DOI Artikel:
Kruk, Mirosław Piotr: "Oktoich lwowski" z 1630 r: historyczne i kulturowe związki między Rzecząpospolitą, Mołdawią i Księstwem Moskiewskim
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28100#0051
Mirosław Piotr Kruk
Oktoich lwowski z 1630 r.
Historyczne i kulturowe związki
między Rzecząpospolitą, Mołdawią
i Księstwem Moskiewskim"
nihil citius senescit quam gratta
Wśród wielu dzieł wskazujących na wzajemne związki w okresie średniowiecza
i w czasach nowożytnych między sztuką ruską, polską i mołdawską znajdują się
drukowane księgi1. Zawarte w nich odbitki graficzne, figuralne i ornamental-
ne stanowią świadectwo tendencji unifikującej wzory wschodnie i zachodnie.
Ruskie druki cyrylickie, pochodzące głównie ze słynnych drukarni lwowskiej,
kijowskiej i poczajowskiej, wzbudzają od dłuższego już czasu zainteresowanie
szeregu badaczy. Szczególnie duży wkład w rozpoznanie zachodnich wzorów
grafiki cerkiewnej wniósł Waldemar Deluga, który podobnie jak ostatnio Ag-
nieszka Gronek wskazał na oddziaływanie grafiki zachodnioeuropejskiej także
na nowożytne ukraińskie malarstwo ikonowe2. Oprócz znaczenia tych ustaleń
* Za pomoc bibliograficzną i wskazówki przy pisaniu tego artykułu składam podziękowania
PP.: Bronisławie Gumińskiej, Aleksandrowi Naumowowi, Marinie Sabados, Waldemarowi De-
ludze i Piotrowi Krasnemu. Znaczna część artykułu powstała w trakcie pobytu stypendialnego
w Paryżu w r. 2001, możliwego dzięki życzliwej uprzejmości prof. Tadeusza Chrzanowskiego.
W międzyczasie ukazała się skrócona wersja artykułu w jęz. angielskim: M.P Kruk, The Lvov
„Oktoich” of 1630 in the Collection of the Jagellonian Library in Cracow, „Studies on Byzantine
and Post-Byzantine Art”. Series Byzantina I (2003), red. W. Deluga, M. Janocha, s. 127-147, fig.
1-8 z istotnym błędem - fig. 6 zamiast św. Jana z Damaszku w lwowskim druku przedstawia Da-
wida (Psałterz moskiewski, w. XIX, zbiory prywatne). W ostatnich latach ukazało się dużo pub-
likacji dotyczących zarówno rozwoju drukarstwa dawnej Rzeczypospolitej, jak i kontrowersji
polityczno-religijnych tego czasu, których uwzględnienie było już niemożliwe, toteż ograniczy-
łem się jedynie do wykorzystania nowych danych precyzujących aktywność wojewody Mirona
Barnowskiego, postaci szczególnie mnie interesującej.
1 Charakter tego szczególnego dziedzictwa w odniesieniu do ziem dawnej Rzeczypospoli-
tej znakomicie przedstawiła M. Błońska, Polonica cyrylickie XV~XVIII wieku, czyli o drukach
wydawanych w państwie polsko-litewskim, [w:] Z badań nad dawną książką. Studia ofiarowane
profesor Alodii Kaweckiej-Gryczowej w 85-lecie urodzin, Warszawa 1993, s. 433-544.
2 Por. W. Deluga, The Influence of Dutch Graphic Archetypes on Icon Painting in the Ukrai-
nę, 1600-1750, „Revue des Etudes Sud-Est Europeennes” 34, 1-2, 1996, s. 5-26; M. Kaleciński,
45
Oktoich lwowski z 1630 r.
Historyczne i kulturowe związki
między Rzecząpospolitą, Mołdawią
i Księstwem Moskiewskim"
nihil citius senescit quam gratta
Wśród wielu dzieł wskazujących na wzajemne związki w okresie średniowiecza
i w czasach nowożytnych między sztuką ruską, polską i mołdawską znajdują się
drukowane księgi1. Zawarte w nich odbitki graficzne, figuralne i ornamental-
ne stanowią świadectwo tendencji unifikującej wzory wschodnie i zachodnie.
Ruskie druki cyrylickie, pochodzące głównie ze słynnych drukarni lwowskiej,
kijowskiej i poczajowskiej, wzbudzają od dłuższego już czasu zainteresowanie
szeregu badaczy. Szczególnie duży wkład w rozpoznanie zachodnich wzorów
grafiki cerkiewnej wniósł Waldemar Deluga, który podobnie jak ostatnio Ag-
nieszka Gronek wskazał na oddziaływanie grafiki zachodnioeuropejskiej także
na nowożytne ukraińskie malarstwo ikonowe2. Oprócz znaczenia tych ustaleń
* Za pomoc bibliograficzną i wskazówki przy pisaniu tego artykułu składam podziękowania
PP.: Bronisławie Gumińskiej, Aleksandrowi Naumowowi, Marinie Sabados, Waldemarowi De-
ludze i Piotrowi Krasnemu. Znaczna część artykułu powstała w trakcie pobytu stypendialnego
w Paryżu w r. 2001, możliwego dzięki życzliwej uprzejmości prof. Tadeusza Chrzanowskiego.
W międzyczasie ukazała się skrócona wersja artykułu w jęz. angielskim: M.P Kruk, The Lvov
„Oktoich” of 1630 in the Collection of the Jagellonian Library in Cracow, „Studies on Byzantine
and Post-Byzantine Art”. Series Byzantina I (2003), red. W. Deluga, M. Janocha, s. 127-147, fig.
1-8 z istotnym błędem - fig. 6 zamiast św. Jana z Damaszku w lwowskim druku przedstawia Da-
wida (Psałterz moskiewski, w. XIX, zbiory prywatne). W ostatnich latach ukazało się dużo pub-
likacji dotyczących zarówno rozwoju drukarstwa dawnej Rzeczypospolitej, jak i kontrowersji
polityczno-religijnych tego czasu, których uwzględnienie było już niemożliwe, toteż ograniczy-
łem się jedynie do wykorzystania nowych danych precyzujących aktywność wojewody Mirona
Barnowskiego, postaci szczególnie mnie interesującej.
1 Charakter tego szczególnego dziedzictwa w odniesieniu do ziem dawnej Rzeczypospoli-
tej znakomicie przedstawiła M. Błońska, Polonica cyrylickie XV~XVIII wieku, czyli o drukach
wydawanych w państwie polsko-litewskim, [w:] Z badań nad dawną książką. Studia ofiarowane
profesor Alodii Kaweckiej-Gryczowej w 85-lecie urodzin, Warszawa 1993, s. 433-544.
2 Por. W. Deluga, The Influence of Dutch Graphic Archetypes on Icon Painting in the Ukrai-
nę, 1600-1750, „Revue des Etudes Sud-Est Europeennes” 34, 1-2, 1996, s. 5-26; M. Kaleciński,
45