Modus: Prace z historii sztuki (10-11.2011)

na, która skrywała fragmenty malowidła, pochodziła z jednego z kościołów
w okolicach Pilicy, nie wiadomo jednak, z której miejscowości.

I. STAN ZACHOWANIA

Zachowało się pięć fragmentów obrazu różnej wielkości3, w tym cztery
z częściowo zachowaną warstwą malarską. Malowidło wykonano farbami
temperowymi na desce lipowej, tła są dekoracyjnie tłoczone lub rzeźbione
w zaprawie i złocone. Tablice są mocno zniszczone, widać liczne spękania,
w wielu miejscach złuszczającą się warstwę malarską (szczególnie w górnej
części tablicy nr I, na łączeniu desek tablicy nr II, na całej powierzchni tablicy
nr III). Na fragmencie obrazu nr II widać wytarcia w partii twarzy Matki Bo-
skiej oraz Józefa spowodowane prawdopodobnie pracą szuflad. W najgorszym
stanie jest tablica nr III, dodatkowo z jej powierzchni usunięto dłutem część
warstwy malarskiej. Deska nr V została w ten sam sposób całkowicie pozba-
wiona malowideł. Na odwrociach wszystkich tablic są widoczne zniszczenia
spowodowane przez żerujące w deskach drewnojady. Obraz nigdy nie został
poddany konserwacji.

II. PRÓBA REKONSTRUKCJI KOMPOZYCJI

Mimo iż zachowały się jedynie fragmenty pierwotnej kompozycji, bez
wątpienia można ją zrekonstruować jako przedstawienie Rodziny Marii (il. 7).
Na tablicach, które przetrwały do dnia dzisiejszego, rozpoznajemy dziesięć
postaci. W centrum widzimy zasiadające na ławie z wysokim kamiennym
zapieckiem św. Annę i Marię trzymającą Chrystusa (il. 1-2), grupę niero-
zerwalnie związaną z każdym przedstawieniem Rodziny Marii. Nieco niżej
siedzą Maria Kleofasowa (il. 1, 3) i Maria Salome (il. 2, 4), a w dolnej części
kompozycji ukazano bawiących się Judę Tadeusza, Jakuba Mniejszego oraz
trzeciego chłopca, prawdopodobnie Szymona (il. 3). Zza pleców św. Anny
i Marii wyłaniają się postaci Joachima (il. 1) i św. Józefa (il. 2), którzy stoją
za oparciem ławy. Za postacią Joachima namalowano wysoki mur sięgający

3 Na potrzeby niniejszego artykułu ponumerowałam tablice w ten sposób, iż tablica nr I
to deska z przedstawieniem Anny i Joachima; tablica nr II - z przedstawieniem Marii, Józefa
i Marii Salome; tablica nr III - z przedstawieniem Judy Tadeusza i Jakuba Mniejszego; tablica
nr IV to deska z fragmentarycznym przedstawieniem Salome z książką na kolanach; tablica nr

V to deska, z której usunięto warstwę malarską. Wymiary: tablica nr I - 48 x 64,5 cm: nr II - 60
x 65 cm; nr III - 48 x 64,5 cm; nr IV - 27 * 65 cm; nr V - 48 * 64,5 cm. Tablice nr I, II, III,

V są złożone z dwóch desek połączonych zastrzałem (tzw. jaskółczy ogon), grubość każdej
z desek wynosi ok. 1,3 cm.

58