Modus: Prace z historii sztuki (10-11.2011)

Lwów w krzywym zwierciadle.
Errata do książki: Romana CIELĄTKO W-
SKA, Architektura i urbanistyka Lwowa II
Rzeczypospolitej, Zblewo, Agencja „Art-Styl"
Lech J. Zdrojewski, 1998, 387 ss. + 16 stron
nienumerowanych, il.

Książka Romany Cielątkowskiej o ar-
chitekturze i urbanistyce Lwowa okresu
międzywojennego ukazała się drukiem jesz-
cze w 1998 r. i do dziś stanowi jedyne dru-
kowane opracowanie tematu i najważniejsze
źródło dla innych badaczy. Rzeczywiście
ten spory tom (prawie 400 stron) z dużą
liczbą ilustracji, w tym zdjęć archiwalnych
i planów, sprawia wrażenie prawdziwego
kompendium wiedzy. Na wstępie Autorka
zaznaczyła, że „nie jest możliwym wy-
czerpanie tematu ze względu na ogromne
trudności w dostępie do materiałów oraz ze
względu na ilość obiektów" (s. 9) i nieco da-
lej: „Oczywiście zawsze pozostanie towarzy-
szące takim poczynaniom uczucie niedosytu
czy niespełnienia, a także niewyczerpanie
tematu" (tamże). Podobną krytyczną samo-
ocenę własnej pracy należy tylko chwalić,
tym bardziej że akurat tutaj jest ona jak naj-
bardziej uzasadniona.

Wiadomo, że opakowanie najczęściej
nie odpowiada zawartości, jednak w przy-
padku książki R. Cielątkowskiej wątpliwości
wzbudza właśnie opakowanie, czyli karta
tytułowa. Umieszczono na niej zdjęcie
rzeźby Lwa, usytuowanej pod lwowskim
ratuszem w końcu lat 70., a więc niemają-
cej nic wspólnego z omawianym okresem.
Niemniej jednak to zdjęcie ciągle (bo aż
111 razy) powtarza się w postaci winiety na
kartach książki, niejako zapowiadając cały
łańcuch błędów, nieporozumień i niejasności
dotyczących głównie tematów lwowskich,
ale nie tylko.

Otwierający pierwszą część Wprowa-
dzenia (s. 12-41) rozdział Systematyka
architektury Ipołowy XX wieku (s. 12-15)
po przeczytaniu całej książki zaczyna wyglą-

dać jak biały kruk, ponieważ Autorka tylko
wyjątkowo, i to skąpo, omawia przynależ-
ności stylistyczne poszczególnych obiek-
tów. Następny rozdział, Stan architektury
europejskiej przełomu XIXJXX i I połowy XX
wieku (s. 16-24), przynosi mimo zapowiedzi
w tytule także przegląd architektury amery-
kańskiej (s. 19). Tekst tego rozdziału zawiera
dużą liczbę pomyłek, niekiedy dość zabaw-
nych. Przykładowo, z teksu wynika, iż praw-
dziwym matuzałemem był „Charls (sic!)
Renme Machintosh (1801-1928)" (s. 16:
ma być 1867-1928) lub że mauzoleum
Lincolna wzniesiono w latach 1814-1922,
czyli zaczęto je budować na wzór grobów
faraonów, niedługo po urodzeniu przyszłe-
go prezydenta, a ukończono po prawie 50
latach po jego śmierci (s. 19). Nie brak i po-
spolitych literówek: „Waśniegow" zamiast
„Waśniecow" (s. 19), „Art Noveau" zamiast
„Art Nouveau" (s. 17), „CK Austrii" zamiast
poprawnego „c.k. Austrii" (s. 20) itd.

Można by było przymknąć oczy na te
marginalne zresztą błędy: wiadomo, że nie
myli się ten, kto nie pracuje. Jednak w tym
przypadku mamy do czynienia z czym
innym: cały rozdział został mechanicznie
przeniesiony do książki wraz z błędami
z doktoratu R. Cielątkowskiej, ukończo-
nego jeszcze w 1993 roku1. Raczej trudno
powiedzieć, że pomyłki są dopuszczalne
w tekście doktoratu, jednak ich przeniesienie
do książki wraz z całym tekstem, to przejaw
braku poważania dla czytelników, mówiąc
najdelikatniej. Tą samą drogą dostały się do
rozdziału, ściślej mówiąc - do jego części
dotyczącej Lwowa, omyłki i nieścisłości
innego rodzaju, które budzą wątpliwości,
czy Autorka rzeczywiście na tyle wnikliwie
poznała miasto, jak o tym zapewnia we

1 R. Cielątkowska, Architekt Witold Min-
kiewicz 1880-196L Warszawa 1993. maszy-
nopis pracy doktorskiej w Instytucie Sztuki
PAN, s. 6-16 (kserokopia w zbiorach Biblio-
teki Naukowej Politechniki Lwowskiej).

198