DOI article:
Rosset, Tomasz F.: Kilka uwag na temat dzieł rytowników gdańskich w zbiorach emigrantów polskich w XIX wieku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0193
Tomasz F. de Rosset
Kilka uwag na temat dzieł
rytowników gdańskich w zbiorach
emigrantów polskich w XIX wieku
W badaniach nad zawartością zbiorów artystycznych emigrantów pol-
skich kilkakrotnie zwróciłem uwagę na wzmianki o dziełach rytowników
gdańskich: Wilhelma Hondiusa oraz Jeremiasza Falcka i Daniela Cho-
dowieckiego, którzy stanowili przedmiot sporu między historiografią pol-
ską, a niemiecką odnośnie do ich przynależności narodowej. Zrodziło to
moje pytanie o funkcję i znaczenie ich oeume w działalności kolekcjonerskiej
Polaków na obczyźnie. Szczególnie zaś zainteresowały mnie dwa zespoły
grafiki zgromadzone w 1 poł. XIX stulecia przez Macieja Wodzińskiego
i Adolfa Cichowskiego. Okazało się, że pod względem chronologicznym
były to jedyne z pierwszych polskich kolekcji, zawierające dzieła
rytowników gdańskich. Przy tym powstawały one w czasie, kiedy
krystalizowały się poważniejsze zainteresowania ich twórczością, kiedy
powstawały pierwsze katalogi ich dzieł i kiedy wnikliwsze badania his-
toryczne nad ich biografią stopniowo uzupełniały dotychczasowe,
lakoniczne wzmianki w leksykonach artystów.
Początkowy okres działalności obu zbieraczy łączy się z Dreznem, gdzie
trafili oni po powstaniu listopadowym, przyczyniając się do ukształtowania
tam w latach 1831-1835 efemerycznego, ale dość istotnego ośrodka
emigracyjnej kultury polskiej. Bowiem zanim tę rolę przejął na wiele lat
Hotel Lambert i Biblioteka Polska w Paryżu, przez salon Wodzińskich w sto-
licy Saksonii przewinęli się nasi najwybitniejsi romantycy: Mickiewicz,
Słowacki, Szopen. Wodziński i Cichowski należeli do pokolenia, którego lata
młodości przypadały na okres napoleoński.
Wodziński był posłem na Sejm i oficerem armii Księstwa Warszaw-
skiego; jako kapitan odbył kampanię austriacką (1809), następnie w stopniu
majora został adjutantem księcia Józefa Poniatowskiego (1813). W latach
Królestwa Kongresowego posłował z powiatu gostyńskiego, osiągnął
godność kasztelana i senatora, a w końcu wojewody (1830)'. Cichowski
1 T. F.de Rosset Legat Macieja Wodzińskiego dla Biblioteki Polskiej w Paryżu, „Akta Towarzystwa Historyczno-
-Literackiego w Paryżu" 1.1, Paryż 1993, s. 1-2.
189
Kilka uwag na temat dzieł
rytowników gdańskich w zbiorach
emigrantów polskich w XIX wieku
W badaniach nad zawartością zbiorów artystycznych emigrantów pol-
skich kilkakrotnie zwróciłem uwagę na wzmianki o dziełach rytowników
gdańskich: Wilhelma Hondiusa oraz Jeremiasza Falcka i Daniela Cho-
dowieckiego, którzy stanowili przedmiot sporu między historiografią pol-
ską, a niemiecką odnośnie do ich przynależności narodowej. Zrodziło to
moje pytanie o funkcję i znaczenie ich oeume w działalności kolekcjonerskiej
Polaków na obczyźnie. Szczególnie zaś zainteresowały mnie dwa zespoły
grafiki zgromadzone w 1 poł. XIX stulecia przez Macieja Wodzińskiego
i Adolfa Cichowskiego. Okazało się, że pod względem chronologicznym
były to jedyne z pierwszych polskich kolekcji, zawierające dzieła
rytowników gdańskich. Przy tym powstawały one w czasie, kiedy
krystalizowały się poważniejsze zainteresowania ich twórczością, kiedy
powstawały pierwsze katalogi ich dzieł i kiedy wnikliwsze badania his-
toryczne nad ich biografią stopniowo uzupełniały dotychczasowe,
lakoniczne wzmianki w leksykonach artystów.
Początkowy okres działalności obu zbieraczy łączy się z Dreznem, gdzie
trafili oni po powstaniu listopadowym, przyczyniając się do ukształtowania
tam w latach 1831-1835 efemerycznego, ale dość istotnego ośrodka
emigracyjnej kultury polskiej. Bowiem zanim tę rolę przejął na wiele lat
Hotel Lambert i Biblioteka Polska w Paryżu, przez salon Wodzińskich w sto-
licy Saksonii przewinęli się nasi najwybitniejsi romantycy: Mickiewicz,
Słowacki, Szopen. Wodziński i Cichowski należeli do pokolenia, którego lata
młodości przypadały na okres napoleoński.
Wodziński był posłem na Sejm i oficerem armii Księstwa Warszaw-
skiego; jako kapitan odbył kampanię austriacką (1809), następnie w stopniu
majora został adjutantem księcia Józefa Poniatowskiego (1813). W latach
Królestwa Kongresowego posłował z powiatu gostyńskiego, osiągnął
godność kasztelana i senatora, a w końcu wojewody (1830)'. Cichowski
1 T. F.de Rosset Legat Macieja Wodzińskiego dla Biblioteki Polskiej w Paryżu, „Akta Towarzystwa Historyczno-
-Literackiego w Paryżu" 1.1, Paryż 1993, s. 1-2.
189