Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (7-8.2009)

4. Mistrz Georg, Ofiara Marka Kurcjusza, Dwór Artusa w Gdańsku,
fot. A. Firynowicz

Legionista Marek Kurcjusz, obok Horacjusza Koklesa i Mucjusza Scewoli,
należy do najsłynniejszych rzymskich bohaterów, którzy dokonali ofiary dla
narodu. Stanowił dla Rzymian moralne exemplum, opiewane przez Cycerona
i Senekę, a nade wszystko wskazane jako wzór obywatelski przez Waleriusza
Maksymusa w jego zbiorze anegdot Factorum et dictorum memorabilium libri
novem30. Traktowany retrospektywnie, Marek Kurcjusz może zostać odczyta-
ny jako figura Marsa wstępującego w podziemia, w synkretycznej opowieści
o nim pobrzmiewają idee praktyk ofiarnych Etrusków i Celtów.
Bardziej istotne będzie jednak spojrzenie post quem, odnajdujące w jego
akcie zapowiedź chrześcijańskiej idei śmierci odkupicielskiej, ofiary z życia
w imię wieczności. Chrześcijaństwo zaanektowało tę postać nie bez począt-
kowych zastrzeżeń. Święty Augustyn np. podkreślał wyższość męczenników
chrześcijańskich nad rzymskimi herosami, wynikającą z faktu, że ich ofiara nie
była zadana przez nich samych, a umierali nie dla chwały ziemskiego miasta,
lecz w imię Boże. W odróżnieniu od nich Marek Kurcjusz zadał sam sobie
śmierć, by ratować Rzym i zasłużyć na uznanie wśród ludzi. Podobnie myślał

30 Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium libri, (wyd., tłum. i red. R. Com-
bes, Paris 1997), V, 6, 2.

142