DOI Artikel:
Chodyński, Antoni Romuald: Symbolika dekoracji ram i rzeźby św. Rajnolda Mistrza Adriana Karffycza w gdańskim Dworze Artusa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0056
Antoni
Romuald
Chodyński
artysta wprowadził rozetę z maszkaronem34. Maska ludzka z otwartymi
oczami w ramie obrazu Lot z córkami powtórzona została z niewielkimi zmia-
nami w kapitelu boazerii Ławy Malborskiej (il. 5 i 12) i według Wozińskiego
personifikuje dzień35. Podobne maski powtórzono w tej ramie jeszcze dwu-
krotnie. Inne rozbudowane motywy dekoracyjne tworzą kompozycję skła-
dającą się z elementów groteskowych i kandelabrowych wpisanych w kształt
nadany przez obraz. Także w tych ramach Karffycz konsekwentnie umieścił
po prawej stronie medalionu postać męską, a po lewej - żeńską; obie trzymają
w dłoniach stylizowane rogi obfitości zakończone wijącymi się pędami roślin-
nymi. W ornamentalnym repertuarze tematycznym dostrzegamy motywy
inspirowane stworami morskimi o charaterze hybrydy, istotami na pół ludz-
kimi i roślinno-rybimi, uskrzydlonymi puttami-geniuszami, czaszkami kozic
górskich, delfinami o roślinnych korpusach, naczyniami ofiarnymi, trójno-
gami wkomponowanymi w archiwoltę ramy. Tutaj ornament malowany białą
farbą ze złoceniami na niebieskim tle jest przykładem nawiązania do wzorów
antycznych. Pomysły do dekoracji Karffycz czerpał zapewne z wielu wczesno-
renesansowych wzorników graficznych popularnych wśród artystów zaalpej-
skich środkowej i zachodniej Europy pierwszej połowy XVI w.
11. 12. Męskie maski z otwartymi oczyma, personifikacja dnia, wg Simson, Der Artushof in Danzig...
Twórczość gdańskiego mistrza inspirowana była również motywami gro-
teskowymi, które wprowadzano z powodzeniem do sztuki europejskiej już
u schyłku włoskiego Quattrocenta, i które spotkały się z dużym zainteresowa-
niem. Do poznania tych form przyczyniło się odkrycie dolnych pomieszczeń
rezydencji Nerona tzw. Domu Złotego (Domus Aurea) zajmującego znaczną
przestrzeń zabudowy Eskwilinu. Po śmierci cesarza siedzibę ograbiono, a na jej
34 „[...] Si sind ganz in derselben Art eworfen, doch zeigen sie immerhin in Einzelheiten
beachtenswerte besondere Motive. Nammentlich weichen sie von jenen auch darin ab, dass sie
nicht durch einen auf dem Bogen stehenden Kopf gekrónt werden, sonder dass der Abschluss
durch eine sich bei den einzelnen yerschieden gestaltende, sich in die Peripherie einfiigende
Rosette gebildet wird” (Simson, Der Artushof in Danzig..., s. 171).
35 Woziński, Wystrój rzeźbiarski gdańskiego..., s. 84, il. 20.
54
Romuald
Chodyński
artysta wprowadził rozetę z maszkaronem34. Maska ludzka z otwartymi
oczami w ramie obrazu Lot z córkami powtórzona została z niewielkimi zmia-
nami w kapitelu boazerii Ławy Malborskiej (il. 5 i 12) i według Wozińskiego
personifikuje dzień35. Podobne maski powtórzono w tej ramie jeszcze dwu-
krotnie. Inne rozbudowane motywy dekoracyjne tworzą kompozycję skła-
dającą się z elementów groteskowych i kandelabrowych wpisanych w kształt
nadany przez obraz. Także w tych ramach Karffycz konsekwentnie umieścił
po prawej stronie medalionu postać męską, a po lewej - żeńską; obie trzymają
w dłoniach stylizowane rogi obfitości zakończone wijącymi się pędami roślin-
nymi. W ornamentalnym repertuarze tematycznym dostrzegamy motywy
inspirowane stworami morskimi o charaterze hybrydy, istotami na pół ludz-
kimi i roślinno-rybimi, uskrzydlonymi puttami-geniuszami, czaszkami kozic
górskich, delfinami o roślinnych korpusach, naczyniami ofiarnymi, trójno-
gami wkomponowanymi w archiwoltę ramy. Tutaj ornament malowany białą
farbą ze złoceniami na niebieskim tle jest przykładem nawiązania do wzorów
antycznych. Pomysły do dekoracji Karffycz czerpał zapewne z wielu wczesno-
renesansowych wzorników graficznych popularnych wśród artystów zaalpej-
skich środkowej i zachodniej Europy pierwszej połowy XVI w.
11. 12. Męskie maski z otwartymi oczyma, personifikacja dnia, wg Simson, Der Artushof in Danzig...
Twórczość gdańskiego mistrza inspirowana była również motywami gro-
teskowymi, które wprowadzano z powodzeniem do sztuki europejskiej już
u schyłku włoskiego Quattrocenta, i które spotkały się z dużym zainteresowa-
niem. Do poznania tych form przyczyniło się odkrycie dolnych pomieszczeń
rezydencji Nerona tzw. Domu Złotego (Domus Aurea) zajmującego znaczną
przestrzeń zabudowy Eskwilinu. Po śmierci cesarza siedzibę ograbiono, a na jej
34 „[...] Si sind ganz in derselben Art eworfen, doch zeigen sie immerhin in Einzelheiten
beachtenswerte besondere Motive. Nammentlich weichen sie von jenen auch darin ab, dass sie
nicht durch einen auf dem Bogen stehenden Kopf gekrónt werden, sonder dass der Abschluss
durch eine sich bei den einzelnen yerschieden gestaltende, sich in die Peripherie einfiigende
Rosette gebildet wird” (Simson, Der Artushof in Danzig..., s. 171).
35 Woziński, Wystrój rzeźbiarski gdańskiego..., s. 84, il. 20.
54