DOI Artikel:
Banaś, Paweł: "Wyroby nowoczesne" w zbiorach Juliana I. Nowaka
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0305
„WYROBY NOWOCZESNE” W ZBIORACH J.I. NOWAKA
303
Nie mogę odżałować, że Kraków nie mógł zakupić dużego i wartościowego zbioru
starych, bardzo starych bronzów chińskich i ceramiki — wielka to i niepowetowana
szkoda (...] zbiory p. Roga razem ze zbiorami śp. Jasieńskiego i temi wschodniemi
prywatnemi, któreby mogły je powiększyć, dałyby razem wcale pokaźne, poważne,
piękne Muzeum Wschodnie w Krakowie, czyli azjatyckie i byłoby ono jedynem na
Wschód od południka przechodzącego przez Berlin, ale coż, trzeba się pogodzić
z myślą, że to niemożliwe6.
Idea Jasieńskiego podjęta i zmodyfikowana przez Nowaka nie znalazła
w Krakowie podatnego gruntu. Nie w pełni doceniano wówczas potrzebę
gromadzenia dzieł sztuki zachodnioeuropejskiej, a co dopiero dalekowschod-
niej! Nie straciło zresztą na aktualności zadanie profesora daremnie usiłu-
jącego przekonać władze miasta: „Nie można powiedzieć, interesuje mię tylko
sztuka polska, innej znać nie chcę, bo wtedy właśnie sztuka się gdzieś podzieje
a zostaną tylko różne uboczne motywy”7.
Pogodnego z natury Nowaka nie zrażały jednak niepowodzenia, niebawem
też jako zastępca przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego zaangażował
się w prace przygotowawcze do wielkiej wystawy, z której cały dochód
przeznaczono na fundusz budowy nowego Gmachu Muzeum Narodowego.
Otwartej w lutym 1934 r. wystawie „Kobierce mahometańskie, ceramika
azjatycka i europejska” towarzyszył rzetelnie opracowany katalog, w którym
sporo miejsca zajmowały eksponaty ze zbiorów Nowaka, w tym 146 sztuk
ceramiki chińskiej z jego własnym komentarzem8. Kolekcja, której fragmenty
przypominał opublikowany w parę lat później artykuł9, przetrwała szczęśliwie
czasy wojny i okupacji, by w 1946 r. zgodnie z ostatną wolą właściciela wraz z
kartonami Wyspiańskiego i cennym księgozbiorem znaleźć się w posiadaniu
Muzeum Narodowego w Krakowie10. Nie spełniły się jednak nadzieje
ofiarodawcy, który niepomny losów zapisu Jasieńskiego, pozostał do końca
wierny swym zamierzeniom. Wyjątkowa darowizna przeszła w zasadzie bez
echa i mimo zapowiedzi Kraków nie ma dotąd swego Muzeum Wschod-
niego* 11.
Na wspomnianej wystawie w Sukiennicach Nowak przedstawiał poza
6 J. Nowak. Z Londynu do Paryża. Kraków 1933 s. 51. Wg informacji p. dr Z. Alberowej
znikome resztki kolekcji W.I. Roga znalazły się w posiadaniu Muzeum Narodowego w Krakowie
dopiero w końcu lat czterdziestych.
7 Tamże s. 53.
8 Katalog wystawy kobierców mahometańskich, ceramiki azjatyckiej i europejskiej. Muzeum
Narodowe w Krakowie. Kraków 1934 s. 65-83.
9 J. Nowak. Figuralna ceramika chińska. „Arkady” 4: 1938 nr 10 s. 498-509.
10 E. Łepkowski. Kartony Wyspiańskiego i ceramika chińska w krakowskim Muzeum
Narodowym. „Dziennik Polski” 1946.
11 Fragmenty kolekcji J. Nowaka eksponowano kilkakrotnie, ostanio na otwartej w lipcu
1986 r. wystawie „2000 tysiące lat ceramiki chińskiej”. Nie opublikowano dotąd naukowego
katalogu kolekcji — przy jego opracowaniu przydatna okazać się może zachowana w posiadaniu
rodziny obfita, wielojęzyczna korespondencja ze znanymi firmami antykwarycznymi.
