DOI article:
Adamski, Jakub: Kilka uwag o architekturze kościoła św. Jakuba w Toruniu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19073#0016
O 5 m
6. Lubeka, kościół NMP, rekonstrukcja artykulacji ściany korpusu w fazie halowej wg
D. Ellger, J. Kolbe, St. Marien zu Liibeck undseine Wandmalereien. Oprać, autor
systemu, użytego tam po raz pierwszy w halowej fazie świątyni około połowy
XIII wieku. Polegał on na dostawieniu do murów lateralnych kościoła prosto-
kątnych, przyściennych filarów, przechodzących górą w łuki tarczowe. Dolną
część układu rozwiązano jako masywną ścianę, w której wydrążono pary nisz
z okrągłymi oknami. Na poziomie parapetów okien, na odsadzce umieszczo-
no obiegający wnętrze ganek przyścienny20 (ii. 6). Taki sposób artykulacji,
mający pierwotnie bez wątpienia genezę normandzką, został zdaniem Han-
sa Joachima Kunsta zastosowany tu pod wpływem późnoromańskiej katedry
w Bremie, będącej siedzibą właściwego dla Lubeki arcybiskupstwa21. Ponow-
nie powtórzono go w już bazylikowej fazie fary NMP w Lubece, a wkrótce
potem zyskał sobie na terenie niżu bałtyckiego wielką popularność (il. 7).
Rozwiązanie to stało się zatem punktem wyjścia dla całej serii naśladownictw
- zarówno w budowlach bazylikowych (Stralsund, Wismar, Rostock), jak też
i w halach (Prenzlau, Pasewalk, Neubrandenburg). Na terenach geograficznie
najbliższych Toruniowi, mianowicie na Pomorzu Zachodnim i Nowej Mar-
chii, powstało sporo hal nawiązujących do tej grupy, przejmujących system
lubecki z gankiem bądź też bez niego. Wymienić tu można farę w Gryficach,
kościół NMP w Stargardzie, kolegiatę w Kołobrzegu, kościół franciszkanów
20 D. Ellger, J. Kolbe, St. Marien zu Liibeck und seine Wandmalereien. Arbeiten des Kunst-
historischen Instituts der Universitat Kiel, Neumunster 1951, s. 23.
21 H.J. Kunst, Die Marienkirche in Liibeck. Die Prdsenz bischoflicher Architekturformen in
der Biirgerkirche, Worms 1986, s. 25.
14
6. Lubeka, kościół NMP, rekonstrukcja artykulacji ściany korpusu w fazie halowej wg
D. Ellger, J. Kolbe, St. Marien zu Liibeck undseine Wandmalereien. Oprać, autor
systemu, użytego tam po raz pierwszy w halowej fazie świątyni około połowy
XIII wieku. Polegał on na dostawieniu do murów lateralnych kościoła prosto-
kątnych, przyściennych filarów, przechodzących górą w łuki tarczowe. Dolną
część układu rozwiązano jako masywną ścianę, w której wydrążono pary nisz
z okrągłymi oknami. Na poziomie parapetów okien, na odsadzce umieszczo-
no obiegający wnętrze ganek przyścienny20 (ii. 6). Taki sposób artykulacji,
mający pierwotnie bez wątpienia genezę normandzką, został zdaniem Han-
sa Joachima Kunsta zastosowany tu pod wpływem późnoromańskiej katedry
w Bremie, będącej siedzibą właściwego dla Lubeki arcybiskupstwa21. Ponow-
nie powtórzono go w już bazylikowej fazie fary NMP w Lubece, a wkrótce
potem zyskał sobie na terenie niżu bałtyckiego wielką popularność (il. 7).
Rozwiązanie to stało się zatem punktem wyjścia dla całej serii naśladownictw
- zarówno w budowlach bazylikowych (Stralsund, Wismar, Rostock), jak też
i w halach (Prenzlau, Pasewalk, Neubrandenburg). Na terenach geograficznie
najbliższych Toruniowi, mianowicie na Pomorzu Zachodnim i Nowej Mar-
chii, powstało sporo hal nawiązujących do tej grupy, przejmujących system
lubecki z gankiem bądź też bez niego. Wymienić tu można farę w Gryficach,
kościół NMP w Stargardzie, kolegiatę w Kołobrzegu, kościół franciszkanów
20 D. Ellger, J. Kolbe, St. Marien zu Liibeck und seine Wandmalereien. Arbeiten des Kunst-
historischen Instituts der Universitat Kiel, Neumunster 1951, s. 23.
21 H.J. Kunst, Die Marienkirche in Liibeck. Die Prdsenz bischoflicher Architekturformen in
der Biirgerkirche, Worms 1986, s. 25.
14