102
2. Weitreichende Entscheidungen: Die Krise von 1225/26
etwa die persönlichen Vorlieben Heinrichs (VII.). Das Taktieren der Fürsten bestimmte in
den nächsten Monaten darüber, wie es mit der Eheangelegenheit weiterging. An erster
Stelle ist hierbei Landgraf Ludwig von Thüringen zu nennen. Durch seine vielfältigen
dynastischen Bindungen nach allen Seiten besaß er im Frühjahr 1225 einen großen Hand-
lungsspielraum, den er geschickt zu nutzen verstand, um - nicht ohne eigenen Gewinn -
die Blockade in der Heiratsfrage aufzulösen.^
Ludwigs Handeln lässt sich dank des Berichts seines Kaplans Berthold verhält-
nismäßig detailliert nach vollziehen.^ Dieser ist von der Forschung bisher nicht hin-
reichend gewürdigt, in zentralen Mitteilungen sogar angezweifelt worden. Doch steht
der Glaubwürdigkeit der Quelle vorderhand nichts entgegen; es gelang nur nicht, sie
mit dem gängigen Bild des Geschehens in Übereinstimmung zu bringen. Nun ist aber
gerade dieses Bild defizitär und berücksichtigt die komplexen Zusammenhänge, die
^ Als Verwandter vieler der beteiligten Akteure, der allgemeines Vertrauen genoss, befand er
sich, netzwerktheoretisch gesprochen, in einer vorteilhaften Maklerposition. Zu der aus der
Maklerrolle hervorgehenden strukturellen Macht vgl. etwa JANSEN, Netzwerkanalyse, S. 29
und 171-175.
56 Crozzz'ca Rezzzlzardsizrzzzzzzezzszs, hg. von OswALD HoLDER-EGGER (MGH SS XXX/1), Hannover 1896
(neu: Stuttgart 1976), S. 490-656, hier: S. 602f. und 607. Zur Glaubwürdigkeit Bertholds siehe
oben S. 101 (Anm. 51). Der Bericht verteilt sich auf zwei Stellen der Reinhardsbrunner Chronik,
einmal (in der Edition) auf Seite 602f., einmal auf S. 607. Zu der Doppelung kommt es, weil
der Autor auf Seite 607 die Ereignisse in Rückblende nochmals ausführlicher darstellt, welche
er, zweifellos zu Recht, als Ursache für den zu 1226 geschilderten Konflikt zwischen Böhmen
und Österreich ansieht. Die betreffenden Passagen seien hier vollständig wiedergegeben:
(a) S. 602f., ab Z. 39: „Anno Donzz'nz M°CC°XXVL (reci.; 1225) Ezzdeun'czzs z'nciz'izzs Ezniyraoz'zzs
znz'sz'i zzzzzzccz'os ad CMZi'znn Roznzzzzzzzn pro dz'spezzsacz'ozze cozzsazzywz'zzz'iaiz's z'zzier z'pszzzn ei zlncozn Azzsirz'e.
Fzzerzzni azzienz nzznccz'z'.- Rzzdoipizzzs pz'ncerznz cf Hernzannzzs dapz)er. Qzzanz dz'spensacz'onenz czznz
iazziyraoz'rzs zz Pzzpzz oHz'zzrzz'ssei, Hez'zzrz'crzs rex Roznazzorrzzn,/z'iz'rzs Frezferz'cz z'znpcrzzforz's, cozzfrzzxzl cnzn
/zlz'zz dzzcz's Azzsirz'e, ei eodezn ieznpore/z'iz'zzs dzzcz's Azzsirz'e cozzz'zzzzcizzs esi znzzfrz'znozzz'o sororz iazziyraoz'z,
czzz zzoznezz Ayzzes."
(b) S. 603, Z. 4ff.: „Rio ienzpore ceieizraie szzni nzzpfzb Hez'nrz'cz reyz's Ronzazzorzznz czznz/zlzzz dzzcz's
Azzsirz'e, et soror iazziyrazzz'z czzzzz/zlz'o dzzcz's Azzsirz'e z'zz z'pszz soiezzzpzzz'iaie szzzzs ecz'azzz zzzzpiz'as cozzzpleoerzzzzf
yiorz'osz'ssz'zne z'zz Norezzizery cz'oz'iaie z'znpcrz'zzZz."
