DOI Heft:
Stróżyk, Mateusz: Archeologiczna aplikacja wirtualnej rzeczywistości w oparciu o systemy CAD/GIS. Historia, etyka i funkcje
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26514#0253
Fontes Archaeologici Posnanienses
Vol. 48 Poznań 2012
Archeologiczna aplikacja wirtualnej rzeczywistości
w oparciu o systemy CAD/GIS. Historia, etyka i funkcje
Mateusz Stróżyk1
Archaeological application of virtual reality based on CAD/GIS Systems.
History, ethics and functions
Jednym z istotnych zadań archeologii jest doku-
mentowanie badanych obiektów oraz ich kontekstu.
Najczęstszą formą dokumentacji badań wykopali-
skowych są plany płaskie bądź poziome. Wraz z roz-
wojem technologii komputerowej pojawiły się nowe
możliwości prezentacji wyników analiz archeolo-
gicznych. Niniejszy tekst ma na celu przedstawienie
obecnego stanu wiedzy i możliwości związanych z
wykorzystaniem aplikacji wirtualnej rzeczywistości
na potrzeby badań archeologicznych.
1. Wirtualna rekonstrukcja. Wprowadzenie
Wiek XX zapoczątkował nowy okres w dzie-
dzinie technologii. Powstały nowe dziedziny: cy-
bernetyka oraz informatyka, a dzięki ich rozwo-
jowi nastąpiło upowszechnienie komputeryzacji.
Zastosowanie technik komputerowych umożliwiło
w łatwy i precyzyjny sposób przeprowadzenie wie-
lu skomplikowanych czynności. Znalazło to swoje
odzwierciedlenie m.in. w praktyce badawczej arche-
ologii oraz w ochronie i zarządzaniu dziedzictwem
archeologicznym. Aplikacja rekonstrukcji wirtual-
nej otworzyła we wszystkich tych zakresach działań
nowe możliwości.
W 1990 r. podczas konferencji Computer Applica-
tions and Quantitative Metkods in Archaeology, P. Reilly
przedstawił referat pt.: „Towards a Virtual Archaeology”
(Tost 2008: 101). Omawiał on trójwymiarowe mode-
lowanie jako narzędzie do analizowania i zarządzania
informacjami archeologicznymi w celu tworzenia in-
terpretacji przeszłości. Od tamtego czasu rozgorzała
dyskusja na temat istnienia Virtual Archaeology (VA).
Przeciwnicy VA kwestionują jej istnienie, według
nich wszelkie komputerowe rekonstrukcje należałoby
określić terminem Virtual Heritage (VH) (Tost 2008).
W latach 90. XX wieku większość prac związanych z
aplikacją wirtualnej rzeczywistości ograniczała się do
wykonania efektownych rekonstrukcji, niekoniecznie
popartych wystarczająco bazą źródłową. To właśnie
niskie znaczenie poziomu badawczego i interpretacyj-
nego w projektach były głównym problemem w akcep-
tacji terminu VA przez przeciwników. Z czasem jednak
nastąpiły w tym kierunku istotne zmiany. Zaaplikowa-
nie Systemu Informacji Geograficznej (GIS, ang. Geo-
graphic Information System) i Komputerowego Wspo-
magania Projektowania (CAD, ang. Computer Aided
Design) do archeologii sprawiło, że twierdzenia P. Reil-
leya stały się coraz bardziej prawomocne (por. Llobera
1996).
Zgodnie z propozycją M. Forte (2000: 1) ter-
miny VA i VH mają podobne znaczenie. Cyfrowa
rekonstrukcja w założeniu powinna być używa-
na do odbudowy trójwymiarowych ekosystemów
(Forte 2000: 1), przez co obejmuje zakres obu ter-
minów. Według N. Ryan (2001: 1-2) zarówno VA,
jak i VH służą nie tylko do odtwarzania zabytków,
lecz do tworzenia szerszych wniosków obejmują-
cych wizualizację i prezentację metod, jak również
odbudowę pradziejowych środowisk, krajobrazów
i zabytków. Stąd też w poniższej pracy terminy VA
i VH będą używane wymiennie.
