DOI Heft:
Polkowski, Paweł; Kobusiewicz, Michał: Badania nad sztuką naskalną w Oazie Dachla (Pustynia Zachodnia, Egipt). Stanowisko 06/09
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26514#0241
Fontes Archaeologicł Posnanienses
Vol. 48 Poznań 2012
Badania nad sztuką naskalną w Oazie Dachla
(Pustynia Zachodnia, Egipt). Stanowisko 06/09
Paweł Polkowski1, Michał Kobusiewicz2
Research on the rock art in the Dakhleh Oasis
(Western Desert, Egypt). Site 06/09
Wstęp
Badania sztuki naskalnej w Oazie Dachla sięgają
lat 30. XX wieku, kiedy to Hans Alexander Winkler
odkrył szereg stanowisk we wschodniej części Oazy
i dokonał pierwszej periodyzacji petroglifów w tym
rejonie (Winkler 1939). Po II wojnie światowej studia
nad sztuką naskalną wznowiono dopiero na przeło-
mie lat 70. i 80., kiedy to Anthony Mills rozpoczął
badania tworząc Dakhleh Oasis Project (DOP). W
ramach DOP powołano do życia Petroglyph Unit -
jednostkę, której zadaniem jest praca badawcza nad
sztuką naskalną Oazy. Jej pierwszym kierownikiem
w latach 1985-2004 był prof. Lech Krzyżaniak, który
wraz z dr Karlą Kroeper skupił swoje wysiłki głów-
nie na badaniach petroglifów we wschodniej części
Oazy (Krzyżaniak 1986; 1987; 1990; 1991; 1992;
1993; 1994; 1999; 2001; 2004; Krzyżaniak, Kroeper
1985; 1990; 1991). Od 2004 roku Petroglyph Unit
kierowany jest przez prof. Michała Kobusiewicza, a
badania terenowe obejmują przede wszystkim cen-
tralną część Oazy (Kuciewicz, Jaroni, Kobusiewicz
2006; 2008; 2010). W lutym 2011 roku odbył się
kolejny sezon badań terenowych, w których brali
udział prof. M. Kobusiewicz, E. Kuciewicz, E. Jaroni
oraz P. Polkowski. Misja organizowana była przez
Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW w
Warszawie przy współudziale Muzeum Archeolo-
gicznego w Poznaniu. Niniejszy artykuł jest spra-
wozdaniem z badań prowadzonych przez autorów
na stanowisku 06/09, położonym na zachód od tzw.
Painted Wadi (por. Kuciewicz, Jaroni, Kobusiewicz
2006; 2008; 2010).
Stanowisko 06/09
Stanowisko 06/09 zostało zlokalizowane podczas
prac terenowych w 2009 roku. Jednym z celów eks-
pedycji w roku 2011 było dokładne zadokumento-
wanie występującej tam sztuki naskalnej. Petroglify
pokrywają podłużne piaskowcowe wzgórze o długo-
ści ok. 40 m, szerokości ok. 13 m. i wysokości ok. 10
m (Ryc. 1). Dżebel zorientowany jest niemal idealnie
na linii północ-południe, a jego stok łagodnie opada
w kierunku południowym. Północna strona wzgórza
kończy się stromą ścianą i to właśnie ta strona cha-
rakteryzuje się największą koncentracją rytów. Pod-
czas inwentaryzacji petroglifów wydzielono 37 pane-
li z rytami, warto mieć jednak na uwadze, że jest to
podział arbitralny, tak więc sztuka naskalna na kilku
panelach mogła w istocie stanowić konceptualną ca-
łość. Wzgórze jest silnie zerodowane, wiele fragmen-
tów skały odpadło niszcząc petroglify. Proces ten po-
stępuje, stąd silna potrzeba dokładnej dokumentacji
sztuki naskalnej, która ze względu na warunki klima-
tyczne narażona jest na zniszczenie.
Motywy sztuki naskalnej i ich datowanie
Wśród odnalezionych petroglifów znajdują się
przykłady zarówno prahistorycznej, historycznej,
1 mgr Paweł Polkowski, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, ul. Wodna 27, 61-781 Poznań, e-mail: ppolkowski@o2.pl.