(c) S. 607, ab Z. 1: „Erai czzfcnz cazzsa izec piacz'iz z'zzier reyenz Boizenzz'e cf dzzccnz Azzsirz'e, zyzzos
ianiyraonzs dz'zzizzrzzz's piacare sizzdzzz'i cozzsz'iz'z's.' Hez'zzrz'co reyz Ronzazzorzznz dcsponsafa /zzcrcf /z'iz'a
z'psz'zzs reyz's OdacEarz. Qzzz Hez'zzrz'czzs/z'iz'zzs/zzz'i Erederz'cz inzpcrcforzs seczzndz. Rex azzienz Boizenzz'e
yezzzzerai izazze ex sorore reyz's Hzzyarz'e. Cozzsezzszz zyz'izzr et zzoizzzziaie reyz's Rozzzzzzzorzzzzz et reyz's Boizezzzz'e
accedezzie, de cozzsz'iz'o prz'zzcz'pzznz Aienzazzz'e daia/zzz'i izec donzz'ceiia cd czzsiodz'zznz ei eozzsemaezonenz
dzzcz Azzsirz'e zzszyzze cd soienzpzzz'iaienz nzzpiz'arzznz ei azzzzos dz'screcz'ozzz's. Qzzanz dzzx Azzsirz'e, zzipoie
oz'r sirenzzzzs ei prz'zzceps /z'deiz'ssz'nzzzs, z'zz czzsiodz'a seruauz'i. Facizznz esi azzienz, zzi dzzx Azzsirz'e czznz
zzzzzzcz'z's iazziyraoz'z Eodezcz'cz pro dz'spezzszzcz'ozze cozzsazzyzcz'zzz'iaiz's z'zzier z'zzzperaiorezzz Erederz'czzzzz ei z'pszzzzz
dzzcezzz ad Rozzzazzazzz czzrz'azzz zzzedz'o tpzadrayesz'zzze ienzpore/csiz'zzarei. Coyz'iaoz'i ezzz'zzz/z'iz'azzz szzanz iradere
reyz Ronzanorzznz Hez'nrz'co. Qzzanz dz'spezzsacz'ozzenz a sazzciz'ssz'nzo papa Honorz'o opiz'zzzzz'i; ei sz'c a papa
ieiz'ssz'nze dz'nzz'sszzs, czznz z'zzyeniz yazzdz'o izezze prosperaizzs z'n Apzziz'anz ad z'nzperaiorenz uenz'ens de
dz'spezzsacz'ozze consazzyuzz'nz'iaiz's z'zzier zziroszyzze ezzarraoz'i. fnzperaior Erz'derz'czzs dzzeenz Azzsirz'e czznz
zzzzzzcz'z's ianiyrauz'z yraiazzier szzscz'pz'ezzs, czznz deceniz'ssz'nzo izonore z'pszznz per ienzpzzs apzzd se reiz'zzzzz'i.
Ei czznz cazzsanz zzeyocz'z dz'izyezziz'zzs z'zzspexz'ssei, rezzzzzzz'i despozzsacz'ozzezzz/z'iz'e reyz's Boizenzz'e czznz/z'iz'o szzo
Hez'zzrz'co reye Ronzazzorzznz ei z'zzdzzisz'i/z'iz'e dzzcz's Azzsirz'e cozziraizere zzzairz'zzzozzz'zzzzz czznz/z'iz'o szzo z'zz izzzzze
znodzzzn, zzi/z'iz'zzs dzzcz's Azzsirz'e sz'zze dozzaiz'ozze cozziraizerei czzzn sorore iazziyraoz'z Ezzdezoz'cz. Qzzod dzzx
Azzsirz'e ieio azzzzzzz'i azzz'zno ei alz z'znperaiore z'zz pace dz'znz'sszzs ad proprz'a rezneaoz'i, reznz'iiezzs doznz'cedazn
szzanz,/z'iz'anz reyz's Boizenzz'e, z'n donzzznz pairz's szzz. Siaizzio z'yz'izzr dz'e dzzx Azzsirz'e/z'iz'anz szzanz iradz'dz'i
Hez'zzrz'co reyz Ronzazzorzznz czznz soiezzzpzzz'z's zzzzpiz'arzznz. Qzze zzzzpiz'e soienzpzzz'ier ceieHaie szzzzi, zzi szzpra
dz'cizzzn esi, z'zz Norezzizery z'zz/z'zzeazzizzznpzzz."