1 Mateusz Stróżyk, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, ul. Wodna 27, 61-781 Poznań, e-mail: mat_stroz@wp.pl
Vol. 48 Poznań 2012
Archeologiczna aplikacja wirtualnej rzeczywistości
w oparciu o systemy CAD/GIS. Historia, etyka i funkcje
Mateusz Stróżyk1
Archaeological application of virtual reality based on CAD/GIS Systems.
History, ethics and functions
Jednym z istotnych zadań archeologii jest doku-
mentowanie badanych obiektów oraz ich kontekstu.
Najczęstszą formą dokumentacji badań wykopali-
skowych są plany płaskie bądź poziome. Wraz z roz-
wojem technologii komputerowej pojawiły się nowe
możliwości prezentacji wyników analiz archeolo-
gicznych. Niniejszy tekst ma na celu przedstawienie
obecnego stanu wiedzy i możliwości związanych z
wykorzystaniem aplikacji wirtualnej rzeczywistości
na potrzeby badań archeologicznych.
1. Wirtualna rekonstrukcja. Wprowadzenie
Wiek XX zapoczątkował nowy okres w dzie-
dzinie technologii. Powstały nowe dziedziny: cy-
bernetyka oraz informatyka, a dzięki ich rozwo-
jowi nastąpiło upowszechnienie komputeryzacji.
Zastosowanie technik komputerowych umożliwiło
w łatwy i precyzyjny sposób przeprowadzenie wie-
lu skomplikowanych czynności. Znalazło to swoje
odzwierciedlenie m.in. w praktyce badawczej arche-
ologii oraz w ochronie i zarządzaniu dziedzictwem
archeologicznym. Aplikacja rekonstrukcji wirtual-
nej otworzyła we wszystkich tych zakresach działań
nowe możliwości.
W 1990 r. podczas konferencji Computer Applica-
tions and Quantitative Metkods in Archaeology, P. Reilly
przedstawił referat pt.: „Towards a Virtual Archaeology”
(Tost 2008: 101). Omawiał on trójwymiarowe mode-
lowanie jako narzędzie do analizowania i zarządzania
informacjami archeologicznymi w celu tworzenia in-
terpretacji przeszłości. Od tamtego czasu rozgorzała
dyskusja na temat istnienia Virtual Archaeology (VA).
Przeciwnicy VA kwestionują jej istnienie, według
nich wszelkie komputerowe rekonstrukcje należałoby
określić terminem Virtual Heritage (VH) (Tost 2008).
W latach 90. XX wieku większość prac związanych z
aplikacją wirtualnej rzeczywistości ograniczała się do
wykonania efektownych rekonstrukcji, niekoniecznie
popartych wystarczająco bazą źródłową. To właśnie
niskie znaczenie poziomu badawczego i interpretacyj-
nego w projektach były głównym problemem w akcep-
tacji terminu VA przez przeciwników. Z czasem jednak
nastąpiły w tym kierunku istotne zmiany. Zaaplikowa-
nie Systemu Informacji Geograficznej (GIS, ang. Geo-
graphic Information System) i Komputerowego Wspo-
magania Projektowania (CAD, ang. Computer Aided
Design) do archeologii sprawiło, że twierdzenia P. Reil-
leya stały się coraz bardziej prawomocne (por. Llobera
1996).
Zgodnie z propozycją M. Forte (2000: 1) ter-
miny VA i VH mają podobne znaczenie. Cyfrowa
rekonstrukcja w założeniu powinna być używa-
na do odbudowy trójwymiarowych ekosystemów
(Forte 2000: 1), przez co obejmuje zakres obu ter-
minów. Według N. Ryan (2001: 1-2) zarówno VA,
jak i VH służą nie tylko do odtwarzania zabytków,
lecz do tworzenia szerszych wniosków obejmują-
cych wizualizację i prezentację metod, jak również
odbudowę pradziejowych środowisk, krajobrazów
i zabytków. Stąd też w poniższej pracy terminy VA
i VH będą używane wymiennie.
1 Mateusz Stróżyk, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, ul. Wodna 27, 61-781 Poznań, e-mail: mat_stroz@wp.pl