DOI Artikel:
Kilarska, Elżbieta; Kilarski, Maciej: Gdańskie piece kaflowe w XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0111
Gdańskie
piece
kaflowe
w XVII
wieku
16. Zwieńczenie pieca gdańskiego. Zbiory Muzeum Narodowego w Gdańsku, własność
prywatna. Zwieńczenie pieca w Długiej Komnacie zamku w Skokloster, Michaela Ericksona
1665-1670. Wg Knutssona, il. 79
ażurowe. Zachowały się przykłady sekcji takiej właśnie koronki, są to
wąskie, lekko ku przodowi wygięte listwy z reliefem falistej wici zakoń-
czonej motywami na przemian trój- i pięciolistnymi. Podstawę tych listew
stanowi wygięta do tyłu część tego samego płatu gliny, równo przyciętego
z tyłu, u spodu i ukośnie po bokach. Podobną koronkę tworzyły na górnej
krawędzi pieca ażurowe dekoracje ze scenami polowania i postaciami
puttów, zachowane fragmentarycznie, w wersji zielonej.
Odrębną grupę elementów ceramicznych, które trudno nazwać kaflami,
stanowiły listwy służące także jako budulec pieców. Pełniły one funkcję
zarówno dekoracyjną jak i konstrukcyjną. Tę ostatnią pełniły listwy wyso-
kie, o profilu podwójnym, które mogły zwiększać uskok gzymsów. Listwy
łączyły się w ścianach pieca z kaflami gzymsowymi i fryzowymi,
uwydatniając ich funkcję dzielącą, akcentując tym samym jego poziome
podziały. Jednocześnie listwy maskowały też miejsca styków spoczy-
wających na sobie warstw różnego typu kafli, o odmiennym formacie i de-
koracji2". Po stronie tylnej listwy miały wpust o klinowym przekroju, co
umożliwiało ich umocowanie. Ozdabiane były ornamentem reliefowym
Listwy podzielić można na dwa typy: o pojedynczym przekroju, prostym lub zaokrąglonym i o przekro-
ju złożonym z dwu półkawałków, z bardziej masywnym u podstawy. Listwy o pojedynczym przekroju
zaokrąglonym były niekiedy dzielone wzdłuż osi poziomej wyraźnym profilem i zdobione z obu stron jed-
nakowo lub odmiennie. Wysokość listw, a) o pojedynczym profilu i jednakowej dekoracji: 2,2-3,5 cm, b) o prze-
kroju półwałka z podziałem: 3,0-5,4 cm, c) o przekroju złożonym z dwu półwałków: 4,5 cm, 5,4 cm, 6,5 cm i ok.
7,5 cm. Przy dwu ostatnich wys. dolnego wałka, 4,5 i 5 cm, dawała możność bardziej rozbudowanej dekoracji
złożonej z wici roślinnej.
107
piece
kaflowe
w XVII
wieku
16. Zwieńczenie pieca gdańskiego. Zbiory Muzeum Narodowego w Gdańsku, własność
prywatna. Zwieńczenie pieca w Długiej Komnacie zamku w Skokloster, Michaela Ericksona
1665-1670. Wg Knutssona, il. 79
ażurowe. Zachowały się przykłady sekcji takiej właśnie koronki, są to
wąskie, lekko ku przodowi wygięte listwy z reliefem falistej wici zakoń-
czonej motywami na przemian trój- i pięciolistnymi. Podstawę tych listew
stanowi wygięta do tyłu część tego samego płatu gliny, równo przyciętego
z tyłu, u spodu i ukośnie po bokach. Podobną koronkę tworzyły na górnej
krawędzi pieca ażurowe dekoracje ze scenami polowania i postaciami
puttów, zachowane fragmentarycznie, w wersji zielonej.
Odrębną grupę elementów ceramicznych, które trudno nazwać kaflami,
stanowiły listwy służące także jako budulec pieców. Pełniły one funkcję
zarówno dekoracyjną jak i konstrukcyjną. Tę ostatnią pełniły listwy wyso-
kie, o profilu podwójnym, które mogły zwiększać uskok gzymsów. Listwy
łączyły się w ścianach pieca z kaflami gzymsowymi i fryzowymi,
uwydatniając ich funkcję dzielącą, akcentując tym samym jego poziome
podziały. Jednocześnie listwy maskowały też miejsca styków spoczy-
wających na sobie warstw różnego typu kafli, o odmiennym formacie i de-
koracji2". Po stronie tylnej listwy miały wpust o klinowym przekroju, co
umożliwiało ich umocowanie. Ozdabiane były ornamentem reliefowym
Listwy podzielić można na dwa typy: o pojedynczym przekroju, prostym lub zaokrąglonym i o przekro-
ju złożonym z dwu półkawałków, z bardziej masywnym u podstawy. Listwy o pojedynczym przekroju
zaokrąglonym były niekiedy dzielone wzdłuż osi poziomej wyraźnym profilem i zdobione z obu stron jed-
nakowo lub odmiennie. Wysokość listw, a) o pojedynczym profilu i jednakowej dekoracji: 2,2-3,5 cm, b) o prze-
kroju półwałka z podziałem: 3,0-5,4 cm, c) o przekroju złożonym z dwu półwałków: 4,5 cm, 5,4 cm, 6,5 cm i ok.
7,5 cm. Przy dwu ostatnich wys. dolnego wałka, 4,5 i 5 cm, dawała możność bardziej rozbudowanej dekoracji
złożonej z wici roślinnej.
107