2. Weitreichende Entscheidungen: Die Krise von 1225/26
etwa die persönlichen Vorlieben Heinrichs (VII.). Das Taktieren der Fürsten bestimmte in
den nächsten Monaten darüber, wie es mit der Eheangelegenheit weiterging. An erster
Stelle ist hierbei Landgraf Ludwig von Thüringen zu nennen. Durch seine vielfältigen
dynastischen Bindungen nach allen Seiten besaß er im Frühjahr 1225 einen großen Hand-
lungsspielraum, den er geschickt zu nutzen verstand, um - nicht ohne eigenen Gewinn -
die Blockade in der Heiratsfrage aufzulösen.^
Ludwigs Handeln lässt sich dank des Berichts seines Kaplans Berthold verhält-
nismäßig detailliert nach vollziehen.^ Dieser ist von der Forschung bisher nicht hin-
reichend gewürdigt, in zentralen Mitteilungen sogar angezweifelt worden. Doch steht
der Glaubwürdigkeit der Quelle vorderhand nichts entgegen; es gelang nur nicht, sie
mit dem gängigen Bild des Geschehens in Übereinstimmung zu bringen. Nun ist aber
gerade dieses Bild defizitär und berücksichtigt die komplexen Zusammenhänge, die
^ Als Verwandter vieler der beteiligten Akteure, der allgemeines Vertrauen genoss, befand er
sich, netzwerktheoretisch gesprochen, in einer vorteilhaften Maklerposition. Zu der aus der
Maklerrolle hervorgehenden strukturellen Macht vgl. etwa JANSEN, Netzwerkanalyse, S. 29
und 171-175.
56 Crozzz'ca Rezzzlzardsizrzzzzzzezzszs, hg. von OswALD HoLDER-EGGER (MGH SS XXX/1), Hannover 1896
(neu: Stuttgart 1976), S. 490-656, hier: S. 602f. und 607. Zur Glaubwürdigkeit Bertholds siehe
oben S. 101 (Anm. 51). Der Bericht verteilt sich auf zwei Stellen der Reinhardsbrunner Chronik,
einmal (in der Edition) auf Seite 602f., einmal auf S. 607. Zu der Doppelung kommt es, weil
der Autor auf Seite 607 die Ereignisse in Rückblende nochmals ausführlicher darstellt, welche
er, zweifellos zu Recht, als Ursache für den zu 1226 geschilderten Konflikt zwischen Böhmen
und Österreich ansieht. Die betreffenden Passagen seien hier vollständig wiedergegeben:
(a) S. 602f., ab Z. 39: „Anno Donzz'nz M°CC°XXVL (reci.; 1225) Ezzdeun'czzs z'nciz'izzs Ezniyraoz'zzs
znz'sz'i zzzzzzccz'os ad CMZi'znn Roznzzzzzzzn pro dz'spezzsacz'ozze cozzsazzywz'zzz'iaiz's z'zzier z'pszzzn ei zlncozn Azzsirz'e.
Fzzerzzni azzienz nzznccz'z'.- Rzzdoipizzzs pz'ncerznz cf Hernzannzzs dapz)er. Qzzanz dz'spensacz'onenz czznz
iazziyraoz'rzs zz Pzzpzz oHz'zzrzz'ssei, Hez'zzrz'crzs rex Roznazzorrzzn,/z'iz'rzs Frezferz'cz z'znpcrzzforz's, cozzfrzzxzl cnzn
/zlz'zz dzzcz's Azzsirz'e, ei eodezn ieznpore/z'iz'zzs dzzcz's Azzsirz'e cozzz'zzzzcizzs esi znzzfrz'znozzz'o sororz iazziyraoz'z,
czzz zzoznezz Ayzzes."
(b) S. 603, Z. 4ff.: „Rio ienzpore ceieizraie szzni nzzpfzb Hez'nrz'cz reyz's Ronzazzorzznz czznz/zlzzz dzzcz's
Azzsirz'e, et soror iazziyrazzz'z czzzzz/zlz'o dzzcz's Azzsirz'e z'zz z'pszz soiezzzpzzz'iaie szzzzs ecz'azzz zzzzpiz'as cozzzpleoerzzzzf
yiorz'osz'ssz'zne z'zz Norezzizery cz'oz'iaie z'znpcrz'zzZz."
