DOI Artikel:
Rome-Dzida, Agata: Grzegorz Klaman: postmodernistyczne dzieło sztuki krytycznej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28100#0476
Agata
Rome-Dzida
Przeniesiona z gruntu literaturoznawstwa analiza intertekstualna każe
widzieć wybrane instalacje Kłamana w kategoriach ilustracji. Paradoksalnie
szesnastowieczny sposób obrazowania poparty tekstem, którego zasadniczą
funkcją było udosłownienie przedstawienia, powraca w postmodernistycz-
nym dziele nurtu sztuki krytycznej jako ilustracja jednej z najbardziej nośnych
koncepcji filozoficznych swojego czasu. Ten druzgocący dla wymagających wi-
dzów wniosek jest jednocześnie wynikiem pewnego procesu, w którym sztuka
krytyczna traciła swoją awangardową moc przemiany rzeczywistości na rzecz
jej opisu i komentarza. Gest wprzęgnięcia w obszar sztuki wypreparowanych
organów ludzkich był dla polskiego widza rzeczą nową i wielce kontrower-
syjną. W obliczu toczącego się od lat 60. dyskursu filozoficznego oraz euro-
pejskiej sztuki ciała lat 90. stawał się gestem raczej wtórnym. Pytanie o status
krytycznego dzieła sztuki nie powinno jednak dotyczyć wyłącznie prawomoc-
ności wykorzystania danych materiałów, bo sztuka współczesna do obecności
„abject” powinna dawno nas już przyzwyczaić. Winno ono dotyczyć znacze-
niowej potencji dzieła, autorskiego komentarza do najbardziej palących prob-
lemów współczesności, dokonującego się jednak w efekcie syntagmatycznej
i semantycznej gry toczonej w imię budowania nowych, a nie zastanych, inte-
lektualnych lub sensualnych znaczeń.
Tadeusz Komendant twierdzi, iż zgodnie z przesłaniem Foucault kafkow-
ska Kolonia karna napisała całe Nadzorować i karać. Wydaje się, że foucaul-
towskie Nadzorować i karać dało nie tylko narzędzie, ale i określiło całe za-
plecze intelektualne dla sztuki Kłamana z lat 90. Znamienne wydaje się jed-
nak, iż w opublikowanym pośmiertnie tekście Pour en finie avec les mensonges
(Przestańmy się wreszcie okłamywać) również i Foucault zaczął ubolewać nad
współczesnym upadkiem krytyki, do którego zresztą, przez pozbawienie nauki
i wiedzy jakichkolwiek sił prócz gry sił, w dużej mierze się przyczynił.
Agata Rome-Dzida
Grzegorz Klaman. Postmodern Critical Work of Art
In the 1990-ties, either art or its theoretical reflection facced the change of a paradigm
defining a status of a critical work of art. One of the most important changes was a pas-
sage from a transgressive attitude and an attempt to create a new better world to a de-
construction and a commentary on the most urgent problems of a contemporary real-
ity. The artists became interested in the issue of a cultural formation of subjectivity and
in the critiąue of the social constructions. Humań body grew to be a matter of a par-
ticular importance, and the usage of human organs, tissues, and liąuids was included
into a repertoire of the available means of artistic expression, being at the same time
a distinguishable mark of a socially committed art of the 1990-ties.
470
Rome-Dzida
Przeniesiona z gruntu literaturoznawstwa analiza intertekstualna każe
widzieć wybrane instalacje Kłamana w kategoriach ilustracji. Paradoksalnie
szesnastowieczny sposób obrazowania poparty tekstem, którego zasadniczą
funkcją było udosłownienie przedstawienia, powraca w postmodernistycz-
nym dziele nurtu sztuki krytycznej jako ilustracja jednej z najbardziej nośnych
koncepcji filozoficznych swojego czasu. Ten druzgocący dla wymagających wi-
dzów wniosek jest jednocześnie wynikiem pewnego procesu, w którym sztuka
krytyczna traciła swoją awangardową moc przemiany rzeczywistości na rzecz
jej opisu i komentarza. Gest wprzęgnięcia w obszar sztuki wypreparowanych
organów ludzkich był dla polskiego widza rzeczą nową i wielce kontrower-
syjną. W obliczu toczącego się od lat 60. dyskursu filozoficznego oraz euro-
pejskiej sztuki ciała lat 90. stawał się gestem raczej wtórnym. Pytanie o status
krytycznego dzieła sztuki nie powinno jednak dotyczyć wyłącznie prawomoc-
ności wykorzystania danych materiałów, bo sztuka współczesna do obecności
„abject” powinna dawno nas już przyzwyczaić. Winno ono dotyczyć znacze-
niowej potencji dzieła, autorskiego komentarza do najbardziej palących prob-
lemów współczesności, dokonującego się jednak w efekcie syntagmatycznej
i semantycznej gry toczonej w imię budowania nowych, a nie zastanych, inte-
lektualnych lub sensualnych znaczeń.
Tadeusz Komendant twierdzi, iż zgodnie z przesłaniem Foucault kafkow-
ska Kolonia karna napisała całe Nadzorować i karać. Wydaje się, że foucaul-
towskie Nadzorować i karać dało nie tylko narzędzie, ale i określiło całe za-
plecze intelektualne dla sztuki Kłamana z lat 90. Znamienne wydaje się jed-
nak, iż w opublikowanym pośmiertnie tekście Pour en finie avec les mensonges
(Przestańmy się wreszcie okłamywać) również i Foucault zaczął ubolewać nad
współczesnym upadkiem krytyki, do którego zresztą, przez pozbawienie nauki
i wiedzy jakichkolwiek sił prócz gry sił, w dużej mierze się przyczynił.
Agata Rome-Dzida
Grzegorz Klaman. Postmodern Critical Work of Art
In the 1990-ties, either art or its theoretical reflection facced the change of a paradigm
defining a status of a critical work of art. One of the most important changes was a pas-
sage from a transgressive attitude and an attempt to create a new better world to a de-
construction and a commentary on the most urgent problems of a contemporary real-
ity. The artists became interested in the issue of a cultural formation of subjectivity and
in the critiąue of the social constructions. Humań body grew to be a matter of a par-
ticular importance, and the usage of human organs, tissues, and liąuids was included
into a repertoire of the available means of artistic expression, being at the same time
a distinguishable mark of a socially committed art of the 1990-ties.
470