DOI Artikel:
Chodyński, Antoni Romuald: Gdańskie kolekcje numizmatów i medali od XVII do końca XIX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0043
liczbę interesujących, różnorodnych numizmatów (ok. 6 tys. sztuk)70. Nie
mając męskiego spadkobiercy martwił się o całość swoich zbiorów. Starał
się też znaleźć zainteresowanego nabywcę. Życzenie jego nigdy się nie
spełniło. Po śmierci Rosenberga wpierw sprzedano na aukcji wielką bi-
bliotekę71, następnie galerię rzeźb i obrazów, wreszcie gabinet numizma-
tyczny.
Kolekcja burmistrza Gottfrieda Schwartza (il. 8) była jedną z najboga-
tszych. Będąc amatorem i koneserem sztuki nie zaniedbywał pogłębiania
wiedzy z różnych dziedzin nauki. Był przyjacielem i mecenasem artystów
i Gimnazjum Akademickiego. Na jego zbiory składała się znakomita bi-
blioteka, galeria malarstwa, gabinety rycin i numizmatów72. Schwartz był
zasobnym gdańszczaninem, czerpał dochody z własnych manufaktur, mię-
dzy innymi wytwórni złotego i srebrnego drutu. W jego rękopiśmiennym
katalogu znalazło się 200 złotych i 500 srebrnych medali, 85 brązowych, 900
talarów (podwójnych - doppelte, pełnych - ganze i pół-talarów - halbe), dalej,
600 „małych" monet, 200 brakteatów oraz 482 monety antyczne. W momen-
cie otwarcia testamentu Schwartza 24 III 1777 r., rajcowie Johann Nicolaus
Oehmchen, Johann Bentzmann i Johann Gottfried Reyger, osobistości
w Gdańsku znane i szanowane z uwagi na wiedzę i przymioty umysłu,
dokonali z katalogiem w ręku sprawdzenia zawartości kabinetu z numiz-
matami, po czym bibliotekarz Rady Miejskiej Strauss kolekcję opieczętował.
Donator już 26 VIII1776 r. zapisując w testamencie zbiór Gimnazjum Akade-
mickiemu zadbał, by w przyszłości kolekcja była zachowana i pomnażana,
przeznaczając na ten cel legat w wysokości 2 tys. guldenów. Do daru
dołączył fachowy księgozbiór składający się z kilkuset woluminów. W tes-
tamencie podkreślił, że czuje szczególną wdzięczność do uczonych gimnaz-
jalnych, gdyż wiele okazów z jego kolekcji było rozpoznawanych
i porządkowanych dzięki ich pomocy. Zalecał, aby sprzedano dublety,
dzięki czemu będzie można uzupełnić kolekcję o nowe, brakujące egzem-
plarze. Sądził, że decyzją tą nie skrzywdził swojego bratanka Christiana
Jakoba, pastora u Św. Bartłomieja, hojnie go bowiem obdarował legatem na
10 tys. florenów, przeznaczył dla niego tysiące książek i zbiór miedzio-
rytów73. Schwartz znał kiepskie warunki w pofranciszkańskim gmachu,
w jakich egzystowała Biblioteka Rady Miejskiej. Przeznaczył na budowę
nowego gmachu również 10 tys florenów.
W tym czasie rajcowie Paul Gottfried Aycke i Carl Friedrich von Gralath
informowali w licznych pismach Królewsko-Pruskie Kolegium Kościelno-
Bernoulli, op.cit., t. I, s. 323 n., t. II, s. 213, 241, 255; - C.B. Lengnich Nachrichten zur Biicher-und
Miinzkunde, T I, Danzig 1780, s. 360 i 473; - Riihle 1925, s. 45. H. W. Rosenberg w swoich zbiorach miał kolekcje:
kartograficzną, instrumentów astronomicznych, naturaliów oraz galerię rzeźb i obrazów — Marquardt 1846,
s. l,przyp. 2.
' Zob. Audionskataloge von Danziger Bibliothekeu 1789-1797 - Sammelband. Bibliothek des [H. W.] v. Rosmberg.
Auktionskatalog, Bd I, T. 1-2, Bd II, T. 1-2, Bd. III, T 1-2, Danzig 1795.
Na temat galerii malarstwa zob: A. R. Chodyński Zbiory dzieł sztuki i galerie malarstwa w Gdańsku u schy-
łku XVII i tu XVIII wieku, „Gdańskie Studia Muzealne" — w druku.
