Modus: Prace z historii sztuki (10-11.2011)

riego Laloyau SJ (1646-1723), a kolejna
część ekspozycji naświetlała aktywność
Pozza pełniącego obowiązki consiliarius
aedificorum Towarzystwa Jezusowego.
W ostatniej sali skupiono się na przedsta-
wieniu najważniejszych dzieł genialnego
jezuity zaprezentowanych w traktacie. I tak,
kolejno zostały omówione projekty kwadra-
tur (zarówno kopuł, jak i sufitów), dekoracji
nabożeństw 40-godzinnych, kościołów
centralnych (gdzie przedstawiono niezwykle
istotne - także dla sztuki polskiej - projekty
Pozza na kościół S. Tommaso di Canter-
bury przy kolegium angielskim jezuitów
w Rzymie) oraz projekty na fasadę bazyliki
S. Giovanni in Laterano (il. 3). Osobno na
wystawie omówiono zagadnienie teatrali-
zacji wnętrz sakralnych - na przykładzie
kościołów S. Francesco Saverio w Mondovi,
SS. Girolamo e Francesco Saverio w Genui
oraz projektów Gregorio Castrichiniego na
kościół S. Appolinare przy rzymskim Colle-
gio Germanico. Można dodać, iż omówienie
tych ostatnich powinno stać się przedmiotem
badań polskich historyków sztuki - w kon-
tekście rozwiązań przestrzennych niektórych
kościołów w Rzeczypospolitej.

*

Podsumowując powyższe omówienie,
wypada stwierdzić, że organizatorzy wysta-
wy podjęli się bardzo trudnego zadania. Wy-
stawa ta nie była wyłącznie monograficznym
ukazaniem twórczości Andrei Pozza (i jego
warsztatu pracy), jej drugim „bohaterem"
była bowiem matematyczna perspektywa
i działania artystyczne tworzące „cudowne
rozczarowania" - gdyż tak należy tłuma-
czyć nieco przewrotny tytuł pokazu. Trzeba
w pełni docenić podjęty wysiłek ukazania
dzieł niezwykle istotnych dla - jak sami
organizatorzy stwierdzili w przygotowanej
informacji prasowej - stworzenia podwa-
lin pod „kulturę globalną" XVIII śmiecia.
Poprzez prezentację na szerokim tle wielu

aspektów działalności brata laika Towarzy-
stwa Jezusowego doskonale ukazano jego
niewiarygodną inwencję. Przy czym należy
dodać, że ekspozycja ta była ewidentnie
zaadresowana do bardziej wyrobionego
odbiorcy. Bogaty i ciekawy materiał uświa-
damiający znaczenie sztuki Pozza był chyba
niezbyt ekscytujący dla zwykłego turysty
(który jednocześnie miał możliwość podzi-
wiania trwającej wówczas w Rzymie wysta-
wy Caravaggia). Niemniej jednak wystawa
ta może i powinna stanowić wzór dla prezen-
tacji innych traktatów architektonicznych.

Wystawie towarzyszy bogato ilustrowa-
ny katalog pod redakcją jej komisarzy, za-
wierający oprócz szczegółowego omówienia
zaprezentowanych na wystawie eksponatów
także eseje naukowe, autorstwa m.in. Filippa
Camerota (77 teatro delie idee: prospettiva e
scienze matematiche nel Seicentd), Richarda
Bósela (Reitaggio e sperimentazione nella
cultura architettonica di Andrea Pozzo),
Elisabeth Kieven (Appunti sull 'influenza
deWarchitettura di Andrea Pozzo), Andrei
Spirita (Le radici lombarde deU'attivitd Ro-
mana di Andrea Pozzo) oraz Lydii Salvucci
Insolera (La "coloritaprospettiva": nuovi
contributi su Andrea Pozzo pittore ad affre-
sco a Roma alla luce delia Perspectiva Pic-
torum et Architectorum e di altre fonie)1.

Andrzej BETLEJ

1MRABILIDISINGANNI Andrea Pozzo (Tren-
to 1642-Vienna 1709). Pittore e architetto gesuita,
red. Richard Bósel, Lydia Salvucci Insolera, Roma
2010 (Editoriale Artemidę); 320 ss., 178 il. Można
w tym miejscu dodać, że rocznica śmierci Andrei
Pozza została upamiętniona jeszcze jedną publi-
kacją - przygotowaną przez Benharda Krebera,
pierwszego monografistę twórczości jezuity - czyli
zestawieniem bibliografii dotyczącej artysty obej-
mującym ponad 2700 pozycji(!).

189