DOI Heft:
II. Z dziejów malarstwa
DOI Artikel:Mroczko, Teresa: Geneza ikonografii Apokalipsy wrocławskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13395#0093
86
TERESA MROCZKO
43. Sąd Ostateczny (Ар. XIX, 11—13). Apokalipsa, rkps z Cambrai (fol. 39)
Fot. Bibliothèque Nationale w Paryżu
Jednakże porównanie tych motywów w Bibie i w komentarzu Aleksandra raczej każe wykluczyć
możliwość bezpośrednich zapożyczeń. Tak na przykład umieszczona zamiast Dusz zmarłych przed ołta-
rzem scena Zabójstwa odgrywa się w Bibie wobec tronującego Chrystusa, który w tej scenie komen-
tarza nie występuje (ryc. 8a, b). Trzęsienie ziemi przy Pojawieniu się anioła z kadzielnicą obejmuje
w Bibie miasto, w komentarzu — gołe skały o archaicznym rysunku (ryc. lia, b). W Bibie ludzie szu-
kający śmierci biegną za diabłem jako symbolem śmierci, w komentarzu są to nieruchome popiersia.
W Bibie świątynię mierzy anioł, w komentarzu Aleksandra — biskup, i dodane są tutaj w ślad za komen-
tarzem Haimona postacie adorantów wewnątrz kościoła (ryc. 14, 15a, b). Przy trzecim aniele, który za-
powiada ogień piekielny za kłamanie się bestii, w Bibie dwa diabły skaczą koło kadzi, gdzie gorzeją
potępieni, w komentarzu Aleksandra znajdujemy tylko głowy potępionych w kadzi piekielnej. Przy
Zaślubinach Baranka pojawiają się w Bibie duże grupy asystujących ceremonii wybranych, w komen-
tarzu są to tylko dwie postacie. Chrystusowi, który przemawia do Jana: „Oto nowe oblicze wszech-
świata", asystuje w Bibie grupa zbawionych poininięta w komentarzu Aleksandra. W Bibie grupa królów
ziemskich zanoszących chwałę do tronu Baranka składa mu hołd, w komentarzu Aleksandra tylko dwóch
królów stoi nieruchomo. Liście z drzewa żywota zjada w Bibie pięciu ludzi siedząc u stóp tronującego
Chrystusa, w komentarzu znajdujemy cztery postacie, symetrycznie rozmieszczone po obu stronach
drzewa, a Chrystus nie występuje.
Ilustracje epilogu w Bibie jeszcze silniej rozwijają więc wątki anegdotyczne. Większość motywów
w Bibie jest znacznie bogatsza w szczegóły, figury ludzi ukazane są w swobodnych pozach i bardziej
ożywione. Spośród wymienionych tu scen tylko nieliczne prezentują w Bibie i w komentarzu wspólny
schemat kompozycyjny, z reguły komentarz przekazuje wersję bardziej oszczędną i surową, wyraźnie
bardziej tradycyjną.
TERESA MROCZKO
43. Sąd Ostateczny (Ар. XIX, 11—13). Apokalipsa, rkps z Cambrai (fol. 39)
Fot. Bibliothèque Nationale w Paryżu
Jednakże porównanie tych motywów w Bibie i w komentarzu Aleksandra raczej każe wykluczyć
możliwość bezpośrednich zapożyczeń. Tak na przykład umieszczona zamiast Dusz zmarłych przed ołta-
rzem scena Zabójstwa odgrywa się w Bibie wobec tronującego Chrystusa, który w tej scenie komen-
tarza nie występuje (ryc. 8a, b). Trzęsienie ziemi przy Pojawieniu się anioła z kadzielnicą obejmuje
w Bibie miasto, w komentarzu — gołe skały o archaicznym rysunku (ryc. lia, b). W Bibie ludzie szu-
kający śmierci biegną za diabłem jako symbolem śmierci, w komentarzu są to nieruchome popiersia.
W Bibie świątynię mierzy anioł, w komentarzu Aleksandra — biskup, i dodane są tutaj w ślad za komen-
tarzem Haimona postacie adorantów wewnątrz kościoła (ryc. 14, 15a, b). Przy trzecim aniele, który za-
powiada ogień piekielny za kłamanie się bestii, w Bibie dwa diabły skaczą koło kadzi, gdzie gorzeją
potępieni, w komentarzu Aleksandra znajdujemy tylko głowy potępionych w kadzi piekielnej. Przy
Zaślubinach Baranka pojawiają się w Bibie duże grupy asystujących ceremonii wybranych, w komen-
tarzu są to tylko dwie postacie. Chrystusowi, który przemawia do Jana: „Oto nowe oblicze wszech-
świata", asystuje w Bibie grupa zbawionych poininięta w komentarzu Aleksandra. W Bibie grupa królów
ziemskich zanoszących chwałę do tronu Baranka składa mu hołd, w komentarzu Aleksandra tylko dwóch
królów stoi nieruchomo. Liście z drzewa żywota zjada w Bibie pięciu ludzi siedząc u stóp tronującego
Chrystusa, w komentarzu znajdujemy cztery postacie, symetrycznie rozmieszczone po obu stronach
drzewa, a Chrystus nie występuje.
Ilustracje epilogu w Bibie jeszcze silniej rozwijają więc wątki anegdotyczne. Większość motywów
w Bibie jest znacznie bogatsza w szczegóły, figury ludzi ukazane są w swobodnych pozach i bardziej
ożywione. Spośród wymienionych tu scen tylko nieliczne prezentują w Bibie i w komentarzu wspólny
schemat kompozycyjny, z reguły komentarz przekazuje wersję bardziej oszczędną i surową, wyraźnie
bardziej tradycyjną.