DOI article:
Załęska-Kaczko, Jagoda: Walka z kryzysem mieszkaniowym w Gdańsku około 1900 r. Urbanizacja Nowych Szkotów w Gdańsku w świetle idei Miasta-Ogrodu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0195
Zgodnie z wytycznymi projekty konkursowe miały wskazywać możliwe umiej-
scowienie nowych domów jednopiętrowych na terenach należących do skar-
bu państwa (z tanimi mieszkaniami dla robotników i rzemieślników)127, a także
większych lokali na gruntach komunalnych (dla zamożniejszych mieszkańców)
oraz nowych budynków przemysłowych128. Należało również zaproponować dal-
szy rozwój i urozmaicenie istniejących wcześniej ulic z wykorzystaniem modelu
„cofniętej linii zabudowy”129. Na planie należało zaznaczyć sieć i granice ulic,
kształt parcel budowlanych, linię zabudowy z zarysami budynków, a także grupy
drzew i klomby130. Projekt należało nanieść na plan sytuacyjny terenu w skali
1:2500, który na życzenie wysyłano uczestnikom drogą pocztową131.
W składzie komisji konkursowej znaleźli się między innymi: nadburmistrz
Heinrich Ehlers, profesor Ewald Genzmer, dyrektor gdańskiego Urzędu Miar
Maximilian Błock, miejski radca budowlany Karl Fehlhaber, architekt Ernst
Schade oraz radca budowlany przy rządzie rejencji Heinrich Lehmbeck132. Dla
zwycięzców przeznaczono 3 nagrody w wysokości: 2500, 1500 oraz 800 marek,
a za projekt zakupiony jego autor miał otrzymać 700 marek133. Zastrzegano
zarazem, że zwycięstwo w konkursie nie gwarantuje realizacji projektu134.
Do maja 1909 r. zgłoszono aż 76 prac135, z których 3 nagrodzono, a 2 inne
zakupiono. Pierwszą nagrodę zdobył C. Wurckert z Cuxhaven136, drugą Peter
Walka
z kryzysem
mieszka-
niowym
w Gdańsku...
przepompownię oraz grunty położone na zachód od Schellmuhler Weg aż do ujścia Mar-
twej Wisły; b) po stronie południowej - obszar przy nabrzeżu Martwej Wisły na odcinku
od Schellmuhler Weg aż do odgałęzienia linii kolejowej w kierunku Młynisk (włącznie z fabryką
wagonów i Kolonią Schichaua); c) od zachodu - tereny położone na wschód od linii kolejowej
w kierunku Oliwy, od Kolonii Schichaua do Kruse-Strafie (obecnej Piramowicza) oraz obszar
położony na wschód od ulicy Neuschottland, aż do skrzyżowania z Barenweg i Brósener Weg;
d) od strony północnej - grunty położone na południe od Brósener Weg do granicy z cmenta-
rzem określanego mianem Lazarett-Kirchhof. Objęcie konkursem obszaru ujętego w projekcie
Genzmera można uznać za równoznaczne z odrzuceniem jego koncepcji.
127 „Deutsche Bauzeitung”, nr 11. Zamieszczono szczegółowe wytyczne dotyczące zabudowy
robotniczej: każdy dom miał posiadać minimum 4 mieszkania, przy każdym mieszkaniu robot-
niczym miał powstać ogród o powierzchni 150 m2, a przy mieszkaniu urzędniczym - 100 m2,
na cele budowlane można było wykorzystać do % parceli, zakazywano dostawiania oficyn,
w sąsiedztwie rynku miały stanąć dwupiętrowe budynki oraz kościół, żłobek i łaźnia (czy innego
rodzaju budynki publiczne, bez określenia ich funkcji), a w innych miejscach miały powstać
szkoła i kilka placów zabaw.
128 „Zentralblatt der Bauverwaltung” 1909, R. XXIX, nr 10, s. 71.
129 „Deutsche Bauzeitung”, nr 11.
130 W konkursie nie określono docelowej liczby domów czy mieszkań, tłumacząc to ewen-
tualną koniecznością dostosowania procesu zabudowy do bieżących potrzeb, ibidem.
mIbidem.
132 „Zentralblatt der Bauverwaltung”, nr 8.
133 „Deutsche Bauzeitung”, nr 11.
134 „Zentralblatt der Bauverwaltung” nr 8, s. 71-72.
135 „Zentralblatt der Bauverwaltung” 1909, R. XXIX, nr 45, s. 312.
