DOI Heft:
II. Z dziejów malarstwa
DOI Artikel:Mroczko, Teresa: Geneza ikonografii Apokalipsy wrocławskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13395#0099
92 TERESA MROCZKO
tvgtiûetrcncy
•mtfrrrçcmnr
if!»'-'
дгштта tir wmir ого gum гоыт аоттия.шнг eu оклт wur 4
49. Anioł wylewa czaszę na pusty tron bestii (Ар. XVI, 10—11)
a. Bible Moralisée, rkps z Londynu (fragment fol. 146 v°)
b. Komentarz Aleksandra, rkps z Wrocławia (fragment fol. 84 v°)
Gajusz; dwa ołtarze, drewniany i kamienny, przy Aniele z kadzielnicą; lwy zamiast koni po Uwolnieniu
czterech aniołów z Eufratu; chrześcijanie walczący z niewiernymi, gdy Szósty anioł trąbi; dwukrotne
przedstawienie benedyktynów: przy Baranku na górze Syjon oraz gdy Jan pisze: „Błogosławieni umarli";
papież Paschazjusz przy Siódmym aniele z czaszą; papież Innocenty I i cesarz Lotar II zamiast świętych
na Sądzie oraz franciszkanie i dominikanie przy nowej Jerozolimie. Zupełnie nowymi scenami doda-
nymi do tradycyjnego cyklu Apokalipsy przez twórcę ilustracji komentarza Aleksandra są tylko cztery
miniatury: Prześladowanie chrześcijan za Dioklecjana jako ilustracja do: „Któż się ostać będzie mógł"
(Ар. VI, 17); Julian Apostata zabija Jana i Pawła jako ilustracja do Ciszy w niebiosach {Ap. VIII, 1);
Herakliusz zabija Kozdrę w odniesieniu do: „Kto mieczem zabija, ma być mieczem zabit" [Ap. XIII, 10);
oraz Adoracja bestii i Adoracja krzyża przed Zmartwychwstaniem pierwszym do: „Którzy się nie kła-
niali bestii" {Ар. XX, 4). Są to głównie ilustracje historyczne, dla których Apokalipsa jest tylko pretek-
stem, w rzeczywistości zaś obrazują historyczny wykład komentarza.
Spośród tych scen na nieco szersze omówienie zasługuje jedynie synoptyczna Wizja Jana i Ezechiela.
Nie jest to zjawisko nowe82. Motyw starszyzny izraelickiej otaczającej Chrystusa na majestacie i Ba-
ranka apokaliptycznego pojawia się w Liber Floridus, dwanaście figur zgrupowanych wokół Chrystusa
to patriarchowie, prorocy i kapłani Starego Testamentu, a dwanaście postaci wokół Baranka reprezentuje
zarazem dwunastu apostołów. Ale miniatura w komentarzu Aleksandra akcentuje typologię Starego
i Nowego Testamentu jeszcze dobitniej. Dwudziestu czterech starców wokół Chrystusa w mandorli
w strefie górnej to dwudziestu kardynałów, prezbiterów prowincji rzymskiej —■ zgodnie z tekstem
82 Beatus z Biblioteca Nacional w Madrycie z 1047 r. oraz z British Muséum w Londynie (Add. 1165) z 1109 r. przy
starcach wprowadzają podpisy: XII apostoli et XII prophète; por. Neuss, Die Apokalypse des kil Johannes..., t. 1, s. 151.
tvgtiûetrcncy
•mtfrrrçcmnr
if!»'-'
дгштта tir wmir ого gum гоыт аоттия.шнг eu оклт wur 4
49. Anioł wylewa czaszę na pusty tron bestii (Ар. XVI, 10—11)
a. Bible Moralisée, rkps z Londynu (fragment fol. 146 v°)
b. Komentarz Aleksandra, rkps z Wrocławia (fragment fol. 84 v°)
Gajusz; dwa ołtarze, drewniany i kamienny, przy Aniele z kadzielnicą; lwy zamiast koni po Uwolnieniu
czterech aniołów z Eufratu; chrześcijanie walczący z niewiernymi, gdy Szósty anioł trąbi; dwukrotne
przedstawienie benedyktynów: przy Baranku na górze Syjon oraz gdy Jan pisze: „Błogosławieni umarli";
papież Paschazjusz przy Siódmym aniele z czaszą; papież Innocenty I i cesarz Lotar II zamiast świętych
na Sądzie oraz franciszkanie i dominikanie przy nowej Jerozolimie. Zupełnie nowymi scenami doda-
nymi do tradycyjnego cyklu Apokalipsy przez twórcę ilustracji komentarza Aleksandra są tylko cztery
miniatury: Prześladowanie chrześcijan za Dioklecjana jako ilustracja do: „Któż się ostać będzie mógł"
(Ар. VI, 17); Julian Apostata zabija Jana i Pawła jako ilustracja do Ciszy w niebiosach {Ap. VIII, 1);
Herakliusz zabija Kozdrę w odniesieniu do: „Kto mieczem zabija, ma być mieczem zabit" [Ap. XIII, 10);
oraz Adoracja bestii i Adoracja krzyża przed Zmartwychwstaniem pierwszym do: „Którzy się nie kła-
niali bestii" {Ар. XX, 4). Są to głównie ilustracje historyczne, dla których Apokalipsa jest tylko pretek-
stem, w rzeczywistości zaś obrazują historyczny wykład komentarza.
Spośród tych scen na nieco szersze omówienie zasługuje jedynie synoptyczna Wizja Jana i Ezechiela.
Nie jest to zjawisko nowe82. Motyw starszyzny izraelickiej otaczającej Chrystusa na majestacie i Ba-
ranka apokaliptycznego pojawia się w Liber Floridus, dwanaście figur zgrupowanych wokół Chrystusa
to patriarchowie, prorocy i kapłani Starego Testamentu, a dwanaście postaci wokół Baranka reprezentuje
zarazem dwunastu apostołów. Ale miniatura w komentarzu Aleksandra akcentuje typologię Starego
i Nowego Testamentu jeszcze dobitniej. Dwudziestu czterech starców wokół Chrystusa w mandorli
w strefie górnej to dwudziestu kardynałów, prezbiterów prowincji rzymskiej —■ zgodnie z tekstem
82 Beatus z Biblioteca Nacional w Madrycie z 1047 r. oraz z British Muséum w Londynie (Add. 1165) z 1109 r. przy
starcach wprowadzają podpisy: XII apostoli et XII prophète; por. Neuss, Die Apokalypse des kil Johannes..., t. 1, s. 151.