DOI Artikel:
Torbus, Tomasz: Zamki graniczne czy tylko zamki położone na granicy? Problematyka zamków krzyżackich na Pomorzu Gdańskim (1308-1410)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0021
Zamek w Bytowie jest dzięki dobremu stanowi zachowania wizytówką krzy-
żackiej architektury zamkowej. Podobnie jak w Świeciu trudno znaleźć tu jakie-
kolwiek stereotypowe rozwiązania architektoniczne (ii. 8). W 1360 r. Bytów stał
się zarządzaną przez prokuratorów eksklawą Malborka17. Dzisiejszy zamek,
oddalony około 15 km od granicy Pomorza Zachodniego pod rządami Gryfitów,
został wzniesiony dopiero w latach 1396-1405. Niektóre formy, jak na przykład
charakterystyczne portale o łukach odcinkowych, przytacza się jako dowód,
że Bytów zbudował jedyny znany z nazwiska czynny dla zakonu budowniczy,
rzekomy twórca Pałacu Wielkiego Mistrza, Niclaus Fellenstein z Koblencji18.
Zamki
graniczne
czy tylko
położone
na granicy?...
II. 8. Bytów, widok północnej strony zamku,
fot. Tomasz Torbus, 1991
Nie pogłębiając tego tematu wykraczającego poza ramy niniejszego artykułu,
należy wspomnieć, że Fellenstein prawdopodobnie jedynie stał na czele swe-
go rodzaju architektonicznego biura nadzoru, którego zadaniem była ocena
i wydawanie pozwoleń dla nowo powstających budowli zamkowych; na ile
sam je projektował, pozostaje sprawą otwartą. Pomimo deformujących dzia-
łań budowlanych z 1935 r., kiedy to syn Bodo Ebhardta przebudował założenie
na schronisko młodzieżowe, Bytów należy do najlepiej zachowanych zamków
krzyżackich. Położony na wzgórzu i osłonięty dodatkowo fosą zamek główny
(przedzamcza nigdy nie było) to prostokąt z murem obronnym o wymiarach
około 50 x 70 m, nie licząc parchamu, z wyprowadzonym poza regularny obrys
17 Joachim Zdrenka, Bytów i ziemia bytowska pod rządami zakonu krzyżackiego (1329-1454,
1460-1466), [w:] Historia Bytowa, red. Zygmunt Szultka, Bytów 1998, s. 14-25, tu s. 15-17.
18 Steinbrecht, Die Baukunst..., s. 39-41.
15
żackiej architektury zamkowej. Podobnie jak w Świeciu trudno znaleźć tu jakie-
kolwiek stereotypowe rozwiązania architektoniczne (ii. 8). W 1360 r. Bytów stał
się zarządzaną przez prokuratorów eksklawą Malborka17. Dzisiejszy zamek,
oddalony około 15 km od granicy Pomorza Zachodniego pod rządami Gryfitów,
został wzniesiony dopiero w latach 1396-1405. Niektóre formy, jak na przykład
charakterystyczne portale o łukach odcinkowych, przytacza się jako dowód,
że Bytów zbudował jedyny znany z nazwiska czynny dla zakonu budowniczy,
rzekomy twórca Pałacu Wielkiego Mistrza, Niclaus Fellenstein z Koblencji18.
Zamki
graniczne
czy tylko
położone
na granicy?...
II. 8. Bytów, widok północnej strony zamku,
fot. Tomasz Torbus, 1991
Nie pogłębiając tego tematu wykraczającego poza ramy niniejszego artykułu,
należy wspomnieć, że Fellenstein prawdopodobnie jedynie stał na czele swe-
go rodzaju architektonicznego biura nadzoru, którego zadaniem była ocena
i wydawanie pozwoleń dla nowo powstających budowli zamkowych; na ile
sam je projektował, pozostaje sprawą otwartą. Pomimo deformujących dzia-
łań budowlanych z 1935 r., kiedy to syn Bodo Ebhardta przebudował założenie
na schronisko młodzieżowe, Bytów należy do najlepiej zachowanych zamków
krzyżackich. Położony na wzgórzu i osłonięty dodatkowo fosą zamek główny
(przedzamcza nigdy nie było) to prostokąt z murem obronnym o wymiarach
około 50 x 70 m, nie licząc parchamu, z wyprowadzonym poza regularny obrys
17 Joachim Zdrenka, Bytów i ziemia bytowska pod rządami zakonu krzyżackiego (1329-1454,
1460-1466), [w:] Historia Bytowa, red. Zygmunt Szultka, Bytów 1998, s. 14-25, tu s. 15-17.
18 Steinbrecht, Die Baukunst..., s. 39-41.
15