DOI Artikel:
Omilanowska-Kiljańczyk, Małgorzata: Herbert Böhm - architekt miesjski Gotenhafen i jego działalność w Gdyni w latach 1941-1945
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0327
studia architektoniczne na politechnice w Delft, ale szybko je przerwał, podej-
mując jako ochotnik służbę w uformowanych na terenie Łotwy oddziałach
niemieckich (Baltische Landeswehr). Jesienią 1919 r. wstąpił na politechnikę
berlińską (Teschnische Hochschule Charlottenburg), a rok później przeniósł
się z powrotem na politechnikę darmstadzką, zdając tam w 1921 r. egzamin
państwowy na inżyniera dyplomowanego. Tego samego roku przeniósł się
do Wrocławia i z dniem 1 lutego 1921 r. podjął pracę w Towarzystwie Budo-
wy Mieszkań (Schlesische Heimstatte), kierowanym przez Ernsta Maya. Bóhm
początkowo pracował jako kierownik robót budowlanych, z czasem podejmu-
jąc się także prac projektowych, a w końcu pełniąc funkcję kierownika wydzia-
łu urbanistyki. Nazwisko Bóhma pojawia się w 1921 r. w kontekście projektu
dwóch wrocławskich osiedli - Wojszyc i Brochowa - oraz w 1923 r. przy pro-
jekcie rozbudowy Głubczyc4. Bóhm wziął także udział, w tandemie z Mayem,
w konkursie rozpisanym w 1921 r. przez władze miasta na plan rozbudowy
Wrocławia, uzyskując w 1922 r. jedną z pięciu równorzędnych nagród5. Inno-
wacją tego planu był jego zdecentralizowany charakter zakładający powstanie
pierścienia osiedli satelickich wokół starego rdzenia miasta. Ponadto Bóhm
kierował budową osiedli w Ołtaszynie (niem. Oltaschin) i w Gorcach (dziś
Boguszyn-Gorce, niem. Rothenbach), zaprojektował rozkładaną halę wysta-
wową w Dreźnie i wzorcowy drewniany dom mieszkalny z wbudowanymi
meblami na wystawę wrocławską, a przede wszystkim bardzo dużo pisał i pub-
likował, zarówno na łamach „Schlesische Heimstatten”, jak i innych perio-
dyków fachowych6. W 1924 r. Bóhm spędził pół roku w Darmstadcie, gdzie
przystąpił do egzaminu państwowego na budowniczego rządowego i po jego
zdaniu powrócił do Wrocławia. Rok 1924 przyniósł Bóhmowi także sukces
w konkursie architektonicznym - otrzymał pierwszą i trzecią nagrodę za pro-
jekty generalnego planu zabudowy Bielawy.
W 1925 r. Ernst May opuścił Wrocław, przenosząc się do Frankfurtu nad
Menem, gdzie powołano go na stanowisko architekta miejskiego. Bóhm
na krótko przejął po nim stanowisko kierownika wydziału budowlanego
Schlesische Heimstatte i redakcję naczelną czasopisma towarzystwa, ale już
1 listopada tegoż roku także przeprowadził się do Frankfurtu, gdzie objął sta-
nowisko kierownika wydziału urbanistyki w urzędzie miejskim. Przez następ-
ne lata współtworzył Nowy Frankfurt jako projektant nowoczesnych osiedli,
przede wszystkim jako urbanista opracowując plany zabudowy, parcelacyjne,
układów komunikacyjnych itp. W 1928 r. zdobył trzecią nagrodę za projekt
Herbert Bóhm
- architekt
miejski
Gotenhafen...
4 Wanda Kononowicz, Wrocławskie dokonania urbanisty i architekta Ernsta Maya w latach
1919-1925 - etapem w drodze do funkcjonalnego Frankfurtu, „Kwartalnik Architektury i Urba-
nistyki” 2010, nr 1-2, s. 3-26.
5 Beate Szymańska-Stortkuhl, Konkurs na rozbudowę miasta Wrocławia i gmin podmiej-
skich z lat 1921-1922, [w:] Architektura Wrocławia, t. 2, Urbanistyka, red. Jerzy Rozpędowski,
Wrocław 1995, s. 339-357.
