Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Editor]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Editor]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (7-8.2009)

27. Emanuel de Witte, Portret rodziny, 1678, Monachium, Alte Pinakothek,
wg: fot. Monachium, Alte Pinakothek

optyką luster i odbitych obrazów128. Iluzja stała się ponownie kryterium war-
tości dzieła. Rodzaj sztuki ukazujący kościelne wnętrze był jednym z naj-
trudniejszych. To on obok gabinetów perspektywicznych i obrazów-zagadek
vexierbild wzbudzał zrozumiałe zainteresowanie. Obraz de Mana świadczy
też o guście znawców sztuki zachwyconych iluzją zawartą w malarstwie. Nie
ma za zadanie wywołania efektu złudzenia, ale raczej uświadomienie widzo-
wi, że przedmiot ten jest kunsztem. Obrazy tego rodzaju jako cenne dodatki
malowane były chętnie w zamawianych portretach. I tak, Emanuel de Witte
w 1678 r. sportretował nieznaną z nazwiska holenderską rodzinę (Mona-
chium, Alte Pinakothek) (ił. 27). W głębi na ścianie pokoju wisi opatrzony
zasłoną obraz de Witte’a, pokazujący Oude Kerk w Amsterdamie, który rów-
nież powstał w tym samym roku129. Jacob Mauer ok. 1760 r. sportretował Ploosa
128 Anamorfoza, perspektywa, iluzja, iluzjonizm. Katalog wystawy Muzeum Narodowego w War-
szawie, kwiecień-maj 1981, w oprać. Doroty Folgi-Januszewskiej, Warszawa 1981, s. 27, 99; Von
Frans Hals bis Vermeer. Meisterwerke Hollandischer Genremalerei Gemaldegalerie Staatliche Museen
Preussischer Kulturbesitz Berlin (Dahlem) 8 Juni bis 12 August 1984, Berlin 1984, s. 15-16, 46-47.
129 portretując się z obrazem pokazującym kościół, głowa domu musiała mieć szcze-
gólne związki z tym miejscem. Obecnie obraz ten znajduje się w prywatnym posiadaniu

Obrazy
wnętrz
kościelnych..

255