GENEZA IKONOGRAFII APOKALIPSY WROCŁAWSKIEJ
85
42. Zmartwychwstanie pierwsze (Ар. XX, 4—6). Komentarz
Aleksandra, rkps z Wrocławia (fol. 114 v°)
twórcy naszego cyklu. W miejsce spirytualno-moralnej egzegezy tekstu Apokalipsy komentarz Aleksandra
stosuje historyczną wykładnię i poszczególne proroctwa objaśnia jako kolejne wydarzenia z historii
Kościoła; siedmiu biskupów utożsamionych zostało z siedmioma konkretnymi kapłanami Małej Azji80.
Tego rodzaju historyczna personifikacja nie godziła się z treścią Posłań, opisujących wydarzenia współ-
czesne autorowi Apokalipsy.
Jak już było wspomniane, w Bible moralisée pojawia się szereg ilustracji mających wartość archetypów
dla wielu scen z komentarza Aleksandra. Są to następujące motywy : scena Zabójstwa (Ар. VI, 9) zamiast
Dusz pomordowanych przed ołtarzem (ryc. 8a, b); ogień z nieba i trzęsienie ziemi przy Pojawieniu się
anioła z kadzielnicą (Ap. VIII, 5; ryc. Ha, b); żywi ludzie czerpiący ze strumieni wód (ryc. 48a, b)
zamiast zmarłych przy Pojawieniu się trzeciego anioła (Ap. VIII, 11); przedstawienie tych, którzy szukają
śmierci i nie mogą jej znaleźć, przy Pojawieniu się piątego anioła (Ар. IX, 6) ; ukazanie momentu mie-
rzenia świątyni (Ар. XI, 1; ryc. 15 a, b); Zwycięstwo bestii z morza nad świętymi (Ap. XIII, 7); Potę-
pienie wyznawców bestii przy teecim aniele, który grozi ogniem piekielnym za kłanianie się bestii
(Ар. XIV, 11); figury ludzi przy Janie piszącym „Błogosławieni umarli" (Ар. XIV, 13); anioł wylewający
czaszę na pusty tron bestii (Ар. XVI, 10), która znajduje się obok (ryc. 19a, b); królowie ziemi i powtórne
pojawienie się nierządnicy przy Zwycięstwie Baranka (Ap. XVII, 14—18, il. 50a, b, c), Zaślubiny Ba-
ranka (Ар. XIX, 7—>9), morze i piekło wydające zmarłych na Sąd Ostateczny (Ар. XX, 13; ryc. 45a, b);
Chrystus w mandorli przemawiający do Jana: „Oto nowe oblicze wszechświata" (Ар. XXI, 5); strumień
wody żywej od tronu Baranka (Ap. XXII, 1) oraz ludzie zjadający liście z drzewa żywota (Ap. XXII, 2)
przy Historii o Jerozolimie Niebiańskiej81; ilustracja do słów: „Kto szkodzi, niech jeszcze szkodzi, a kto
święty, niech będzie poświęcon" (Ap. XXII, 11; ryc. 47a, b, c) zamieszczona w epilogu.
80 Mroczko, Ze studiów..., s. 118—119.
81 Taż, Zc studiów.... s. 150—151.
85
42. Zmartwychwstanie pierwsze (Ар. XX, 4—6). Komentarz
Aleksandra, rkps z Wrocławia (fol. 114 v°)
twórcy naszego cyklu. W miejsce spirytualno-moralnej egzegezy tekstu Apokalipsy komentarz Aleksandra
stosuje historyczną wykładnię i poszczególne proroctwa objaśnia jako kolejne wydarzenia z historii
Kościoła; siedmiu biskupów utożsamionych zostało z siedmioma konkretnymi kapłanami Małej Azji80.
Tego rodzaju historyczna personifikacja nie godziła się z treścią Posłań, opisujących wydarzenia współ-
czesne autorowi Apokalipsy.
Jak już było wspomniane, w Bible moralisée pojawia się szereg ilustracji mających wartość archetypów
dla wielu scen z komentarza Aleksandra. Są to następujące motywy : scena Zabójstwa (Ар. VI, 9) zamiast
Dusz pomordowanych przed ołtarzem (ryc. 8a, b); ogień z nieba i trzęsienie ziemi przy Pojawieniu się
anioła z kadzielnicą (Ap. VIII, 5; ryc. Ha, b); żywi ludzie czerpiący ze strumieni wód (ryc. 48a, b)
zamiast zmarłych przy Pojawieniu się trzeciego anioła (Ap. VIII, 11); przedstawienie tych, którzy szukają
śmierci i nie mogą jej znaleźć, przy Pojawieniu się piątego anioła (Ар. IX, 6) ; ukazanie momentu mie-
rzenia świątyni (Ар. XI, 1; ryc. 15 a, b); Zwycięstwo bestii z morza nad świętymi (Ap. XIII, 7); Potę-
pienie wyznawców bestii przy teecim aniele, który grozi ogniem piekielnym za kłanianie się bestii
(Ар. XIV, 11); figury ludzi przy Janie piszącym „Błogosławieni umarli" (Ар. XIV, 13); anioł wylewający
czaszę na pusty tron bestii (Ар. XVI, 10), która znajduje się obok (ryc. 19a, b); królowie ziemi i powtórne
pojawienie się nierządnicy przy Zwycięstwie Baranka (Ap. XVII, 14—18, il. 50a, b, c), Zaślubiny Ba-
ranka (Ар. XIX, 7—>9), morze i piekło wydające zmarłych na Sąd Ostateczny (Ар. XX, 13; ryc. 45a, b);
Chrystus w mandorli przemawiający do Jana: „Oto nowe oblicze wszechświata" (Ар. XXI, 5); strumień
wody żywej od tronu Baranka (Ap. XXII, 1) oraz ludzie zjadający liście z drzewa żywota (Ap. XXII, 2)
przy Historii o Jerozolimie Niebiańskiej81; ilustracja do słów: „Kto szkodzi, niech jeszcze szkodzi, a kto
święty, niech będzie poświęcon" (Ap. XXII, 11; ryc. 47a, b, c) zamieszczona w epilogu.
80 Mroczko, Ze studiów..., s. 118—119.
81 Taż, Zc studiów.... s. 150—151.