Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (11.2012)

Hubert Punktem wyjścia dla schinklowskich bazylik były średniowieczne budow-
Baumann }e katolickie. Na ich podstawie architekt próbował wykształcić typ kościoła
przeznaczony dla większych miast, który odpowiadałby wymogom liturgii
protestanckiej. Po wcześniejszych indywidualnych projektach była to pierw-
sza próba zestandaryzowania projektów, co wymuszała coraz większa liczba
zamówień publicznych. Wszystkie projekty bazylikowe powstały w latach
1817-1818 i było ich w sumie osiem, w tym według projektu Schinkla zreali-
zowano kościoły w Gniewie, Neheim, Lidzbarku Warmińskim (il. 2) i Toruniu
(według zmienionego później planu)31.

II. 2. Dawny kościół ewangelicki w Lidzbarku Warmińskim,
fot. Hubert Bauman

Dwa pierwsze z owych ośmiu kościołów bazylikowych zyskały cechy gotyc-
kie, a późniejsze (z wyjątkiem klasycystycznego kościoła w Magdeburgu)
wyposażono w formy okrągłołukowe, inspirowane bazylikami wczesnochrześ-
cijańskimi z cechami architektury romańskiej. Projekty powstawały kolej no dla
Kwidzyna, Magdeburga, Lidzbarka, Nieder-Hemer i Torunia (odstęp czasowy
powstania był często kwestią jednego miesiąca). Poprzedzający Lidzbark pro-
jekt kwidzyński ma charakter dużej bazyliki na planie prostokąta z półokrą-
głym chórem flankowanym przez dwie wysokie wieże z trzema kondygnacjami
potrójnych okrągłołukowych okien. Po raz pierwszy pojawia się tu italianizu-
jąca fasada z potrójnym portalem w nawie głównej, nad którym umieszczony

31 Bórsch-Supan, Karl Friedrich Schinkel..., s. 239.

142