DOI Artikel:
Lipska, Dąbrówka: Nowożytne ołtarze z przedstawieniami Grobu Pańskiego na terenie dawnego dominium warmińskiego - pochodzenie, forma, treść
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0163
Stan zachowania owych zabytków, wynikający zarówno z upływu czasu,
jak i przekształceń związanych z wtórnym użyciem wspomnianej przestrzeni,
a pośrednio również zróżnicowanie w7 ich wystroju, stały się przyczyną wyod-
rębnienia trzech grup. Umożliwia to przedstawienie ich obecnej formy, a także
może stać się przyczynkiem do rozważań nad ich pierwotną funkcją.
W pierwszej grupie należy wymienić ołtarze, w których bezspornie za-
chowały się fragmenty dekoracji świadczące o istnieniu w7 nich Grobu Pań-
skiego. Najwyższej klasy zabytkiem wśród nich zdaje się być grób w ołtarzu
z kościoła św. Jodoka w Sątopach niedaleko Reszla. Ołtarz główny (ił. 1) pod
tym samym wezwaniem powstał około 1765 r. i łączony jest z warsztatem
Christiana Bernarda Schmidta z Reszla27. W wysokiej (około dwumetrowej)
Nowożytne
ołtarze
z przedsta-
wieniami
Grobu
Pańskiego...
skrzyni zachowała się znaczna część
wystroju grobu, który łączy w sobie
zarówno dekorację wykonaną na jej
ścianach oraz ścianie wschodniej
kościoła, a przedstawiającą krajo-
braz, jak i polichromowane elemen-
ty przestrzenne w formie wyciętych
z desek kulis z namalowanymi ko-
lumnami wspierającymi łuki częś-
ciowo w formach imitujących ko-
tary. Na „sklepieniu” została nama-
lowana, na osobno wyciętej desce,
postać Boga Ojca (il. 2). Znajdują
się tam również, być może wtór-
nie wprowadzone, kulisy z dekora-
cją architektoniczną nie do końca
pasującą do pozostałego wystroju.
Na podstawie analogii do zacho-
wanych zabytków tego rodzaju na
terenie Tyrolu można przypusz-
czać, że mogły być one wystawia-
ne - mocowane do nastawy ołta-
rzowej - tworząc rozwinięcie sceny
z wnętrza ołtarza, jak można zaob-
serwować w licznych przykładach
z tamtego terenu28, jednak obecnie
II. 1. Sątopy, ołtarz główny, fot. Dąbrówka Lipska, 2008
27 Wagner, Warsztat rzeźbiarski..., s. 209.
28 Zob. Thomas Kamm, Sein Grab wird herrlich sein. Heilige Graber ais Zeugen barocker
Frdmmigkeit, katalog wystawy, Barockmuseum Salzburg, Heimathaus Traunstein, Traunstein
2003; Heilige Graber in Tirol. Nordtirol-Osttirol-Sudtirol, Hg. Reinhard Rampold, Innsbruck
2009. W przeważającej mierze zachowały się, zarówno w Niemczech, jak i w całym Tyrolu,
obszerne osiemnastowieczne groby kulisowe o rozbudowanej narracji. Uwzględniały sceny
161
jak i przekształceń związanych z wtórnym użyciem wspomnianej przestrzeni,
a pośrednio również zróżnicowanie w7 ich wystroju, stały się przyczyną wyod-
rębnienia trzech grup. Umożliwia to przedstawienie ich obecnej formy, a także
może stać się przyczynkiem do rozważań nad ich pierwotną funkcją.
W pierwszej grupie należy wymienić ołtarze, w których bezspornie za-
chowały się fragmenty dekoracji świadczące o istnieniu w7 nich Grobu Pań-
skiego. Najwyższej klasy zabytkiem wśród nich zdaje się być grób w ołtarzu
z kościoła św. Jodoka w Sątopach niedaleko Reszla. Ołtarz główny (ił. 1) pod
tym samym wezwaniem powstał około 1765 r. i łączony jest z warsztatem
Christiana Bernarda Schmidta z Reszla27. W wysokiej (około dwumetrowej)
Nowożytne
ołtarze
z przedsta-
wieniami
Grobu
Pańskiego...
skrzyni zachowała się znaczna część
wystroju grobu, który łączy w sobie
zarówno dekorację wykonaną na jej
ścianach oraz ścianie wschodniej
kościoła, a przedstawiającą krajo-
braz, jak i polichromowane elemen-
ty przestrzenne w formie wyciętych
z desek kulis z namalowanymi ko-
lumnami wspierającymi łuki częś-
ciowo w formach imitujących ko-
tary. Na „sklepieniu” została nama-
lowana, na osobno wyciętej desce,
postać Boga Ojca (il. 2). Znajdują
się tam również, być może wtór-
nie wprowadzone, kulisy z dekora-
cją architektoniczną nie do końca
pasującą do pozostałego wystroju.
Na podstawie analogii do zacho-
wanych zabytków tego rodzaju na
terenie Tyrolu można przypusz-
czać, że mogły być one wystawia-
ne - mocowane do nastawy ołta-
rzowej - tworząc rozwinięcie sceny
z wnętrza ołtarza, jak można zaob-
serwować w licznych przykładach
z tamtego terenu28, jednak obecnie
II. 1. Sątopy, ołtarz główny, fot. Dąbrówka Lipska, 2008
27 Wagner, Warsztat rzeźbiarski..., s. 209.
28 Zob. Thomas Kamm, Sein Grab wird herrlich sein. Heilige Graber ais Zeugen barocker
Frdmmigkeit, katalog wystawy, Barockmuseum Salzburg, Heimathaus Traunstein, Traunstein
2003; Heilige Graber in Tirol. Nordtirol-Osttirol-Sudtirol, Hg. Reinhard Rampold, Innsbruck
2009. W przeważającej mierze zachowały się, zarówno w Niemczech, jak i w całym Tyrolu,
obszerne osiemnastowieczne groby kulisowe o rozbudowanej narracji. Uwzględniały sceny
161