Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (7-8.2009)

16. N. van Veerendael, Irys,
tulipan i róże w szklanym
wazonie, 1662, ol, płótno.
Kol. prywatna.
Fot. za: Segal 1990


Martwe natury
kwiatowe
Andreasa
Stecha

psizęba (Erythronium dens-canis)93 szczęśliwie kontrastuje z ich szerokimi,
plamistymi liśćmi. Kompozycję zamyka u dołu jasnofioletowa kiść lilaka
botanicznego (Syringa vulgaris). Pośrodku wyeksponowane są trzy pełne,
starannie zróżnicowane w formach odmiany jaskrów o nasyconej barwie,
którym towarzyszą jako wypełnienie bukietu skromne, pojedyncze kwia-
ty anemona, niebieskiego hiacyntowca i lilii św. Brunona (il. 18). Ten bardzo
oszczędny w formie, precyzyjnie skonstruowany bukiet był z pewnością wyrafi-
nowaną kolorystycznie kompozycją, zważywszy na dawniejszy opis i barwy ga-
tunkowe przedstawionych roślin. Dominowały w nim różne odcienie czerwie-
ni i fioletu, rozjaśnione i skontrastowane bielą, na dopełniającym oliwkowym
tle. Chłodnym akcentem barwnym mógł być, naśladujący wyroby chińskie,
93 Pierwsze podobizny tej rośliny pojawiły się już w obrazach z początku XVII w.; por. biały
kwiat psizębu pośrodku Bukietu w niszy Christoffla van den Berghe z Philadelfia Museum of Art
(1617). O wieloletnich fascynacjach holenderskich ogrodników tą najpiękniejszą rodzimą byli-
ną, którą Bauhin opisał jako „Satyrium ąuorumdam” (Historiaeplantarum..., s. 680), a Oelhaf
lokalizował w Oliwie, świadczy nazwanie jej współczesnej różowofioletowej odmiany imieniem
„Frans Hals”.

199