DOI Artikel:
Gumowska–Zabuska, Kalina: Kolekcja kupca Jakuba Kabruna w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0084
Kalina
Zabuska
nowego Teatru Miejskiego, który oddano do użytku rok później. W roku
1807, w krytycznym dla miasta momencie, wraz z innymi wybitnymi przed-
stawicielami stanu kupieckiego podjął próbę uświadomienia Napoleonowi
bezwzględności żądania kontrybucji od znękanego działaniami wojennymi
miasta. Był także organizatorem kasy obywatelskiej, która ułatwić miała
spełnienie żądań Francuzów*.
Pod koniec twórczego, lecz przecież nie wykraczającego poza przyjętą
obyczajowość życia, zgromadzona przez Kabruna kolekcja dzieł sztuki blis-
ka była 10 000 obiektów. Zgodnie z rozporządzeniem testatora cały ten
bogaty zbiór stał się własnością miasta. Kiedy zatem w 1832 r. otwarty został
(sfinansowany także przez Kabruna) instytut kształcący młodych
handlowców, w jego siedzibie przy ul. Ogarnej 10 zorganizowano stałą
ekspozycję kolekcji. Nastąpiło to rok później".
W roku 1872, w wyniku wieloletnich starań grupy entuzjastów świado-
mych konieczności wprowadzenia instytucjonalnej opieki nad dziełami
sztuki i „starożytnościami", powstało w Gdańsku Muzeum Miejskie. Jego
podstawą stała się kolekcja Jakuba Kabruna, na którą składały się prace szkół
niderlandzkiej, niemieckiej, włoskiej, francuskiej i angielskiej od końca XV
do początków wieku XIX. Od zarania gdańskiego muzealnictwa kolekcja ta
stanowiła jego największą dumę.
Wśród ok. 250 obrazów znalazły się głównie prace ze szkół flamandzkiej
i holenderskiej, pędzla artystów tej miary co Ludolf Backhuysen, Ferdinand
Boi, Jan van Goyen, Bartholomeus van der Helst, reprezentujące wszystkie
uprawiane w wiekach XVII i XVIII gatunki: pejzaż, portret, martwą naturę,
sceny rodzajowe, mitologiczne i biblijne. Sztukę XVIII-wiecznych Niemiec
najlepiej określają nazwiska Christiana Ernsta Dietricha i Johanna Christiana
Vollerta. Środowisko gdańskie znalazło godnego przedstawiciela w pracy
Andrzeja Stecha Martwa natura z wiewiórką, zakupionej wprawdzie jako
dzieło gdańskie nieznanego XVII-wiecznego malarza holenderskiego11.
Część zbiorów, obejmująca rysunek i grafikę, opublikowana została
w wydanym w 1861 r. katalogu11. Został on podzielony na dwie zasadnicze
części: odrębnie opracowano grafikę, z podziałem na techniki metalowe,
drzeworyty i litografie i rysunek, z oznaczeniem technik przy poszcze-
gólnych pracach. Zarówno dla grafiki, jak rysunku, przyjęto chronologię
opartą na alfabetycznym porządku nazwisk artystów. Wśród ska-
talogowanych 88 000 prac było 6 927 miedziorytów i akwafort, 83 drze-
woryty, 12 litografii i 1778 rysunków. Znalazły się wśród nich prace artystów
najwybitniejszych; do których zaliczają się Cherubino Alberti, Fleinrich
Aldegrever, bracia Beham, Stefano della Bella, Lucas Cranach, Rosalba
Carriera, Albrecht Durer, Jan van Goyen, Hendrik Goltzius, Lucas z Leydy,
Marcantonio Raimondi, Rembrandt, przedstawiciele rodziny Sadelerów,
k Ibidem.
' Ibidem.
10 K. Górecka-Petrajtis Zbior\/ malarstwa dawnego w Muzeum Narodowym w Gdańsku — lustoi ia i współczesność,
[w:] Jantarowe Szlaki, Gdańsk 1994, nr 3, s. 36.
