DOI Artikel:
Rejduch-Samkowa, Izabella: Lesser Gieldziński - kolekcjoner judaików i prekursor żydowskich muzeów w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0180
Izabella
Rejducli-
-Samkowa
14. Naczynie na etrog, Niemcy 2 poł. XIX w.
unikatowej wartości komplet do obrzezania wraz z tacą służącą podczas tej
uroczystości. Taca - Pidjon ha-ben (wykup pierworodnego) datowana jest na
wiek XVIII-XIX (?), na jej dnie umieszczono dość prymitywnie wykonane
(techniką puklowania) dziecko w powijaku, a nad nim dłonie kapłańskie.
Srebrną tacę o tym samym przeznaczeniu z rozbudowaną sceną wyjścia
Żydów z Egiptu (Brno? 1806 r.) zakupiono w ostatnich latach do Muzeum
Historycznego miasta Krakowa.
Naczynia na etrog - jak już wspomniano - przeznaczone były na owoc
cytrusowy etrog, znany jako jedyny owoc z czasów Starego Testamentu.
Przynoszono go do bóżnicy w czasie święta Sukkot. W Polsce, Europie,
Izraelu i Ameryce, w muzeach i kolekcjach prywatnych zachowało się
niewiele srebrnych ozdobnych naczyń na etrog. Musiały być drogie, dlatego
tylko bogate rodziny mogły sobie pozwolić na ich posiadanie. W krajach
opanowanych przez hitlerowców w czasie II wojny światowej zostały zrabo-
wane wraz z wieloma zabytkami sztuki żydowskiej, które Niemcy zgroma-
dzili w Muzeum Sztuki Żydowskiej w Pradze. Najstarsze znane naczynia na
etrog, wykonane w Augsburgu, pochodzą z XVII i XVIII stulecia i mają
kształt czarek z dwoma ozdobnymi uchwytami1'. Jednocześnie w Augsbur-
gu wykształcił się typ naczynia w kształcie owocu cytrusowego \
Gieldziński w zbiorach miał tylko jedno srebrne naczynie na etrog,
neobarokowe, określone jako wyrób niemiecki z XIX w.: pojemnik w kształ-
cie owocu cytrusowego ustawionego na grubej nóżce-gałęzi, której stopa
pokryta jest falującymi liśćmi (il. 14). Później kolekcja wzbogaciła się o dwa
naczynia na etrog, jedno z nich ma sygnaturę gdańskiego złotnika Abra-
" I. Rejduch-Samkowa Naczynie na etrog, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce",
Warszawa 1984, nr 3-4, s. 217.
12 Ibidem, s. 221; - B. Tuchołka-Włodarska Danziger Silber, Bremen Landesmuseum, Brema 1991, s. 42.
176
Rejducli-
-Samkowa
14. Naczynie na etrog, Niemcy 2 poł. XIX w.
unikatowej wartości komplet do obrzezania wraz z tacą służącą podczas tej
uroczystości. Taca - Pidjon ha-ben (wykup pierworodnego) datowana jest na
wiek XVIII-XIX (?), na jej dnie umieszczono dość prymitywnie wykonane
(techniką puklowania) dziecko w powijaku, a nad nim dłonie kapłańskie.
Srebrną tacę o tym samym przeznaczeniu z rozbudowaną sceną wyjścia
Żydów z Egiptu (Brno? 1806 r.) zakupiono w ostatnich latach do Muzeum
Historycznego miasta Krakowa.
Naczynia na etrog - jak już wspomniano - przeznaczone były na owoc
cytrusowy etrog, znany jako jedyny owoc z czasów Starego Testamentu.
Przynoszono go do bóżnicy w czasie święta Sukkot. W Polsce, Europie,
Izraelu i Ameryce, w muzeach i kolekcjach prywatnych zachowało się
niewiele srebrnych ozdobnych naczyń na etrog. Musiały być drogie, dlatego
tylko bogate rodziny mogły sobie pozwolić na ich posiadanie. W krajach
opanowanych przez hitlerowców w czasie II wojny światowej zostały zrabo-
wane wraz z wieloma zabytkami sztuki żydowskiej, które Niemcy zgroma-
dzili w Muzeum Sztuki Żydowskiej w Pradze. Najstarsze znane naczynia na
etrog, wykonane w Augsburgu, pochodzą z XVII i XVIII stulecia i mają
kształt czarek z dwoma ozdobnymi uchwytami1'. Jednocześnie w Augsbur-
gu wykształcił się typ naczynia w kształcie owocu cytrusowego \
Gieldziński w zbiorach miał tylko jedno srebrne naczynie na etrog,
neobarokowe, określone jako wyrób niemiecki z XIX w.: pojemnik w kształ-
cie owocu cytrusowego ustawionego na grubej nóżce-gałęzi, której stopa
pokryta jest falującymi liśćmi (il. 14). Później kolekcja wzbogaciła się o dwa
naczynia na etrog, jedno z nich ma sygnaturę gdańskiego złotnika Abra-
" I. Rejduch-Samkowa Naczynie na etrog, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce",
Warszawa 1984, nr 3-4, s. 217.
12 Ibidem, s. 221; - B. Tuchołka-Włodarska Danziger Silber, Bremen Landesmuseum, Brema 1991, s. 42.
176