DOI Artikel:
Bilewicz, Hubert: Meble w Zameczku prezydenta Ignacego Mościckiego w Wiśle: kwestia chronologii, inwentarza i atrybucji$nElektronische Ressource
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28100#0291
Zameczek2 w Wiśle na Śląsku Cieszyńskim wzniesiono w latach 1929-1930
według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza3 (ii. 1). Zaplanowany został jako
rezydencja głowy państwa i ofiarowany ówczesnemu prezydentowi Igna-
cemu Mościckiemu, jako dar województwa śląskiego4. Usytuowany został
malowniczo na zboczu Kubalonki, na południowo-wschodnim stoku tzw.
Zadniego Gronia, z roztaczającym się rozległym widokiem na Beskid Śląski
(il. 2). Jego inkastelowana architektura utrzymana została w stylizowanych
formach wernakularnego modernizmu, jego wygląd zaś stał się widomym
znakiem obecności i trwałości państwowości polskiej na ziemiach zachod-
nich5. Quasi-zamkowa siedziba mogła stanowić metaforę bezpiecznej,
2 Używam tego potocznego i zwyczajowego zdrobnienia, rozpowszechnionego w literaturze
przedmiotu, zgadzając się jednak z uwagami Ewy Chojeckiej, że poprawniej należałoby konsek-
wentnie używać nazwy „Zamek”, występującej we współczesnych źródłach, zob. E.S. Chojecka,
Pomiędzy historię a nowoczesnością. Treści ideowe Zamku Prezydenta RP w Wiśle, „Ziemia Ślą-
ska”, 4, 1997, s. 231. Nazwa „Zameczek” jednak wydaje się oddawać najlepiej niejednoznaczny
architektonicznie typ, funkcjonalny charakter oraz ideową aurę budowli.
3 Podstawową literaturę dotyczącą obiektu znaleźć można w artykułach monografistki ar-
chitekta, Małgorzaty Borusiewicz-Lisowskiej, Nurty twórczości architektonicznej Adolfa Szysz-
ko-Bohusza, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, 11, 1977; eadem. Podłoże i przemiany
historyzmu w twórczości Adolfa Szyszko-Bohusza, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”,
13, 1979; eadem, W setną rocznicę urodzin Adolfa Szyszko-Bohusza - tendencje modernistycz-
ne w twórczości, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, 19, 1985, s. 203-204; eadem, Adolf
Szyszko-Bohusz - twórca zameczku w Wiśle, „Ziemia Śląska”, 4, 1997, s. 207-214. Zob. również
A. Odrowąż-Sypniewska, Zameczek Prezydenta dla prezydenta, „Teka Komisji Urbanistyki i Ar-
chitektury”, 26, 1993-1994, s. 17-23; E. Długajczyk, Nowy zamek w Wiśle - jego budowa i użyt-
kownicy (do 1945 roku), „Ziemia Śląska”, 4, 1997, s. 215-229; J. Mrozek, Zameczek Prezydenta
RP w Wiśle na tle twórczości Adolfa Szyszko-Bohusza, „Ziemia Śląska”, 4, 1997, s. 311-322; T. Śle-
dzikowski, Zespół rezydencjonalno-wypoczynkowy Prezydenta II Rzeczypospolitej w Wiśle, „Teki
Krakowskie”, X, 1999, s. 105-129. Zameczek doczekał się dwóch niepublikowanych opracowań
monograficznych, w formie prac magisterskich: D. Dolegała, „Zameczek Prezydenta Rzeczypo-
spolitej” w Wiśle, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań
1980 (promotor: prof. Konstanty Kalinowski), mps (Biblioteka Instytutu Historii Sztuki UAM);
I. Szopa, Zameczek Prezydenta w Wiśle projektu Adolfa Szyszko-Bohusza, jego miejsce w architek-
turze polskiej oraz funkcja rezydencjonalna związana z urzędem prezydenckim RzP, Zakład His-
torii Sztuki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice 1989 (promotor: prof. Ewa Choje-
cka), mps (Archiwum Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, sygn. 381/27). Zob. też przyp. 33.
4 Zob. T.S. Jaroszewski, M. Gierlach, Ignacy Mościcki - prezydent reprezentacyjny, [w:] Pan
Prezydent. Rzecz o Ignacym Mościckim, Ciechanów 1996 („Ciechanowskie Studia Muzeal-
ne”, t. 3 (wydanie specjalne)), s. 32-51, il. 49-53; T. Chrzanowski, Dawne rezydencje prezydentów
Rzeczypospolitej, [w:] Pałac Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1998, s.107-111.
5 Interpretacja treści ideowych rezydencji: J. Mrozek, Tradycja i awangarda w twórczości
Adolfa Szyszko-Bohusza (na przykładzie wybranej grupy obiektów), [w:] Tradycja i innowa-
cja. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 1979, Warszawa 1981,
s. 275-292; T.S. Jaroszewski, Koniec feudalizmu?, [w:] Sztuka dwudziestolecia międzywojenne-
go. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, październik 1980, Warszawa
1982, s. 241-242, il. 26, s. 245; E.S. Chojecka, op. cit., s. 231-245 (ditto, [w:] Zamek Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle, red. J. Purchla, Kraków 2005, s. 11-20); zob. eadem. Zamek
Meble
w Zameczku
prezydenta
Ignacego
Mościckiego...
