DOI Heft:
II. Z dziejów malarstwa
DOI Artikel:Mroczko, Teresa: Geneza ikonografii Apokalipsy wrocławskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13395#0075
68 TERESA MROCZKO
22. Baranek na górze Syjon (Ар. XIV, 1—5). Apokalipsa, 23. Trzy anioły i Adoracja bestii (Ар. XIV, 6—11). Apokalipsa,
rkps z Cambrai (fol. 30) rkps z Cambrai (fol. 32)
Fot. Bibliothèque Nationale w Paryżu
II
WZAJEMNE POWIĄZANIA IKONOGRAFII APOKALIPSY
W ROZPATRYWANYM ZESPOLE RĘKOPISÓW
Artykuł niniejszy nie zajmuje się jednak badaniem czy też rekonstrukcją owego ogólnego i prze-
suwanego coraz bardziej w przeszłość wspólnego archetypu ilustracji Apokalipsy. Celem tych rozważań
jest udokumentowanie związków, jakie łączą ikonografię wymienionej wyżej grupy ilustrowanych
rękopisów Apokalipsy, które powstały w różnym czasie i w różnych środowiskach od IX do XIII wieku.
Uchwytnym punktem wyjściowym długotrwałego procesu przekształceń, który doprowadził do
powstania cyklu ilustracji Apokalipsy w komentarzu Aleksandra, jest Apokalipsa trewirska oraz oparty
na tym samym modelu, aczkolwiek powstały później (przyjmując argumentację Snydcra) rękopis
z Cambrai. Zdaniem Neussa oba te iluminowane kodeksy nie znalazły kontynuacji w średniowiecznym
malarstwie książkowym.
Zgromadzone obserwacje pozwalają wysunąć tu wręcz przeciwną tezę. Stąd konieczność sprecy-
zowania tych cech szczególnych ikonografii Apokalips z Trewiru i Cambrai, które, podjęte przez ilumi-
natorów późniejszych rękopisów, świadczą nie tyle o mechanicznym trwaniu tradycji tego starego cyklu,
ile raczej o jego odrębnościach, o uchwytnym i dającym się wydzielić pierwotnym rdzeniu tego odręb-
nego typu ikonograficznego, utrzymującym się przez następne stulecia mimo modyfikacji i przekształ-
ceń wprowadzonych przez późniejszych twórców.
Odrębności ikonograficzne cyklu Apokalipsy
w rękopisach z Trewiru i Cambrai
Pełny cykl ilustracji Apokalipsy trewirskiej zawiera 74 calostronicowych miniatur; w egzemplarzu
z Cambrai zachowało się ich tylko 46, reszta —jak już było wspomniane —• została wycięta. Dla porów-
nania warto przytoczyć, że współczesna trewirskiej Apokalipsa z Valencienn.es liczy 38 miniatur, a nieco
22. Baranek na górze Syjon (Ар. XIV, 1—5). Apokalipsa, 23. Trzy anioły i Adoracja bestii (Ар. XIV, 6—11). Apokalipsa,
rkps z Cambrai (fol. 30) rkps z Cambrai (fol. 32)
Fot. Bibliothèque Nationale w Paryżu
II
WZAJEMNE POWIĄZANIA IKONOGRAFII APOKALIPSY
W ROZPATRYWANYM ZESPOLE RĘKOPISÓW
Artykuł niniejszy nie zajmuje się jednak badaniem czy też rekonstrukcją owego ogólnego i prze-
suwanego coraz bardziej w przeszłość wspólnego archetypu ilustracji Apokalipsy. Celem tych rozważań
jest udokumentowanie związków, jakie łączą ikonografię wymienionej wyżej grupy ilustrowanych
rękopisów Apokalipsy, które powstały w różnym czasie i w różnych środowiskach od IX do XIII wieku.
Uchwytnym punktem wyjściowym długotrwałego procesu przekształceń, który doprowadził do
powstania cyklu ilustracji Apokalipsy w komentarzu Aleksandra, jest Apokalipsa trewirska oraz oparty
na tym samym modelu, aczkolwiek powstały później (przyjmując argumentację Snydcra) rękopis
z Cambrai. Zdaniem Neussa oba te iluminowane kodeksy nie znalazły kontynuacji w średniowiecznym
malarstwie książkowym.
Zgromadzone obserwacje pozwalają wysunąć tu wręcz przeciwną tezę. Stąd konieczność sprecy-
zowania tych cech szczególnych ikonografii Apokalips z Trewiru i Cambrai, które, podjęte przez ilumi-
natorów późniejszych rękopisów, świadczą nie tyle o mechanicznym trwaniu tradycji tego starego cyklu,
ile raczej o jego odrębnościach, o uchwytnym i dającym się wydzielić pierwotnym rdzeniu tego odręb-
nego typu ikonograficznego, utrzymującym się przez następne stulecia mimo modyfikacji i przekształ-
ceń wprowadzonych przez późniejszych twórców.
Odrębności ikonograficzne cyklu Apokalipsy
w rękopisach z Trewiru i Cambrai
Pełny cykl ilustracji Apokalipsy trewirskiej zawiera 74 calostronicowych miniatur; w egzemplarzu
z Cambrai zachowało się ich tylko 46, reszta —jak już było wspomniane —• została wycięta. Dla porów-
nania warto przytoczyć, że współczesna trewirskiej Apokalipsa z Valencienn.es liczy 38 miniatur, a nieco