DOI Artikel:
Żygulski, Zdzisław: Stary Gdańsk jako forma muzealna
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0011
Zdzisław Żygulski jun.
Stary Gdańsk
jako forma muzealna
Przemiany muzealnictwa
W naszych czasach pojęcie muzealnictwa uległo znacznym przeobra-
żeniom, a zakres jego znacznie się rozszerzył. Tradycyjne pojęcie muzeum
jako określonego zbioru obiektów w budynku specjalnie na ten cel skon-
struowanym albo adaptowanym nie odpowiada już rzeczywistości kul-
turowej1.
Z końcem XIX w. powstała idea skansenu, muzeum pod gołym nie-
bem, którego obiektami miały być przeniesione z różnych miejsc wszel-
kiego rodzaju budynki, nie tylko mieszkalne, kultowe lub ludyczne, ale też
takie, które służą celom produkcyjnym na wsi lub w mieście. Pomysł takiego
sposobu ratowania dawnej architektury był stary. Już w roku 1790 Szwaj-
car Charles de Bonstetten rzucił myśl "stworzenia anielskiego ogrodu na
brzegu morza, gdzie stałyby chaty Lapończyków, chaty z Wysp Owczych
i chaty Islandczyków, ze sprzętami domowymi i rolnymi"2. W roku 1873
na wystawie w Wiedniu pokazano szereg chałup wiejskich z różnych stron
monarchii austriackiej, w dziesięć lat później w Holandii na Mię-
dzynarodowej Wystawie Kolonialnej ustawiono domy indonezyjskie.
Niemniej właściwym inicjatorem i twórcą pierwszego skansenu był Szwed,
Artur Hazelius (1833-1901), z wykształcenia filolog, z zawodu nauczyciel.
Zwrócił on uwagę na ginące bogactwo szwedzkiego i norweskiego folkloru,
postanawiając poświęcić swe życie dla ocalenia tych wartości. Przełamując
niesłychane trudności uzyskał w końcu wzgórze Skanzen na wyspie Djur-
garden w Sztokholmie, gdzie założył wielkie muzeum wiejskiej i mało-
miasteczkowej architektury pod gołym niebem, które stało się wzorem dla
setek innych kreacji tego typu na całym świecie3. Rychło się jednak okazało,
że skansenowana forma muzealna odznacza się szczególnie przykrą mar-
twotą i wieje od niej nudą, gdyż architekturze konieczny jest przebywający
' Z. Żygulski jun. Przyszłość muzeów, "Muzealnictwo", nr 35, Warszawa 1993.
Z. Żygulski jun. Muzea na świecie, Warszawa 1982, s. 72.
Ibidem.
7
Stary Gdańsk
jako forma muzealna
Przemiany muzealnictwa
W naszych czasach pojęcie muzealnictwa uległo znacznym przeobra-
żeniom, a zakres jego znacznie się rozszerzył. Tradycyjne pojęcie muzeum
jako określonego zbioru obiektów w budynku specjalnie na ten cel skon-
struowanym albo adaptowanym nie odpowiada już rzeczywistości kul-
turowej1.
Z końcem XIX w. powstała idea skansenu, muzeum pod gołym nie-
bem, którego obiektami miały być przeniesione z różnych miejsc wszel-
kiego rodzaju budynki, nie tylko mieszkalne, kultowe lub ludyczne, ale też
takie, które służą celom produkcyjnym na wsi lub w mieście. Pomysł takiego
sposobu ratowania dawnej architektury był stary. Już w roku 1790 Szwaj-
car Charles de Bonstetten rzucił myśl "stworzenia anielskiego ogrodu na
brzegu morza, gdzie stałyby chaty Lapończyków, chaty z Wysp Owczych
i chaty Islandczyków, ze sprzętami domowymi i rolnymi"2. W roku 1873
na wystawie w Wiedniu pokazano szereg chałup wiejskich z różnych stron
monarchii austriackiej, w dziesięć lat później w Holandii na Mię-
dzynarodowej Wystawie Kolonialnej ustawiono domy indonezyjskie.
Niemniej właściwym inicjatorem i twórcą pierwszego skansenu był Szwed,
Artur Hazelius (1833-1901), z wykształcenia filolog, z zawodu nauczyciel.
Zwrócił on uwagę na ginące bogactwo szwedzkiego i norweskiego folkloru,
postanawiając poświęcić swe życie dla ocalenia tych wartości. Przełamując
niesłychane trudności uzyskał w końcu wzgórze Skanzen na wyspie Djur-
garden w Sztokholmie, gdzie założył wielkie muzeum wiejskiej i mało-
miasteczkowej architektury pod gołym niebem, które stało się wzorem dla
setek innych kreacji tego typu na całym świecie3. Rychło się jednak okazało,
że skansenowana forma muzealna odznacza się szczególnie przykrą mar-
twotą i wieje od niej nudą, gdyż architekturze konieczny jest przebywający
' Z. Żygulski jun. Przyszłość muzeów, "Muzealnictwo", nr 35, Warszawa 1993.
Z. Żygulski jun. Muzea na świecie, Warszawa 1982, s. 72.
Ibidem.
7