136 Kopia projektu C. Wurckerta znalazła się przed 1930 r. w zbiorach Harvard Art Museum,
por. http://ocp.hul.harvard.edu/dl/immigration/HUAM18600soc.
189
scowienie nowych domów jednopiętrowych na terenach należących do skar-
bu państwa (z tanimi mieszkaniami dla robotników i rzemieślników)127, a także
większych lokali na gruntach komunalnych (dla zamożniejszych mieszkańców)
oraz nowych budynków przemysłowych128. Należało również zaproponować dal-
szy rozwój i urozmaicenie istniejących wcześniej ulic z wykorzystaniem modelu
„cofniętej linii zabudowy”129. Na planie należało zaznaczyć sieć i granice ulic,
kształt parcel budowlanych, linię zabudowy z zarysami budynków, a także grupy
drzew i klomby130. Projekt należało nanieść na plan sytuacyjny terenu w skali
1:2500, który na życzenie wysyłano uczestnikom drogą pocztową131.
W składzie komisji konkursowej znaleźli się między innymi: nadburmistrz
Heinrich Ehlers, profesor Ewald Genzmer, dyrektor gdańskiego Urzędu Miar
Maximilian Błock, miejski radca budowlany Karl Fehlhaber, architekt Ernst
Schade oraz radca budowlany przy rządzie rejencji Heinrich Lehmbeck132. Dla
zwycięzców przeznaczono 3 nagrody w wysokości: 2500, 1500 oraz 800 marek,
a za projekt zakupiony jego autor miał otrzymać 700 marek133. Zastrzegano
zarazem, że zwycięstwo w konkursie nie gwarantuje realizacji projektu134.
Do maja 1909 r. zgłoszono aż 76 prac135, z których 3 nagrodzono, a 2 inne
zakupiono. Pierwszą nagrodę zdobył C. Wurckert z Cuxhaven136, drugą Peter
Walka
z kryzysem
mieszka-
niowym
w Gdańsku...
przepompownię oraz grunty położone na zachód od Schellmuhler Weg aż do ujścia Mar-
twej Wisły; b) po stronie południowej - obszar przy nabrzeżu Martwej Wisły na odcinku
od Schellmuhler Weg aż do odgałęzienia linii kolejowej w kierunku Młynisk (włącznie z fabryką
wagonów i Kolonią Schichaua); c) od zachodu - tereny położone na wschód od linii kolejowej
w kierunku Oliwy, od Kolonii Schichaua do Kruse-Strafie (obecnej Piramowicza) oraz obszar
położony na wschód od ulicy Neuschottland, aż do skrzyżowania z Barenweg i Brósener Weg;
d) od strony północnej - grunty położone na południe od Brósener Weg do granicy z cmenta-
rzem określanego mianem Lazarett-Kirchhof. Objęcie konkursem obszaru ujętego w projekcie
Genzmera można uznać za równoznaczne z odrzuceniem jego koncepcji.
127 „Deutsche Bauzeitung”, nr 11. Zamieszczono szczegółowe wytyczne dotyczące zabudowy
robotniczej: każdy dom miał posiadać minimum 4 mieszkania, przy każdym mieszkaniu robot-
niczym miał powstać ogród o powierzchni 150 m2, a przy mieszkaniu urzędniczym - 100 m2,
na cele budowlane można było wykorzystać do % parceli, zakazywano dostawiania oficyn,
w sąsiedztwie rynku miały stanąć dwupiętrowe budynki oraz kościół, żłobek i łaźnia (czy innego
rodzaju budynki publiczne, bez określenia ich funkcji), a w innych miejscach miały powstać
szkoła i kilka placów zabaw.
128 „Zentralblatt der Bauverwaltung” 1909, R. XXIX, nr 10, s. 71.
129 „Deutsche Bauzeitung”, nr 11.
130 W konkursie nie określono docelowej liczby domów czy mieszkań, tłumacząc to ewen-
tualną koniecznością dostosowania procesu zabudowy do bieżących potrzeb, ibidem.
mIbidem.
132 „Zentralblatt der Bauverwaltung”, nr 8.
133 „Deutsche Bauzeitung”, nr 11.
134 „Zentralblatt der Bauverwaltung” nr 8, s. 71-72.
135 „Zentralblatt der Bauverwaltung” 1909, R. XXIX, nr 45, s. 312.
136 Kopia projektu C. Wurckerta znalazła się przed 1930 r. w zbiorach Harvard Art Museum,
por. http://ocp.hul.harvard.edu/dl/immigration/HUAM18600soc.
189