Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (3.1994)

Lesser
Gieldziński
- kolekcjoner
judaików
i prekursor
żydowskich
muzeów
w Polsce

15. Skarbonki: nr 122, - Gdańsk 1883 r.; nr 278 - złotnik Johann Gottlieb Urlich; nr 119 - złotnik
Ephraim Wischke, Gdańsk 1792 r.; nr 121 - inicjał złotnika U, Gdańsk ok. 1830 r.

hama Schródera (1754-1783). Prawdopodobnie w okresie baroku w po-
wszechnym użyciu były naczynia z silnie zaznaczonymi puklówaniem
cząstkami owocu. Pochodzą one z Frankfurtu n/Menem, Naumburga,
Augsburga i Gdańska. W obecnym stanie badań znamy z terenu Polski dwa
zachowane naczynia na etrog wykonane przez złotników gdańskich,
musiano jednak wykonać ich wiele, bowiem gmina żydowska w Gdańsku
była liczna i bogata. Gdańskie wyroby złotnicze to srebrne naczynia wyko-
nane przez złotnika F. E. Sielbera (1769) w zbiorach Muzeum Narodowego
w Gdańsku, inne, z sygnaturą mistrza Fryderyka Wilhelma Sponholtza
(1763-1789), wzbogaca niewielki, ale cenny zbiór judaików w Muzeum
Uniwersytetu Jagiellońskiego13. Ciekawe, że obok później wykonywanych
naczyń, nawiązujących w kształcie do cukiernicy, utrzymywał się lub odżył
typ naczynia o puklowanych cząsteczkach owocu w poznańskiej firmie
wyrobów złotniczych Jana i Stanisława Starków. Dwa okazałe naczynia na
etrog ze znakiem tej firmy znajdują się w Muzeum Historycznym miasta
Krakowa14.

Naczynia z kolekcji Gieldzińskiego są ważnym ogniwem w badaniach
kształtowania się form naczyń na etrog. Znaczną grupę pośród syna-
gogaliów stanowią srebrne skarbony i srebrne tace do zbierania ofiar, syg-
nowane przez złotników gdańskich działających w XVIII i XIX stuleciu.

131. Rejduch-Samkowa, J. Samek Judaika w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, I: Wyroby z kamienia
i metalu (w druku) „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego", Opuscula Muzealia.

14 Rejduch-Samkowa Naczynie..., s. 222.

177