11 Błock, von Duisburg, op. cit.
80
Zabuska
nowego Teatru Miejskiego, który oddano do użytku rok później. W roku
1807, w krytycznym dla miasta momencie, wraz z innymi wybitnymi przed-
stawicielami stanu kupieckiego podjął próbę uświadomienia Napoleonowi
bezwzględności żądania kontrybucji od znękanego działaniami wojennymi
miasta. Był także organizatorem kasy obywatelskiej, która ułatwić miała
spełnienie żądań Francuzów*.
Pod koniec twórczego, lecz przecież nie wykraczającego poza przyjętą
obyczajowość życia, zgromadzona przez Kabruna kolekcja dzieł sztuki blis-
ka była 10 000 obiektów. Zgodnie z rozporządzeniem testatora cały ten
bogaty zbiór stał się własnością miasta. Kiedy zatem w 1832 r. otwarty został
(sfinansowany także przez Kabruna) instytut kształcący młodych
handlowców, w jego siedzibie przy ul. Ogarnej 10 zorganizowano stałą
ekspozycję kolekcji. Nastąpiło to rok później".
W roku 1872, w wyniku wieloletnich starań grupy entuzjastów świado-
mych konieczności wprowadzenia instytucjonalnej opieki nad dziełami
sztuki i „starożytnościami", powstało w Gdańsku Muzeum Miejskie. Jego
podstawą stała się kolekcja Jakuba Kabruna, na którą składały się prace szkół
niderlandzkiej, niemieckiej, włoskiej, francuskiej i angielskiej od końca XV
do początków wieku XIX. Od zarania gdańskiego muzealnictwa kolekcja ta
stanowiła jego największą dumę.
Wśród ok. 250 obrazów znalazły się głównie prace ze szkół flamandzkiej
i holenderskiej, pędzla artystów tej miary co Ludolf Backhuysen, Ferdinand
Boi, Jan van Goyen, Bartholomeus van der Helst, reprezentujące wszystkie
uprawiane w wiekach XVII i XVIII gatunki: pejzaż, portret, martwą naturę,
sceny rodzajowe, mitologiczne i biblijne. Sztukę XVIII-wiecznych Niemiec
najlepiej określają nazwiska Christiana Ernsta Dietricha i Johanna Christiana
Vollerta. Środowisko gdańskie znalazło godnego przedstawiciela w pracy
Andrzeja Stecha Martwa natura z wiewiórką, zakupionej wprawdzie jako
dzieło gdańskie nieznanego XVII-wiecznego malarza holenderskiego11.
Część zbiorów, obejmująca rysunek i grafikę, opublikowana została
w wydanym w 1861 r. katalogu11. Został on podzielony na dwie zasadnicze
części: odrębnie opracowano grafikę, z podziałem na techniki metalowe,
drzeworyty i litografie i rysunek, z oznaczeniem technik przy poszcze-
gólnych pracach. Zarówno dla grafiki, jak rysunku, przyjęto chronologię
opartą na alfabetycznym porządku nazwisk artystów. Wśród ska-
talogowanych 88 000 prac było 6 927 miedziorytów i akwafort, 83 drze-
woryty, 12 litografii i 1778 rysunków. Znalazły się wśród nich prace artystów
najwybitniejszych; do których zaliczają się Cherubino Alberti, Fleinrich
Aldegrever, bracia Beham, Stefano della Bella, Lucas Cranach, Rosalba
Carriera, Albrecht Durer, Jan van Goyen, Hendrik Goltzius, Lucas z Leydy,
Marcantonio Raimondi, Rembrandt, przedstawiciele rodziny Sadelerów,
k Ibidem.
' Ibidem.
10 K. Górecka-Petrajtis Zbior\/ malarstwa dawnego w Muzeum Narodowym w Gdańsku — lustoi ia i współczesność,
[w:] Jantarowe Szlaki, Gdańsk 1994, nr 3, s. 36.
11 Błock, von Duisburg, op. cit.
80