73 APGd, 300, R/Vv 230, s. 150-153.
Gdańskie
kolekcje
numizmatów
i medali
od XVIII
do XIX
wieku
39
mając męskiego spadkobiercy martwił się o całość swoich zbiorów. Starał
się też znaleźć zainteresowanego nabywcę. Życzenie jego nigdy się nie
spełniło. Po śmierci Rosenberga wpierw sprzedano na aukcji wielką bi-
bliotekę71, następnie galerię rzeźb i obrazów, wreszcie gabinet numizma-
tyczny.
Kolekcja burmistrza Gottfrieda Schwartza (il. 8) była jedną z najboga-
tszych. Będąc amatorem i koneserem sztuki nie zaniedbywał pogłębiania
wiedzy z różnych dziedzin nauki. Był przyjacielem i mecenasem artystów
i Gimnazjum Akademickiego. Na jego zbiory składała się znakomita bi-
blioteka, galeria malarstwa, gabinety rycin i numizmatów72. Schwartz był
zasobnym gdańszczaninem, czerpał dochody z własnych manufaktur, mię-
dzy innymi wytwórni złotego i srebrnego drutu. W jego rękopiśmiennym
katalogu znalazło się 200 złotych i 500 srebrnych medali, 85 brązowych, 900
talarów (podwójnych - doppelte, pełnych - ganze i pół-talarów - halbe), dalej,
600 „małych" monet, 200 brakteatów oraz 482 monety antyczne. W momen-
cie otwarcia testamentu Schwartza 24 III 1777 r., rajcowie Johann Nicolaus
Oehmchen, Johann Bentzmann i Johann Gottfried Reyger, osobistości
w Gdańsku znane i szanowane z uwagi na wiedzę i przymioty umysłu,
dokonali z katalogiem w ręku sprawdzenia zawartości kabinetu z numiz-
matami, po czym bibliotekarz Rady Miejskiej Strauss kolekcję opieczętował.
Donator już 26 VIII1776 r. zapisując w testamencie zbiór Gimnazjum Akade-
mickiemu zadbał, by w przyszłości kolekcja była zachowana i pomnażana,
przeznaczając na ten cel legat w wysokości 2 tys. guldenów. Do daru
dołączył fachowy księgozbiór składający się z kilkuset woluminów. W tes-
tamencie podkreślił, że czuje szczególną wdzięczność do uczonych gimnaz-
jalnych, gdyż wiele okazów z jego kolekcji było rozpoznawanych
i porządkowanych dzięki ich pomocy. Zalecał, aby sprzedano dublety,
dzięki czemu będzie można uzupełnić kolekcję o nowe, brakujące egzem-
plarze. Sądził, że decyzją tą nie skrzywdził swojego bratanka Christiana
Jakoba, pastora u Św. Bartłomieja, hojnie go bowiem obdarował legatem na
10 tys. florenów, przeznaczył dla niego tysiące książek i zbiór miedzio-
rytów73. Schwartz znał kiepskie warunki w pofranciszkańskim gmachu,
w jakich egzystowała Biblioteka Rady Miejskiej. Przeznaczył na budowę
nowego gmachu również 10 tys florenów.
W tym czasie rajcowie Paul Gottfried Aycke i Carl Friedrich von Gralath
informowali w licznych pismach Królewsko-Pruskie Kolegium Kościelno-
Bernoulli, op.cit., t. I, s. 323 n., t. II, s. 213, 241, 255; - C.B. Lengnich Nachrichten zur Biicher-und
Miinzkunde, T I, Danzig 1780, s. 360 i 473; - Riihle 1925, s. 45. H. W. Rosenberg w swoich zbiorach miał kolekcje:
kartograficzną, instrumentów astronomicznych, naturaliów oraz galerię rzeźb i obrazów — Marquardt 1846,
s. l,przyp. 2.
' Zob. Audionskataloge von Danziger Bibliothekeu 1789-1797 - Sammelband. Bibliothek des [H. W.] v. Rosmberg.
Auktionskatalog, Bd I, T. 1-2, Bd II, T. 1-2, Bd. III, T 1-2, Danzig 1795.
Na temat galerii malarstwa zob: A. R. Chodyński Zbiory dzieł sztuki i galerie malarstwa w Gdańsku u schy-
łku XVII i tu XVIII wieku, „Gdańskie Studia Muzealne" — w druku.
73 APGd, 300, R/Vv 230, s. 150-153.
Gdańskie
kolekcje
numizmatów
i medali
od XVIII
do XIX
wieku
39