285
według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza3 (ii. 1). Zaplanowany został jako
rezydencja głowy państwa i ofiarowany ówczesnemu prezydentowi Igna-
cemu Mościckiemu, jako dar województwa śląskiego4. Usytuowany został
malowniczo na zboczu Kubalonki, na południowo-wschodnim stoku tzw.
Zadniego Gronia, z roztaczającym się rozległym widokiem na Beskid Śląski
(il. 2). Jego inkastelowana architektura utrzymana została w stylizowanych
formach wernakularnego modernizmu, jego wygląd zaś stał się widomym
znakiem obecności i trwałości państwowości polskiej na ziemiach zachod-
nich5. Quasi-zamkowa siedziba mogła stanowić metaforę bezpiecznej,
2 Używam tego potocznego i zwyczajowego zdrobnienia, rozpowszechnionego w literaturze
przedmiotu, zgadzając się jednak z uwagami Ewy Chojeckiej, że poprawniej należałoby konsek-
wentnie używać nazwy „Zamek”, występującej we współczesnych źródłach, zob. E.S. Chojecka,
Pomiędzy historię a nowoczesnością. Treści ideowe Zamku Prezydenta RP w Wiśle, „Ziemia Ślą-
ska”, 4, 1997, s. 231. Nazwa „Zameczek” jednak wydaje się oddawać najlepiej niejednoznaczny
architektonicznie typ, funkcjonalny charakter oraz ideową aurę budowli.
3 Podstawową literaturę dotyczącą obiektu znaleźć można w artykułach monografistki ar-
chitekta, Małgorzaty Borusiewicz-Lisowskiej, Nurty twórczości architektonicznej Adolfa Szysz-
ko-Bohusza, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, 11, 1977; eadem. Podłoże i przemiany
historyzmu w twórczości Adolfa Szyszko-Bohusza, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”,
13, 1979; eadem, W setną rocznicę urodzin Adolfa Szyszko-Bohusza - tendencje modernistycz-
ne w twórczości, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, 19, 1985, s. 203-204; eadem, Adolf
Szyszko-Bohusz - twórca zameczku w Wiśle, „Ziemia Śląska”, 4, 1997, s. 207-214. Zob. również
A. Odrowąż-Sypniewska, Zameczek Prezydenta dla prezydenta, „Teka Komisji Urbanistyki i Ar-
chitektury”, 26, 1993-1994, s. 17-23; E. Długajczyk, Nowy zamek w Wiśle - jego budowa i użyt-
kownicy (do 1945 roku), „Ziemia Śląska”, 4, 1997, s. 215-229; J. Mrozek, Zameczek Prezydenta
RP w Wiśle na tle twórczości Adolfa Szyszko-Bohusza, „Ziemia Śląska”, 4, 1997, s. 311-322; T. Śle-
dzikowski, Zespół rezydencjonalno-wypoczynkowy Prezydenta II Rzeczypospolitej w Wiśle, „Teki
Krakowskie”, X, 1999, s. 105-129. Zameczek doczekał się dwóch niepublikowanych opracowań
monograficznych, w formie prac magisterskich: D. Dolegała, „Zameczek Prezydenta Rzeczypo-
spolitej” w Wiśle, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań
1980 (promotor: prof. Konstanty Kalinowski), mps (Biblioteka Instytutu Historii Sztuki UAM);
I. Szopa, Zameczek Prezydenta w Wiśle projektu Adolfa Szyszko-Bohusza, jego miejsce w architek-
turze polskiej oraz funkcja rezydencjonalna związana z urzędem prezydenckim RzP, Zakład His-
torii Sztuki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice 1989 (promotor: prof. Ewa Choje-
cka), mps (Archiwum Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, sygn. 381/27). Zob. też przyp. 33.
4 Zob. T.S. Jaroszewski, M. Gierlach, Ignacy Mościcki - prezydent reprezentacyjny, [w:] Pan
Prezydent. Rzecz o Ignacym Mościckim, Ciechanów 1996 („Ciechanowskie Studia Muzeal-
ne”, t. 3 (wydanie specjalne)), s. 32-51, il. 49-53; T. Chrzanowski, Dawne rezydencje prezydentów
Rzeczypospolitej, [w:] Pałac Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1998, s.107-111.
5 Interpretacja treści ideowych rezydencji: J. Mrozek, Tradycja i awangarda w twórczości
Adolfa Szyszko-Bohusza (na przykładzie wybranej grupy obiektów), [w:] Tradycja i innowa-
cja. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 1979, Warszawa 1981,
s. 275-292; T.S. Jaroszewski, Koniec feudalizmu?, [w:] Sztuka dwudziestolecia międzywojenne-
go. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, październik 1980, Warszawa
1982, s. 241-242, il. 26, s. 245; E.S. Chojecka, op. cit., s. 231-245 (ditto, [w:] Zamek Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle, red. J. Purchla, Kraków 2005, s. 11-20); zob. eadem. Zamek
Meble
w Zameczku
prezydenta
Ignacego
Mościckiego...
285