Modus: Prace z historii sztuki (10-11.2011)

MODUS

Prace z historii sztuki
X-XI (2011)

Magdalena Ludera

Ikona Archanioła Michała w kościele w Perespie -
znamienny przykład dzieła sztuki wyznaniowego
pogranicza Rzeczypospolitej XVIII wieku1

Ikona św. Michała Archanioła znajduje się w dawnej cerkwi, a obecnie
kościele parafialnym pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Perespie2
- wsi oddalonej o 30 km od granicy ukraińskiej i mniej więcej tyle samo od
Zamościa - najbliższego większego miasta. Określenie malowidła mianem
„ikony" znajdzie swoje uzasadnienie w przywołanych w dalszej części pracy
źródłach pisanych, wskazujących na współczesność powstania obrazu i funk-
cjonowania peresopskiej cerkwi. Choć nie jest znany fundator obrazu, istnieją
przesłanki, by twierdzić, że malowidło powstało dla cerkwi w Perespie -
stąd przypuszczenie, iż pełniło w niej funkcję kultową. Literatura dotycząca
ikony jest niezwykle skromna. Niewielki monograficzny artykuł Ryszarda
Brykowskiego z 1992 r. - przez samego autora opatrzony podtytułem Uwagi

1 Artykuł został opracowany na podstawie pracy magisterskiej napisanej w r. 2008 pod
kierunkiem dr hab. Małgorzaty Smorąg Różyckiej oraz recenzowanej przez dra hab. Piotra
Krasnego.

2 Perespa koło Tyszowiec (dzisiejsze województwo lubelskie, powiat tomaszowski). Na
gruncie dyskusji naukowej uchwytny jest ślad pomyłek dotyczący nazwy „Perespa" (Z. Hor-
nung, Na śladach działalności artystów francuskich w Polsce, „Teka Komisji Historii Sztuki"
1, 1959, s. 282). W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Perespa z powiatu tomaszowskiego pojawia się dwukrotnie - Perespa, w: Słownik geograficzny
Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (dalej: Słownik), t. 8, Warszawa 1887, s. 7
orazPerespa, w: Słownik, t. 15, cz. 2, Warszawa 1902, s. 439. Zgodnie z drugą notatką w 1565 r.
wieś nazywała się Przispa.

97