DOI Artikel:
Betlejewska, Czesława: Gdańskie szafy sieniowe 2 połowy XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0125
Czesława Betlejewska
Gdańskie szafy sieniowe
2 połowy XVII wieku
W gdańskim archiwum zachowało się sześć projektów szaf sieniowych
z lat: 1651, 1670, 1683, 1687 i 1692. Odkryła je i opisała przed laty L.
Behling1 2, słusznie uznając je za cenny materiał archiwalny ważny dla iden-
tyfikowania, datowania i charakteryzowania rozwoju meblarstwa
gdańskiego. Są to niewielkie rysunki połówek szaf na kartach pergaminu
ok. 54 x 34 cm, a największa nie przekracza 65 x 40 cm. Rysunki wykonane
przez stolarzy gdańskich stanowią projekty ich dzieł mistrzowskich". Nota-
tki sporządzone przez starszych cechu, którzy sprawdzali poziom i staran-
ność rysunków świadczą o tym, że kontrola umiejętności stolarzy i jakości
wyrobu była bardzo ostra i surowa. Zapiski starszych cechu dotyczące oceny
projektu umieszczone są na płycinie szuflady cokołu lub w dolnym lewym
rogu karty. Zawierają datę, imię i nazwisko rysownika oraz ocenę projektu.
Wzdłuż górnego brzegu karty umieszczone jest nazwisko st. cechu, który
dokonywał oceny szkicu, oraz stale powracający zwrot „Niech Bóg da
szczęście na początek".
Żaden z rysunków, które dziś uznajemy za projekty arcydzieł stolarzy
gdańskich, nie doczekał się pochwały. Tylko projekt Jacoba Wesenbergka
(1692, rys. F) był jej najbliższy. Starszy cechu Michel Angel ocenił projekt jako
zawierający więcej zalet niż wad, ale i w tym przypadku autor poniósł karę
grzywny za ujawnione błędy. Każdemu ze stolarzy starszy cechu życzył, aby
Bóg dał szczęście na początek pracy, ale jednocześnie z całą surowością
egzekwował należne kary.
Po opłaceniu kary ubiegający się o tytuł mistrza stolarz mógł przystąpić
do wykonania projektu większego, zapewne w skali 1:1, o czym świadczy
notatka Conradta Deneke umieszczona na rysunku Mateusza Ihlenbergka
1 L. Behling Der Danziger Dielenschrank wid seine Hollandischm Varldufer, Danzig 1942.
2 Pergaminowe karty projektów sa bardzo zniszczone, przebarwione, podarte i mają wiele uszkodzeń
i dziur. Projekty zostały przerysowane, jako nie nadające się do fotografowania, a częściowo nawet
zrekonstruowane.
121
Gdańskie szafy sieniowe
2 połowy XVII wieku
W gdańskim archiwum zachowało się sześć projektów szaf sieniowych
z lat: 1651, 1670, 1683, 1687 i 1692. Odkryła je i opisała przed laty L.
Behling1 2, słusznie uznając je za cenny materiał archiwalny ważny dla iden-
tyfikowania, datowania i charakteryzowania rozwoju meblarstwa
gdańskiego. Są to niewielkie rysunki połówek szaf na kartach pergaminu
ok. 54 x 34 cm, a największa nie przekracza 65 x 40 cm. Rysunki wykonane
przez stolarzy gdańskich stanowią projekty ich dzieł mistrzowskich". Nota-
tki sporządzone przez starszych cechu, którzy sprawdzali poziom i staran-
ność rysunków świadczą o tym, że kontrola umiejętności stolarzy i jakości
wyrobu była bardzo ostra i surowa. Zapiski starszych cechu dotyczące oceny
projektu umieszczone są na płycinie szuflady cokołu lub w dolnym lewym
rogu karty. Zawierają datę, imię i nazwisko rysownika oraz ocenę projektu.
Wzdłuż górnego brzegu karty umieszczone jest nazwisko st. cechu, który
dokonywał oceny szkicu, oraz stale powracający zwrot „Niech Bóg da
szczęście na początek".
Żaden z rysunków, które dziś uznajemy za projekty arcydzieł stolarzy
gdańskich, nie doczekał się pochwały. Tylko projekt Jacoba Wesenbergka
(1692, rys. F) był jej najbliższy. Starszy cechu Michel Angel ocenił projekt jako
zawierający więcej zalet niż wad, ale i w tym przypadku autor poniósł karę
grzywny za ujawnione błędy. Każdemu ze stolarzy starszy cechu życzył, aby
Bóg dał szczęście na początek pracy, ale jednocześnie z całą surowością
egzekwował należne kary.
Po opłaceniu kary ubiegający się o tytuł mistrza stolarz mógł przystąpić
do wykonania projektu większego, zapewne w skali 1:1, o czym świadczy
notatka Conradta Deneke umieszczona na rysunku Mateusza Ihlenbergka
1 L. Behling Der Danziger Dielenschrank wid seine Hollandischm Varldufer, Danzig 1942.
2 Pergaminowe karty projektów sa bardzo zniszczone, przebarwione, podarte i mają wiele uszkodzeń
i dziur. Projekty zostały przerysowane, jako nie nadające się do fotografowania, a częściowo nawet
zrekonstruowane.
121