DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.29967#0019
1
Hrabia Karol Lanckoroński i jego kolekcja
W arol Lanckoroński (1848—1933), syn Kazimierza Lanckorońskiego i Le-
onii z Potockich, urodził się i kształcił w Wiedniu (ił. 1-3) h Ród, z któ-
l^J*ego się wywodził, poszczycić się może korzeniami sięgającymi co naj-
mniej czasów Łokietka i rozległymi włościami w dawnej Polsce południowo-
wschodniej*^. Jego przedstawiciele, wśród których byli hetmani, senatorowie (było
ich aż 16 w ciągu dziejów) i najwyższego szczebla urzędnicy Rzeczypospolitej,
zasłynęli jako wielcy patrioci i mecenasi nauki i kultury, m.in. poprzez wspiera-
nie Uniwersytetu Jagiellońskiego, fundowanie wybitnych dzieł sztuki w dawnej
stolicy Polski, współtworzenie Komisji Edukacji Narodowej. Najstarsze zacho-
wane berło Uniwersytetu Jagiellońskiego z 1400 roku zawiera, pośród kilku in-
nych również herb Zadora, którym pieczętował się Zbigniew z Brzezia, ówcze-
sny marszałek Królestwa Polskiego i marszałek dworu królewskiego^. Jego podpis
znajduje się na dokumencie donacyjnym Władysława Jagiełły z 1403 roku, na
rzecz odnowionej trzy lata wcześniej przez królową Jadwigę uczelni. W 1410
roku wspomniany Zbigniew z Brzezia został obdarowany przez monarchę mia-
stem Lanckorona z zamkiem i licznymi włościami; od tych dóbr ród z Brzezia
przyjął na stałe swoje nazwisko. Prawnuk Zbigniewa, Mikołaj, ufundował w la-
tach 1502—1504 słynny połiptyk Św. Jana Jałmużnika do kościoła Św. Katarzyny
w Krakowiek W wieku XVII w bataliach z Tatarami, Kozakami i Turkami za-
słynęli hetman połny koronny, Stanisław Lanckoroński (zm. 1657) i starosta stop-
nicki, Franciszek Lanckoroński (1645—1715), uczestnik kampanii chocimskiej
i odsieczy wiedeńskiej, w czasie której został ciężko ranny i stracił jedną nogęT
Antoni Lanckoroński (1761—1830) zasłużył się działalnością w Komisji Eduka-
cji Narodowej i przy uchwalaniu Konstytucji 3 Maja; jego znakomitej klasy por-
trety, malowane przez Józefa Grassiego i Heinricha F. Fugera, znalazły się wśród
daru prof! Lanckorońskiej dla Zamku Królewskiego w Warszawie^ Jak wiele ary-
stokratycznych rodzin galicyjskich, także Lanckorońscy po rozbiorach Polski za-
mieszkali w Wiedniu, ale nigdy nie zrezygnowali z manifestowania swojej pol-
skości i uporczywej o nią walki. Na tym polu zasłużyli się ogromnie Karol
Lanckoroński i jego potomstwo, a zwłaszcza córka Karolina, ostatnia z rodu.
11
Hrabia Karol Lanckoroński i jego kolekcja
W arol Lanckoroński (1848—1933), syn Kazimierza Lanckorońskiego i Le-
onii z Potockich, urodził się i kształcił w Wiedniu (ił. 1-3) h Ród, z któ-
l^J*ego się wywodził, poszczycić się może korzeniami sięgającymi co naj-
mniej czasów Łokietka i rozległymi włościami w dawnej Polsce południowo-
wschodniej*^. Jego przedstawiciele, wśród których byli hetmani, senatorowie (było
ich aż 16 w ciągu dziejów) i najwyższego szczebla urzędnicy Rzeczypospolitej,
zasłynęli jako wielcy patrioci i mecenasi nauki i kultury, m.in. poprzez wspiera-
nie Uniwersytetu Jagiellońskiego, fundowanie wybitnych dzieł sztuki w dawnej
stolicy Polski, współtworzenie Komisji Edukacji Narodowej. Najstarsze zacho-
wane berło Uniwersytetu Jagiellońskiego z 1400 roku zawiera, pośród kilku in-
nych również herb Zadora, którym pieczętował się Zbigniew z Brzezia, ówcze-
sny marszałek Królestwa Polskiego i marszałek dworu królewskiego^. Jego podpis
znajduje się na dokumencie donacyjnym Władysława Jagiełły z 1403 roku, na
rzecz odnowionej trzy lata wcześniej przez królową Jadwigę uczelni. W 1410
roku wspomniany Zbigniew z Brzezia został obdarowany przez monarchę mia-
stem Lanckorona z zamkiem i licznymi włościami; od tych dóbr ród z Brzezia
przyjął na stałe swoje nazwisko. Prawnuk Zbigniewa, Mikołaj, ufundował w la-
tach 1502—1504 słynny połiptyk Św. Jana Jałmużnika do kościoła Św. Katarzyny
w Krakowiek W wieku XVII w bataliach z Tatarami, Kozakami i Turkami za-
słynęli hetman połny koronny, Stanisław Lanckoroński (zm. 1657) i starosta stop-
nicki, Franciszek Lanckoroński (1645—1715), uczestnik kampanii chocimskiej
i odsieczy wiedeńskiej, w czasie której został ciężko ranny i stracił jedną nogęT
Antoni Lanckoroński (1761—1830) zasłużył się działalnością w Komisji Eduka-
cji Narodowej i przy uchwalaniu Konstytucji 3 Maja; jego znakomitej klasy por-
trety, malowane przez Józefa Grassiego i Heinricha F. Fugera, znalazły się wśród
daru prof! Lanckorońskiej dla Zamku Królewskiego w Warszawie^ Jak wiele ary-
stokratycznych rodzin galicyjskich, także Lanckorońscy po rozbiorach Polski za-
mieszkali w Wiedniu, ale nigdy nie zrezygnowali z manifestowania swojej pol-
skości i uporczywej o nią walki. Na tym polu zasłużyli się ogromnie Karol
Lanckoroński i jego potomstwo, a zwłaszcza córka Karolina, ostatnia z rodu.
11