DOI Heft:
II. Z dziejów malarstwa
DOI Artikel:Mroczko, Teresa: Geneza ikonografii Apokalipsy wrocławskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13395#0090
GENEZA IKONOGRAFII APOKALIPSY WROCŁAWSKIEJ
83
. tatts fifwfłw i ftrfi,wrtu* faytu-ąui fyxbtarm vnfiitm Out rem
nf fuRrpmmr.łf Ш ««hłn mam alłurn affirmtnf: fiin-tn
r; - nm \лщ\ш firmofm.n- тосчпео trmçffif иг упщж- тгпт duan fitr
4<h fmuAirrf'rtrm w tmumertt-ч htnmltnf»лг«wie itmnttib?.
39. Jeździec wierny i prawdziwy. Komentarz Aleksandra, rkps z Wrocławia
(fragment fol. 103 v°)
i <& ТШЫ Mffhâtti.l-мпт etttJtinm btÙJA^u>nrinmiliii^brÉ. .1
40. Anioł zwołuje ptaki (Ар. XIX, 17—18). Komentarz Aleksandra,
rpks z Wrocławia (fragment fol. 105)
bodniejsze nieco usytuowanie figur w przestrzeni oraz niekiedy redukcja ilości postaci. Uwzględniając
pewną nieporadność kompozycyjną, jaka cechuje autora naszych ilustracji, który często zestawia obok
siebie sceny ше łącząc ich, nasuwa się wniosek, iż tego rodzaju adaptacja typu, która rozdziela obrazy,
zrywa z prawem ram i wtłacza sceny w specjalnie przygotowane przez pisarza wolne miejsca wśród
tekstu, a w ten sam sposób aranżuje też nowe, nie ilustrowane dotychczas tematy —■ nie mogła być
dokonana wcześniej. Wydaje się, że ta adaptacja typu jest dziełem twórcy naszego cyklu, choć nie jest
to idea nowa, a podobny system ilustracji Apokalipsy prezentują już Biblia z S. Pere de Roda oraz Beatus
berliński.
Poza podobieństwem kompozycji niektórych scen łączność komentarzy Aleksandra i Haimona
przejawia się wyraźnie w tym, że nasz komentarz powtarza kilka archetypów z komentarza Haimona.
Są to postacie biskupów w Posłaniach do siedmiu kościołów Azji; lew z pokolenia Judy przy Hołdzie
starców (ryc. 6b) ; siedem postaci jako siedem gromów {Ар. X, 3—4) przy wyobrażeniu piszącego Jana
po Mocnym aniele; Niewiasta podająca dziecię do tronu Boga; architektura przy Niewieście apokalip-
tycznej, gdy smok wypuszcza rzekę; scena Zabójstwa przy bestii z ziemi (ryc. 21); Zmartwychwstanie
pierwsze (ryc. 42); święci na sądzie przy Sądzie Ostatecznym (ryc. 45b) oraz Chrystus jako sędzia w epi-
logu (ryc. 47a).
Są to więc inne sceny od tych, które w ślad za komentarzem Haimona powtórzone zostały w Bibie
moralisée. Stąd wniosek, iż należy założyć istnienie przynajmniej jednego ogniwa pośredniego między
komentarzem Haimona, Bible moralisée a komentarzem Aleksandra. W tym zaginionym ogniwie mu-
siała jednak występować pełna wersja ilustracji do Siedmiu kościołów Azji, złożona z biskupa i sceny
ilustrującej moralną treść Posłania, gdyż wersja ta została powtórzona w Bible moralisée. W komentarzu
Aleksandra sceny ilustrujące treść Posłań zostały pominięte i wydaje się, iż ta redukcja była dziełem
83
. tatts fifwfłw i ftrfi,wrtu* faytu-ąui fyxbtarm vnfiitm Out rem
nf fuRrpmmr.łf Ш ««hłn mam alłurn affirmtnf: fiin-tn
r; - nm \лщ\ш firmofm.n- тосчпео trmçffif иг упщж- тгпт duan fitr
4<h fmuAirrf'rtrm w tmumertt-ч htnmltnf»лг«wie itmnttib?.
39. Jeździec wierny i prawdziwy. Komentarz Aleksandra, rkps z Wrocławia
(fragment fol. 103 v°)
i <& ТШЫ Mffhâtti.l-мпт etttJtinm btÙJA^u>nrinmiliii^brÉ. .1
40. Anioł zwołuje ptaki (Ар. XIX, 17—18). Komentarz Aleksandra,
rpks z Wrocławia (fragment fol. 105)
bodniejsze nieco usytuowanie figur w przestrzeni oraz niekiedy redukcja ilości postaci. Uwzględniając
pewną nieporadność kompozycyjną, jaka cechuje autora naszych ilustracji, który często zestawia obok
siebie sceny ше łącząc ich, nasuwa się wniosek, iż tego rodzaju adaptacja typu, która rozdziela obrazy,
zrywa z prawem ram i wtłacza sceny w specjalnie przygotowane przez pisarza wolne miejsca wśród
tekstu, a w ten sam sposób aranżuje też nowe, nie ilustrowane dotychczas tematy —■ nie mogła być
dokonana wcześniej. Wydaje się, że ta adaptacja typu jest dziełem twórcy naszego cyklu, choć nie jest
to idea nowa, a podobny system ilustracji Apokalipsy prezentują już Biblia z S. Pere de Roda oraz Beatus
berliński.
Poza podobieństwem kompozycji niektórych scen łączność komentarzy Aleksandra i Haimona
przejawia się wyraźnie w tym, że nasz komentarz powtarza kilka archetypów z komentarza Haimona.
Są to postacie biskupów w Posłaniach do siedmiu kościołów Azji; lew z pokolenia Judy przy Hołdzie
starców (ryc. 6b) ; siedem postaci jako siedem gromów {Ар. X, 3—4) przy wyobrażeniu piszącego Jana
po Mocnym aniele; Niewiasta podająca dziecię do tronu Boga; architektura przy Niewieście apokalip-
tycznej, gdy smok wypuszcza rzekę; scena Zabójstwa przy bestii z ziemi (ryc. 21); Zmartwychwstanie
pierwsze (ryc. 42); święci na sądzie przy Sądzie Ostatecznym (ryc. 45b) oraz Chrystus jako sędzia w epi-
logu (ryc. 47a).
Są to więc inne sceny od tych, które w ślad za komentarzem Haimona powtórzone zostały w Bibie
moralisée. Stąd wniosek, iż należy założyć istnienie przynajmniej jednego ogniwa pośredniego między
komentarzem Haimona, Bible moralisée a komentarzem Aleksandra. W tym zaginionym ogniwie mu-
siała jednak występować pełna wersja ilustracji do Siedmiu kościołów Azji, złożona z biskupa i sceny
ilustrującej moralną treść Posłania, gdyż wersja ta została powtórzona w Bible moralisée. W komentarzu
Aleksandra sceny ilustrujące treść Posłań zostały pominięte i wydaje się, iż ta redukcja była dziełem