Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (7-8.2009)

22. Rembrandt, Święta rodzina z zasłoną, 1646, Kassel, Staatłiche Kunstsammlungen,
wg: A. Prater, Rembrands Stilleben, „Pantheon”, LIV, 1996, s. 62-76

list112. Również Vermeer namalował Sztukę malarską (Wiedeń, Kunsthisto-
risches Museum, ok. 1665/1616) ukazującą malarza w pracowni widzianego
poprzez podwieszoną kotarę113. Na tym obrazie artysta maluje personifikację
Klio - muzę historii i poezji. Inne elementy kompozycji o alegorycznym zna-
czeniu związane są ze statutami gildii św. Łukasza w Delft, a także mają poli-
tyczną wymowę114. Jednocześnie w tym wydaniu malarstwo jest sztuką wolną
i najtrudniejszą ze sztuk fikcji, opartą na wyobraźni115. Wieniec z liści laurowych
na głowie Klio określa chroniący przed przemijaniem charakter sztuki i jej moc.
W 1612 r. utrechcki malarz Herman van Vollenhoven namalował siebie podczas
wykonywania portretu pary małżonków (Amsterdam, Rijksmuseum). Z prawej
strony znajduje się podwiązana zasłona. Malarz jednak nie maluje, lecz odwra-
ca się od sztalug, spogląda na widza i wskazuje na swoje modele z atrybutami
112 A. Mayer-Meintschel, Die Briefleserin von Jan Vermeer van Delft, „Jahrbuch der Staatli-
chen Kunstsammlungen Dresden”, 11, 1982, s. 91-99.
113 Por. wymowę obrazu z uniesioną do góry kotarą Quiringha van Brekelenkama, Artysta
w pracowni, 1659, Petersburg, Ermitaż.
114 N. Schneider, Vermeer 1632-1675. Verhullung der Gefuhle, Kdln 1999, s. 81-82.
115 H.U. Asemissen, op. cit., s. 156-160 oraz M.A. Castor, Augenblick und Zeitflufi-Bemerkun-
gen zu einigen Konstanten in der Malerei Jan Yermeers, „Pantheon”, LIV, 1996, s. 89-90, 96-97.

249