Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (7-8.2009)

1. Mistrz Georg, Śmierć Lukrecji, Dwór Artusa w Gdańsku, fot. A. Firynowicz
Lukrecja
W pierwszym z obrazów (ii. 1) przywołana została historia Lukrecji, legen-
darnej rzymskiej matrony, która została podstępnie zgwałcona przez Sekstusa
Tarkwiniusza, kompana jej męża, gdy ten przebywał na wojnie. Choć czuła się
niewinna, nie mogąc znieść hańby, popełniła samobójstwo. Jej śmierć miała
zapoczątkować przewrót polityczny, który doprowadził do upadku tyranii3.
By w pełni zrozumieć treści zawarte w gdańskiej Śmierci Lukrecji, niezbędny
jest przegląd ikonografii tematu w będącym artystycznym kontekstem dzieła
malarstwie niemieckim i niderlandzkim I tercji XVI w.
Rozpocznie go rycina Israhela van Meckenema Śmierć Lukrecji (1500-1503),
swoiste resume późnośredniowiecznej tradycji ikonograficznej tematu, ustalo-
nej przede wszystkim w iluminatorstwie. Scena rozgrywa się w ówczesnym
wnętrzu, postaci są także współczesne autorowi - rzec by można, że to scena
z rycerskiego eposu. Wnikliwe oko dostrzeże na plecach Tarkwiniusza krzyż
św. Andrzeja, wyróżniający niemieckich najemników w tym czasie4. Natomiast
3 Tytus Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968,1, s. 57-59.
4 D. Wolfhal, Image of Rape. The „Heroic” Tradition and Its Alternatives, Cambridge 1999,
s. 76; zob. także B. Bernes, Heroines and Worthy Women, [w:] Eva/Ave. Women in Renaissance
and Baroąue Print, kat. wyst., New York 1990, s. 40.

133