DOI Artikel:
Omilanowska-Kiljańczyk, Małgorzata: Herbert Böhm - architekt miesjski Gotenhafen i jego działalność w Gdyni w latach 1941-1945
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0330
Małgorzata uznał odebrane Polakom mieszkania za zbyt małe jak na potrzeby i ocze-
Omilanowska kiwania niemieckich osadników, podjęto więc akcję przebudowy domów
polegającą na łączeniu dwóch mieszkań w jedno bądź przekształcanie trzech
w dwa. Skala tego przedsięwzięcia nie była jednak szczególnie imponują-
ca - przez pierwsze dwa lata przebudowano w ten sposób około 500 miesz-
kań. Drugim przedsięwzięciem budowlanym było kończenie rozpoczętych
jeszcze przed wojną budynków i zabudowa pustych parceli w istniejących
ciągach ulicznych. Do jesieni 1942 r. dokończono budowę kilku domów
przy ulicy Świętojańskiej i w innych częściach miasta. Ukończono wów-
czas m.in. kamienicę Leona Mazalona przy ulicy Mściwoja 2 i Stanisława
Zaleskiego przy ulicy Słowackiego 3015. Głód mieszkaniowy wymusił także
budowę nowych domów mieszkalnych, które wznoszono przede wszystkim
na jeszcze niezabudowanych parcelach wzdłuż najważniejszych ulic miasta
(.Bauluckenprogramm) (il. 1).
Poniekąd takim „dokończonym” projektem była też budowa osiedla Bal-
tenberg-Sud (obecnie Wzgórze św. Maksymiliana), położonego na południo-
wym stoku wzgórza na terenie 9,5 ha, ograniczonym ulicami: od zachodu
Adolf-Hitler-Strasse (al. Zwycięstwa), od wschodu Schillerstrasse (Legionów),
od południa Schubertweg (gen. Józefa Hallera), a od północy Mozartweg
(Harcerska), z trzema ulicami wewnętrznymi Richard-Wagner-Weg (woje-
wody Wachowiaka), Bachweg (gen. Jarosława Dąbrowskiego) i Lortzingweg
(gen. Stanisława Maczka)16 (il. 2). Zasadnicze rozplanowanie osiedla, prze-
bieg ulic, parcelacja i uzbrojenie powstały jeszcze przed wybuchem wojny
i były dziełem polskich architektów i urbanistów. Jednak zaprojektowany
przez wojną układ domów wielorodzinnych, tworzących zwartą zabudowę
przyuliczną wzdłuż obu ciągów bloku, został uznany przez Bóhma za nie-
odpowiedni. Jego zdaniem mieszkania były zbyt małe a budynki ścieśnione.
Wybrał więc wariant z luźniejszą zabudową w formie piętrowych domów
jedno- i wielorodzinnych w układach szeregowych, ale tylko w pojedynczych
ciągach w blokach, za to ze sporymi ogródkami (il. 3). Piętrowe budynki
kryte dwuspadowymi dachami tworzyły długie, dość monotonne ciągi. Sze-
regi domków jednorodzinnych zróżnicowane były jedynie słabo wyróżnio-
nymi uskokami powtarzającymi się co dwa moduły (il. 4). Mieszkania były
w nich skromne, o typowym rozkładzie: w jednym paśmie na parterze i pię-
trze po dwa pokoje, a w drugim paśmie klatka schodowa i w tylnym trakcie
kuchnia na parterze, a na piętrze łazienka (il. 5-6). Domy wielorodzinne,
równie skromnie potraktowane, miały gładkie fasady urozmaicone jedynie
niewielkimi, z rzadka rozłożonymi wykuszami i nieco ozdobniej potrakto-
wanymi partiami wejść głównych.
15 Jolanta M. Sołtysik, Na styku dwóch epok. Architektura gdyńskich kamienic okresu między-
wojennego, Gdynia 2003, s. 235, 237.
16 Boehm, Gotenhafen..., s. 439-440.
324
Omilanowska kiwania niemieckich osadników, podjęto więc akcję przebudowy domów
polegającą na łączeniu dwóch mieszkań w jedno bądź przekształcanie trzech
w dwa. Skala tego przedsięwzięcia nie była jednak szczególnie imponują-
ca - przez pierwsze dwa lata przebudowano w ten sposób około 500 miesz-
kań. Drugim przedsięwzięciem budowlanym było kończenie rozpoczętych
jeszcze przed wojną budynków i zabudowa pustych parceli w istniejących
ciągach ulicznych. Do jesieni 1942 r. dokończono budowę kilku domów
przy ulicy Świętojańskiej i w innych częściach miasta. Ukończono wów-
czas m.in. kamienicę Leona Mazalona przy ulicy Mściwoja 2 i Stanisława
Zaleskiego przy ulicy Słowackiego 3015. Głód mieszkaniowy wymusił także
budowę nowych domów mieszkalnych, które wznoszono przede wszystkim
na jeszcze niezabudowanych parcelach wzdłuż najważniejszych ulic miasta
(.Bauluckenprogramm) (il. 1).
Poniekąd takim „dokończonym” projektem była też budowa osiedla Bal-
tenberg-Sud (obecnie Wzgórze św. Maksymiliana), położonego na południo-
wym stoku wzgórza na terenie 9,5 ha, ograniczonym ulicami: od zachodu
Adolf-Hitler-Strasse (al. Zwycięstwa), od wschodu Schillerstrasse (Legionów),
od południa Schubertweg (gen. Józefa Hallera), a od północy Mozartweg
(Harcerska), z trzema ulicami wewnętrznymi Richard-Wagner-Weg (woje-
wody Wachowiaka), Bachweg (gen. Jarosława Dąbrowskiego) i Lortzingweg
(gen. Stanisława Maczka)16 (il. 2). Zasadnicze rozplanowanie osiedla, prze-
bieg ulic, parcelacja i uzbrojenie powstały jeszcze przed wybuchem wojny
i były dziełem polskich architektów i urbanistów. Jednak zaprojektowany
przez wojną układ domów wielorodzinnych, tworzących zwartą zabudowę
przyuliczną wzdłuż obu ciągów bloku, został uznany przez Bóhma za nie-
odpowiedni. Jego zdaniem mieszkania były zbyt małe a budynki ścieśnione.
Wybrał więc wariant z luźniejszą zabudową w formie piętrowych domów
jedno- i wielorodzinnych w układach szeregowych, ale tylko w pojedynczych
ciągach w blokach, za to ze sporymi ogródkami (il. 3). Piętrowe budynki
kryte dwuspadowymi dachami tworzyły długie, dość monotonne ciągi. Sze-
regi domków jednorodzinnych zróżnicowane były jedynie słabo wyróżnio-
nymi uskokami powtarzającymi się co dwa moduły (il. 4). Mieszkania były
w nich skromne, o typowym rozkładzie: w jednym paśmie na parterze i pię-
trze po dwa pokoje, a w drugim paśmie klatka schodowa i w tylnym trakcie
kuchnia na parterze, a na piętrze łazienka (il. 5-6). Domy wielorodzinne,
równie skromnie potraktowane, miały gładkie fasady urozmaicone jedynie
niewielkimi, z rzadka rozłożonymi wykuszami i nieco ozdobniej potrakto-
wanymi partiami wejść głównych.
15 Jolanta M. Sołtysik, Na styku dwóch epok. Architektura gdyńskich kamienic okresu między-
wojennego, Gdynia 2003, s. 235, 237.
16 Boehm, Gotenhafen..., s. 439-440.
324