Mercuriale, Girolamo; Coriolanus, Christophorus [Ill.]: Hieronymi Mercvrialis De Arte Gymnastica: Libri Sex, In Qvibvs Exercitationvm Omnivm Vetustarum genera, loca, modi, facultates, & quidquid denique ad corporis humani exercitationes pertinet, diligenter explicatur ; Opus non modo medicis, verum etiam omnibus antiquarum rerum cognoscendarum, & valetudinis conseruandae studiosis admodum vtile (Venetiis, 1601) [Cicognara, 1711-3]

P R I M V S. ?9
A uniucrsa de Balneis materia absblutiilime tra&auit) expli e a bimus.
Primo,qualia elsent,& quae loca balneis deltinata:Secudo,qua? va-
sa,&: aeris dispositio, ubi lauabantur: Tertio, cuius gratia lauaren-
tur:Quarto,qui,&quando lauarenturimateriam enim,qualauaba-
tur,plerumq. aqua dulcem vel pluuiacolleCta,ue!ab aquaeduCH-
bus,autssuminibus,autaliunde corriuara omnes sciunt. Sc quamuss
apud Galenum, aliosq. saepenumero de medicaris balneoru aquis
mentio fiat,illis tame aegroti,aut valerudinarij utebantur,no gynj-»
nasia ingredientes,dc quibus Tolis nos loqui intedimus.nili immea-»
sam Neronis 6c profusam libidinem in medium adducamus, qui
dulcibus no contentus aquis, marinas teste Lampridio,&: Suetonio
atque Albulasinsuas thermas deduci curauit.Loca balneuuniuer-
sumcostituentiaaCiccroneBalnearia uocata,plurima fuilse repe-i;.$ epi&,
B riojfrigidam lauationem/iue frigidarium, tepidarium,su dat* ac,QJ;ra»
tionem calidam,&calidaIauationem: Quaeuero balneisinseruie- cpi ’*9
bant,fuerunt hypocaustum}aquarium)&: vasarium. Haec omnia lo-
ca cocamerata Sc fornicu modo fabricata fuilse cognoscere possut,
qui Romanarum thermarureliquias contemplari noluerint. Kec
quis miretur a nobis hic loca plura balneoru m reccnseri, quaa Vi-
truuio delcriptainueniantur,quoniam, quae ipse deserips r,a Grae-
cis omnia fere accepit, quando Romani nondum thermarum et
admiradaaedificia exltruere coeperant,in quibus multo Gr^cisla-
sciuiores,plura etiam loca disposuerunt. Frigidalauatio, liue A«v-
9£tfr,locuserar,inquofrigidaeaquaelauacra,&:praesertim pHana*
anas baptisterium a Plinio iuniore uocitata , pro natationis usu ab
auctoribus citata polita erant,tum ob acltatem quando limi lis laua-
C tio diligitur, tum ob eos, qui omni tempore illam prolequebantur
liueob ualetudinem,liueob delicias, qualis Alexander Seuerus,
quem rarilsime in caldarijs,fere lemper in piseinis lauilse seribit La-
pndius.De huius usu plura apud Oribalium cx Galeni sententia vi-
deri possunt in decimo colleCt. lib. auCtor eitLampridius Helioga-
balu nunquam piseinis se lauaripasTum else,nisi illae croco, alijsue
prctiolis unguentis fuilsent infeCtae. Ab hac aderat frigidarium ob
eos fabricatu, qui statim post egrelsum tepidarij ,aut calidarij frigi-
do aere frui optabant: neq. enim ulla ibi aquae uasa reperiebatur,
utpossentaeitatepluresconuenire. non defuemntqui in hac parte
pilcina pro natationis ltudiolis,de qua copiosius lib.3. tractabi mus,
polita fuilse crediderint. At mihi verilimilius videtur eam in frigi-
da lauatione, ubi alia frigida aqua seruabatur, exstitisse,cum in fri-
gidario aquae nullius apud auCtores mentio habeatur;In parte fieri
C 4 potelt,