Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (7-8.2009)

1. Warennhaus ul. Długa, Lessing
terenów wokół Bramy Wyżynnej. Pierwszy obraz przedstawiał historyczne
otoczenie bramy, następne trzy to wizje tego terenu według „staromodnego”,
„nowoczesnego” oraz „nowomodnego” architekta (ił. 2). Trudno jest się oprzeć
wrażeniu, że ostatni obraz pokazany został „ku przestrodze”.
Wypowiedziom Ottona Kloeppla wtórował referat prof. Friedricha Fische-
ra, poprzednika Martina Kiesslinga na stanowisku gdańskiego nadradcy bu-
dowlanego9. Wypowiedź Fischera przedrukowana została parę tygodni później
(5 stycznia 1928) w „Danziger Neueste Nachrichten”10. Artykuł zatytułowany
został „Das alte Danzig und der neue Mensch”. Autor posłużył się dość egzo-
tycznym porównaniem Gdańska i Dubrownika. Uważał bowiem, że tak jak
w Dubrowniku nikomu nie przychodzi na myśl stawianie wąskich budynków
ze stromymi dachami, które kłóciłyby się z tradycyjnymi krytymi płasko bu-
dynkami, tak w Gdańsku architekci powinni kierować się historycznym obra-
zem miasta, a tym samym rezygnować z modernistycznych płaskich dachów.
Wzorem dla architektów, w szczególności dla autora wspomnianego projektu
nowoczesnego domu towarowego na ul. Długiej, powinien być w tym przy-
padku Anton von Opbergen - projektant gdańskiej zbrojowni, który z szere-
gu możliwości wybrał tę dostosowującą jego budynek do zastanego otoczenia
wąskich kamieniczek i stromych dachów. Jego to Fischer nazywa „nowoczes-
nym”. Oprócz umiejętności podporządkowania się Fischer jako najważniejsze
kryteria sztuki budowlanej wymienia jeszcze „harmonię i rytm”. Zgodnie z po-
wyższymi zaprojektował możliwy do wzniesienia na historycznej ul. Długiej
- „nowoczesny” dom towarowy.
Publiczność miała okazję poznać racje zwolenników konserwatywnego po-
dejścia do architektonicznej przyszłości Gdańska. Nadszedł czas na głos dru-
giej strony. Dnia 25 stycznia w „Danziger Zeitung” ukazał się artykuł będący
relacją z wystąpienia inżyniera Waltera Curta Behrendta. Zaproszony przez

9 (informacja o powołaniu Martina Kiesslinga na stanowisko gdańskiego nadradcy budow-
lanego), „Deutsche Bauzeitung”, 1927, 61, 11, s. 112.
10 Das alte Danzig und der „neue” Mensch, „Danziger Neueste Nachrichten”, 1928, 35, 4, s. 3.

384