6 Frankfurt nad Menem, IfS, sygn. PA/73.459, k. 20.
321
mując jako ochotnik służbę w uformowanych na terenie Łotwy oddziałach
niemieckich (Baltische Landeswehr). Jesienią 1919 r. wstąpił na politechnikę
berlińską (Teschnische Hochschule Charlottenburg), a rok później przeniósł
się z powrotem na politechnikę darmstadzką, zdając tam w 1921 r. egzamin
państwowy na inżyniera dyplomowanego. Tego samego roku przeniósł się
do Wrocławia i z dniem 1 lutego 1921 r. podjął pracę w Towarzystwie Budo-
wy Mieszkań (Schlesische Heimstatte), kierowanym przez Ernsta Maya. Bóhm
początkowo pracował jako kierownik robót budowlanych, z czasem podejmu-
jąc się także prac projektowych, a w końcu pełniąc funkcję kierownika wydzia-
łu urbanistyki. Nazwisko Bóhma pojawia się w 1921 r. w kontekście projektu
dwóch wrocławskich osiedli - Wojszyc i Brochowa - oraz w 1923 r. przy pro-
jekcie rozbudowy Głubczyc4. Bóhm wziął także udział, w tandemie z Mayem,
w konkursie rozpisanym w 1921 r. przez władze miasta na plan rozbudowy
Wrocławia, uzyskując w 1922 r. jedną z pięciu równorzędnych nagród5. Inno-
wacją tego planu był jego zdecentralizowany charakter zakładający powstanie
pierścienia osiedli satelickich wokół starego rdzenia miasta. Ponadto Bóhm
kierował budową osiedli w Ołtaszynie (niem. Oltaschin) i w Gorcach (dziś
Boguszyn-Gorce, niem. Rothenbach), zaprojektował rozkładaną halę wysta-
wową w Dreźnie i wzorcowy drewniany dom mieszkalny z wbudowanymi
meblami na wystawę wrocławską, a przede wszystkim bardzo dużo pisał i pub-
likował, zarówno na łamach „Schlesische Heimstatten”, jak i innych perio-
dyków fachowych6. W 1924 r. Bóhm spędził pół roku w Darmstadcie, gdzie
przystąpił do egzaminu państwowego na budowniczego rządowego i po jego
zdaniu powrócił do Wrocławia. Rok 1924 przyniósł Bóhmowi także sukces
w konkursie architektonicznym - otrzymał pierwszą i trzecią nagrodę za pro-
jekty generalnego planu zabudowy Bielawy.
W 1925 r. Ernst May opuścił Wrocław, przenosząc się do Frankfurtu nad
Menem, gdzie powołano go na stanowisko architekta miejskiego. Bóhm
na krótko przejął po nim stanowisko kierownika wydziału budowlanego
Schlesische Heimstatte i redakcję naczelną czasopisma towarzystwa, ale już
1 listopada tegoż roku także przeprowadził się do Frankfurtu, gdzie objął sta-
nowisko kierownika wydziału urbanistyki w urzędzie miejskim. Przez następ-
ne lata współtworzył Nowy Frankfurt jako projektant nowoczesnych osiedli,
przede wszystkim jako urbanista opracowując plany zabudowy, parcelacyjne,
układów komunikacyjnych itp. W 1928 r. zdobył trzecią nagrodę za projekt
Herbert Bóhm
- architekt
miejski
Gotenhafen...
4 Wanda Kononowicz, Wrocławskie dokonania urbanisty i architekta Ernsta Maya w latach
1919-1925 - etapem w drodze do funkcjonalnego Frankfurtu, „Kwartalnik Architektury i Urba-
nistyki” 2010, nr 1-2, s. 3-26.
5 Beate Szymańska-Stortkuhl, Konkurs na rozbudowę miasta Wrocławia i gmin podmiej-
skich z lat 1921-1922, [w:] Architektura Wrocławia, t. 2, Urbanistyka, red. Jerzy Rozpędowski,
Wrocław 1995, s. 339-357.
6 Frankfurt nad Menem, IfS, sygn. PA/73.459, k. 20.
321