(c) S. 607, ab Z. 1: „Erai czzfcnz cazzsa izec piacz'iz z'zzier reyenz Boizenzz'e cf dzzccnz Azzsirz'e, zyzzos
ianiyraonzs dz'zzizzrzzz's piacare sizzdzzz'i cozzsz'iz'z's.' Hez'zzrz'co reyz Ronzazzorzznz dcsponsafa /zzcrcf /z'iz'a
z'psz'zzs reyz's OdacEarz. Qzzz Hez'zzrz'czzs/z'iz'zzs/zzz'i Erederz'cz inzpcrcforzs seczzndz. Rex azzienz Boizenzz'e
yezzzzerai izazze ex sorore reyz's Hzzyarz'e. Cozzsezzszz zyz'izzr et zzoizzzziaie reyz's Rozzzzzzzorzzzzz et reyz's Boizezzzz'e
accedezzie, de cozzsz'iz'o prz'zzcz'pzznz Aienzazzz'e daia/zzz'i izec donzz'ceiia cd czzsiodz'zznz ei eozzsemaezonenz
dzzcz Azzsirz'e zzszyzze cd soienzpzzz'iaienz nzzpiz'arzznz ei azzzzos dz'screcz'ozzz's. Qzzanz dzzx Azzsirz'e, zzipoie
oz'r sirenzzzzs ei prz'zzceps /z'deiz'ssz'nzzzs, z'zz czzsiodz'a seruauz'i. Facizznz esi azzienz, zzi dzzx Azzsirz'e czznz
zzzzzzcz'z's iazziyraoz'z Eodezcz'cz pro dz'spezzszzcz'ozze cozzsazzyzcz'zzz'iaiz's z'zzier z'zzzperaiorezzz Erederz'czzzzz ei z'pszzzzz
dzzcezzz ad Rozzzazzazzz czzrz'azzz zzzedz'o tpzadrayesz'zzze ienzpore/csiz'zzarei. Coyz'iaoz'i ezzz'zzz/z'iz'azzz szzanz iradere
reyz Ronzanorzznz Hez'nrz'co. Qzzanz dz'spezzsacz'ozzenz a sazzciz'ssz'nzo papa Honorz'o opiz'zzzzz'i; ei sz'c a papa
ieiz'ssz'nze dz'nzz'sszzs, czznz z'zzyeniz yazzdz'o izezze prosperaizzs z'n Apzziz'anz ad z'nzperaiorenz uenz'ens de
dz'spezzsacz'ozze consazzyuzz'nz'iaiz's z'zzier zziroszyzze ezzarraoz'i. fnzperaior Erz'derz'czzs dzzeenz Azzsirz'e czznz
zzzzzzcz'z's ianiyrauz'z yraiazzier szzscz'pz'ezzs, czznz deceniz'ssz'nzo izonore z'pszznz per ienzpzzs apzzd se reiz'zzzzz'i.
Ei czznz cazzsanz zzeyocz'z dz'izyezziz'zzs z'zzspexz'ssei, rezzzzzzz'i despozzsacz'ozzezzz/z'iz'e reyz's Boizenzz'e czznz/z'iz'o szzo
Hez'zzrz'co reye Ronzazzorzznz ei z'zzdzzisz'i/z'iz'e dzzcz's Azzsirz'e cozziraizere zzzairz'zzzozzz'zzzzz czznz/z'iz'o szzo z'zz izzzzze
znodzzzn, zzi/z'iz'zzs dzzcz's Azzsirz'e sz'zze dozzaiz'ozze cozziraizerei czzzn sorore iazziyraoz'z Ezzdezoz'cz. Qzzod dzzx
Azzsirz'e ieio azzzzzzz'i azzz'zno ei alz z'znperaiore z'zz pace dz'znz'sszzs ad proprz'a rezneaoz'i, reznz'iiezzs doznz'cedazn
szzanz,/z'iz'anz reyz's Boizenzz'e, z'n donzzznz pairz's szzz. Siaizzio z'yz'izzr dz'e dzzx Azzsirz'e/z'iz'anz szzanz iradz'dz'i
Hez'zzrz'co reyz Ronzazzorzznz czznz soiezzzpzzz'z's zzzzpiz'arzznz. Qzze zzzzpiz'e soienzpzzz'ier ceieHaie szzzzi, zzi szzpra
dz'cizzzn esi, z'zz Norezzizery z'zz/z'zzeazzizzznpzzz."