303
Nie mogę odżałować, że Kraków nie mógł zakupić dużego i wartościowego zbioru
starych, bardzo starych bronzów chińskich i ceramiki — wielka to i niepowetowana
szkoda (...] zbiory p. Roga razem ze zbiorami śp. Jasieńskiego i temi wschodniemi
prywatnemi, któreby mogły je powiększyć, dałyby razem wcale pokaźne, poważne,
piękne Muzeum Wschodnie w Krakowie, czyli azjatyckie i byłoby ono jedynem na
Wschód od południka przechodzącego przez Berlin, ale coż, trzeba się pogodzić
z myślą, że to niemożliwe6.
Idea Jasieńskiego podjęta i zmodyfikowana przez Nowaka nie znalazła
w Krakowie podatnego gruntu. Nie w pełni doceniano wówczas potrzebę
gromadzenia dzieł sztuki zachodnioeuropejskiej, a co dopiero dalekowschod-
niej! Nie straciło zresztą na aktualności zadanie profesora daremnie usiłu-
jącego przekonać władze miasta: „Nie można powiedzieć, interesuje mię tylko
sztuka polska, innej znać nie chcę, bo wtedy właśnie sztuka się gdzieś podzieje
a zostaną tylko różne uboczne motywy”7.
Pogodnego z natury Nowaka nie zrażały jednak niepowodzenia, niebawem
też jako zastępca przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego zaangażował
się w prace przygotowawcze do wielkiej wystawy, z której cały dochód
przeznaczono na fundusz budowy nowego Gmachu Muzeum Narodowego.
Otwartej w lutym 1934 r. wystawie „Kobierce mahometańskie, ceramika
azjatycka i europejska” towarzyszył rzetelnie opracowany katalog, w którym
sporo miejsca zajmowały eksponaty ze zbiorów Nowaka, w tym 146 sztuk
ceramiki chińskiej z jego własnym komentarzem8. Kolekcja, której fragmenty
przypominał opublikowany w parę lat później artykuł9, przetrwała szczęśliwie
czasy wojny i okupacji, by w 1946 r. zgodnie z ostatną wolą właściciela wraz z
kartonami Wyspiańskiego i cennym księgozbiorem znaleźć się w posiadaniu
Muzeum Narodowego w Krakowie10. Nie spełniły się jednak nadzieje
ofiarodawcy, który niepomny losów zapisu Jasieńskiego, pozostał do końca
wierny swym zamierzeniom. Wyjątkowa darowizna przeszła w zasadzie bez
echa i mimo zapowiedzi Kraków nie ma dotąd swego Muzeum Wschod-
niego* 11.
Na wspomnianej wystawie w Sukiennicach Nowak przedstawiał poza
6 J. Nowak. Z Londynu do Paryża. Kraków 1933 s. 51. Wg informacji p. dr Z. Alberowej
znikome resztki kolekcji W.I. Roga znalazły się w posiadaniu Muzeum Narodowego w Krakowie
dopiero w końcu lat czterdziestych.
7 Tamże s. 53.
8 Katalog wystawy kobierców mahometańskich, ceramiki azjatyckiej i europejskiej. Muzeum
Narodowe w Krakowie. Kraków 1934 s. 65-83.
9 J. Nowak. Figuralna ceramika chińska. „Arkady” 4: 1938 nr 10 s. 498-509.
10 E. Łepkowski. Kartony Wyspiańskiego i ceramika chińska w krakowskim Muzeum
Narodowym. „Dziennik Polski” 1946.
11 Fragmenty kolekcji J. Nowaka eksponowano kilkakrotnie, ostanio na otwartej w lipcu
1986 r. wystawie „2000 tysiące lat ceramiki chińskiej”. Nie opublikowano dotąd naukowego
katalogu kolekcji — przy jego opracowaniu przydatna okazać się może zachowana w posiadaniu
rodziny obfita, wielojęzyczna korespondencja ze znanymi firmami antykwarycznymi.