Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (11.2012)

Późnogotycka
rzeźba mono-
chromatyczna
w Prusach

II. 24. Skrzydła retabulum Św. Wawrzyńca, około
1514-1525, kościół Panny Marii, Elbląg. Muzeum
Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, ze zbiorów
Andrzeja Wozińskiego

Ewangelistę, św. Katarzynę i św. Barbarę, św. Annę i Marię z Jezusem oraz św. Pio-
tra i św. Pawła. Rewersy skrzydeł nie miały dekoracji. W zamykanej skrzydłami
predelli widniała Maria koronowana przez Trójcę Świętą pod trzema postacia-
mi. Rzeźbami, które w korpusie nastawy Św. Wawrzyńca widzieli niegdyś Fuchs
i Dóring, mogły być znane jedynie ze zdjęć zaginione figury św. Rocha i św. Mar-
cina, pochodzące z tej samej świątyni, choć różnią się one nieco od przysadzi-
stych postaci na reliefach106. Retabulum z Elbląga wykonano zapewne nie wcześ-
niej niż w 1514 r., kiedy to ukończono odbudowę świątyni mariackiej po pożarze
w 1504 r.107 Jako górną granicę określającą czas powstania tego dzieła można
przyjąć rok 1520 - wówczas powstała jedyna opatrzona datą nastawa elbląska,
fundacja bractwa uczniów szewskich pochodząca z tego samego kościoła108, nie
można jednak wykluczyć, że retabulum Św. Wawrzyńca powstało nieco później.
Styl reliefów na jego skrzydłach, typy twarzy, pozy postaci, dynamiczna forma

106 Obie rzeźby sfotografowane były w 1916 r. Klisze zdjęć znajdują się w Instytucie Sztuki
Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Nie wiadomo niestety, jakie wymiary miały te figury,
co mogłoby być czynnikiem weryfikującym naszą hipotezę. Zob. Woziński, Rzeźba elbląska...,
s. 82-83, kat. nr 13, ił. 16-17.

107 Edward Carsten, Geschichte der Hansestadt Elbing, Elbing 1937, s. 305.

108 Woziński, Rzeźba elbląska..., s. 64, 80, kat. nr 9.

95