2 prof. dr hab. Michał Kobusiewicz, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych, ul. Rubież
46, 61-612 Poznań, e-mail: mkobus@man.poznan.pl.
Vol. 48 Poznań 2012
Badania nad sztuką naskalną w Oazie Dachla
(Pustynia Zachodnia, Egipt). Stanowisko 06/09
Paweł Polkowski1, Michał Kobusiewicz2
Research on the rock art in the Dakhleh Oasis
(Western Desert, Egypt). Site 06/09
Wstęp
Badania sztuki naskalnej w Oazie Dachla sięgają
lat 30. XX wieku, kiedy to Hans Alexander Winkler
odkrył szereg stanowisk we wschodniej części Oazy
i dokonał pierwszej periodyzacji petroglifów w tym
rejonie (Winkler 1939). Po II wojnie światowej studia
nad sztuką naskalną wznowiono dopiero na przeło-
mie lat 70. i 80., kiedy to Anthony Mills rozpoczął
badania tworząc Dakhleh Oasis Project (DOP). W
ramach DOP powołano do życia Petroglyph Unit -
jednostkę, której zadaniem jest praca badawcza nad
sztuką naskalną Oazy. Jej pierwszym kierownikiem
w latach 1985-2004 był prof. Lech Krzyżaniak, który
wraz z dr Karlą Kroeper skupił swoje wysiłki głów-
nie na badaniach petroglifów we wschodniej części
Oazy (Krzyżaniak 1986; 1987; 1990; 1991; 1992;
1993; 1994; 1999; 2001; 2004; Krzyżaniak, Kroeper
1985; 1990; 1991). Od 2004 roku Petroglyph Unit
kierowany jest przez prof. Michała Kobusiewicza, a
badania terenowe obejmują przede wszystkim cen-
tralną część Oazy (Kuciewicz, Jaroni, Kobusiewicz
2006; 2008; 2010). W lutym 2011 roku odbył się
kolejny sezon badań terenowych, w których brali
udział prof. M. Kobusiewicz, E. Kuciewicz, E. Jaroni
oraz P. Polkowski. Misja organizowana była przez
Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW w
Warszawie przy współudziale Muzeum Archeolo-
gicznego w Poznaniu. Niniejszy artykuł jest spra-
wozdaniem z badań prowadzonych przez autorów
na stanowisku 06/09, położonym na zachód od tzw.
Painted Wadi (por. Kuciewicz, Jaroni, Kobusiewicz
2006; 2008; 2010).
Stanowisko 06/09
Stanowisko 06/09 zostało zlokalizowane podczas
prac terenowych w 2009 roku. Jednym z celów eks-
pedycji w roku 2011 było dokładne zadokumento-
wanie występującej tam sztuki naskalnej. Petroglify
pokrywają podłużne piaskowcowe wzgórze o długo-
ści ok. 40 m, szerokości ok. 13 m. i wysokości ok. 10
m (Ryc. 1). Dżebel zorientowany jest niemal idealnie
na linii północ-południe, a jego stok łagodnie opada
w kierunku południowym. Północna strona wzgórza
kończy się stromą ścianą i to właśnie ta strona cha-
rakteryzuje się największą koncentracją rytów. Pod-
czas inwentaryzacji petroglifów wydzielono 37 pane-
li z rytami, warto mieć jednak na uwadze, że jest to
podział arbitralny, tak więc sztuka naskalna na kilku
panelach mogła w istocie stanowić konceptualną ca-
łość. Wzgórze jest silnie zerodowane, wiele fragmen-
tów skały odpadło niszcząc petroglify. Proces ten po-
stępuje, stąd silna potrzeba dokładnej dokumentacji
sztuki naskalnej, która ze względu na warunki klima-
tyczne narażona jest na zniszczenie.
Motywy sztuki naskalnej i ich datowanie
Wśród odnalezionych petroglifów znajdują się
przykłady zarówno prahistorycznej, historycznej,
1 mgr Paweł Polkowski, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, ul. Wodna 27, 61-781 Poznań, e-mail: ppolkowski@o2.pl.
2 prof. dr hab. Michał Kobusiewicz, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych, ul. Rubież
46, 61-612 Poznań, e-mail: mkobus@man.poznan.pl.