Rocznik Historii Sztuki (7.1969)

GENEZA IKONOGRAFII APOKALIPSY WROCŁAWSKIEJ

101

b

58. Antychryst i castra sanctorum (Ар. XX, 7—10)
a. Bible Moralisée, rkps z Nowego Jorku (fragment fol. 6)
b. Apokalipsa anglo-francuska, rkps z Paryża (fragment fol. 39 v°)
Fot. Bibliothèque Nationale w Paryżu

mię; Niewiasta otrzymująca skrzydła orła; Smok, który wypuszcza rzekę; siedem miniatur z Historii
bestii z morza i bestii z ziemi, które dość dokładnie odpowiadają siedmiu medalionom Bibie; Baranek
na górze Syjon; Chrystus ścinający łan zboża przy Historii Chrystusa jako żeńcy (ryc. 56a, b); czasze
w formie dzbanów u siedmiu aniołów i lew rozdający czasze aniołom (ryc. 57a,b); Chrystus w mandorli
przy Upadku Jana przed aniołem; Chrystus w tłoczni i walka z bestią przy Historii wiernego jeźdźca;
Antychryst przed castra sanctorum (ryc. 58a, b); brak świętych przy Sądzie Ostatecznym; trzy miniatury
z wyobrażeniem Jerozolimy Niebiańskiej i Chrystus przemawiający do Jana w epilogu.

Przeprowadzona analiza pozwala więc stwierdzić, że twórca prototypu Apokalips anglo-francuskich
korzystał z dwu przynajmniej wzorów, wywodzących się z odrębnych tradycji dwóch różnych typów
ikonograficznych. Nie mamy tu jednak do czynienia z bezduszną kompilacją. Inwencja twórcy cyklu
była olbrzymia, szereg scen otrzymało wyraźnie nową redakcję, jak dotąd —• nie dającą się wytłumaczyć
przez stare tradycje. Całość cyklu stanowi wyraźnie nową konwencję obrazowania Apokalipsy, jednolitą
zarówno pod względem formabiym, jak i treściowym. Co ważniejsze —■ ta nowa formuła okazała się
trwała, gdyż wyraźnie ciąży nad wszystkimi pochodnymi tego cyklu. Wszystkie te cechy charaktery-
zujące trzy najstarsze rękopisy Apokalips anglo-francuskich zdają się świadczyć, że mamy tu do czynienia