztokholmska wciąż oczekuje na publikację wszechstron-
nego opracowania.

19 Rycina może stanowić argument w dyskusji nad

autentyzmem realiów w Jeźdźcu polskim Rembrandta.

Jako cenny wzór z epoki została ona wykorzystana przez

2. Baltazar Gebhard(?), portret Zygmunta III, fragment
tzw. Rolki sztokholmskiej, Warszawa, Zamek Królewski
(fot. Ł. Szuster)

3. Portret Piotra Konaszewicza Sahajdacznego, drzeworyt
(wg Bieleckij, Ukrainskij portretnyj żivopis...) (repr. A.
Rzepecki)

Juliusza Kossaka w jednym z rysunków, ukazujących
typy polskie z XVII w. (zob. S. Witkiewicz, Juliusz
Kossak, Warszawa 1900, s. 34).

20 M. Gębarowicz, Portret XVI—XVIII wieku
we Lwowie, Wrocław 1969, s. 87—88.

21 p. Bieleckij, Ukrainskij portretnyj ziuopis
XVII—XVIII st., Kyiv 1969, s. 44; idem, Ukrainskaja
portretnaja żiuopis XVII—XVIII w., Leningrad 1981,
s. 54—55.

22 Gębarowicz, l.c., Bieleckij, Ukrainskaja
portretnaja ziuopis...

171