Mercuriale, Girolamo; Coriolanus, Christophorus [Ill.]: Hieronymi Mercvrialis De Arte Gymnastica: Libri Sex, In Qvibvs Exercitationvm Omnivm Vetustarum genera, loca, modi, facultates, & quidquid denique ad corporis humani exercitationes pertinet, diligenter explicatur ; Opus non modo medicis, verum etiam omnibus antiquarum rerum cognoscendarum, & valetudinis conseruandae studiosis admodum vtile (Venetiis, 1601) [Cicognara, 1711-3]

£o,quasi aerem non caedens. lam ucro non minus telis,qua pugnis, D
&c brachijs nudis huiuscemodi exercitationem usurpata esse ratio-
ni eft consentaneum. Hae itaq. fuerunt duae pugnae species,quas
maiores nostri exercitationulocoinufu habuisse repcritrita ut nul-
la gymnastica exstaret,q inter alias exercitationes hanc horecepe-
rit.quod enim athle tica uetusHsismiis vsq. temporibus pugnandi ar-
mis incidentibus exercitatione uteretur, locupletislimu testem PJu
a.rrob. tarchu habemus,qui in 5. Sympos.scriptureliquit,antiquitus mo-
nemachiam. s. aut lingulare certamen in Pisa duitate, in Elide
Peloponneii regione iuxta Alphaeum ssuuium,circa quam quindo
quolibet anno,hoc est,ut Pindari interpres testatur, alternis olym-
piadibus,siue mensibus quadraginta odo,aut quinquaginta, certa-
mina olympica loui sacra celebrabatur, vsq. ad mortem deuidoru,
cadentiumc]. iugulationem procedere cosueuisse.Praeterea narrat E
Galenus,sacerdotes in Pergamo priscum moreretinuisse, ut adbi-
tis tepore monomachias uocatas exercerent,quas ne quis credat so
li Graecorunationi proprias exstitisse, adeudus est Athenaeus,qui
in quarto dipnosophiston audoritate Nicolai Damasceni Philoio-
phi peripatetici refert,Romanos monomachoru spedacula no mo-
do in fesiis,atque amphitheatris,uerum ct in conuiuijs a Tyrrhenis
consuetudine mutuatos adhibuisfe; quamuis Romani no monoma-
chos,sed gladiatores hos oes nuncupare maluerint,quos lulij Cae-
saris aetate in foro nouissime pugnasse,quosq. pugnares Smaragdo
Lib. u.c. Nerone spedasle scribitPlinius.Hi quoniam arte plurimis absurdis
18. & lib. plena exercebat,ut a ceteris pugnantium exercitationibusintegre
37.C-1- dignosci possint,nonnulla de ipfis breuiter expona. Nam illud pri-
mum detestandu plane habebant, quod certantes qua grauius po-
terant,sese serire Rudebant,& non lolum( quod scripsit Scribonius
Largus,quPTiberij Caesaris^Meslalinae aetate medicina Romae
exerc jit)cotusiones in ludationibuspatiebantur, sed etia non raro
vsq. ad alterius ,uel etiam amboru pugnantium interitu certamen
protedebatur: quemaclmodu, praeter Athenaeum,atq. Plutarchu,
de cop, Galenus quoq. tesfatur,qui se gladiatoresgrauiter vulneratos cu-
me.pgen. rafle, & ob id asuae ciuitatis potihce in eoru medicum cooptatum
Li.7.ca.3. fuisie scribit. Quin audorest Gellius,gladiatori composito ad pu-
gnadu pugnae hanc pro polita sorte fuisse ,aut occidere fi occupa
uisset,autoccubere,si cessasset.vtid uerum putare debeamus,quod
M,Tullius.2. TusculanaruquaesHoniimemoriae mandauit, athle-
tas etia vulneribus consedos ad dominos mittere solitos5qui quae-
rerent,quid uelknt/isatisfadu ijsesset,se uelle decubere. nam usqe
adeo