DOI Heft:
II. Z dziejów malarstwa
DOI Artikel:Kępiński, Zdzisław: Madonna kanclerza Rolin
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13395#0127
120
ZDZISŁAW KĘPIŃSKI
19. Głowa Marii; nad nią rzeźbiona głowica pilastra,
fragment ryc. 1
rza rajskiego —• wyniosłym centrum raju obieca-
nego. Nasuwa się skojarzenie z rzeką płynącą w Ma-
donnie kanclerza Rolin w taki sposób, że nawet
w miejscu najbliższym murom grodu zachowuje
ona ściśle oś swego koryta na linii osi świątyni
pierwszoplanowej, jak gdyby nie miała zamiaru
ominąć wzgórza ze świętym miastem Jeruzalem.
W obrazie Rogera van derWeyden, przedsta-
wiającym Sw. Łukasza malującego Marię43, sytuacja
Ale Niebieskie Jeruzalem, mające zająć miejsce
świętego wzgórza raju ongiś utraconego, przybiera
również inne cechy pagórka Edenu rajskiego. Z jego
murów na wyniesieniu bić będzie źródło wody ży-
cia, jak biło z Edenu, i rzeka świętej wody życia
wiecznego popłynie ponownie. I w tym zakresie
wizja Ezechiela jest wizją Jeruzalem zajmującego
miejsce utraconego przez człowieka raju. I w tym
zakresie jest ona raz jeszcze podstawą koncepcji
przestrzennej i topograficznej Jana van Eyck.
Prorokowi Bóg jego, przywiódłszy go do
bramy świętej budowli, ukazuje wody wypływa-
jące spod fundamentów ku wschodowi. I objaśnia
go, że wody te, bijące spod murów, zejdą ku pus-
tynnym nizinom, osiągną morze i spłyną, a będą
to wody uzdrowienia. Każda zaś dusza żyjąca, która
zaczerpnie z tego potoku, żyć będzie wiecznie. Nad
strumieniem zaś wzrosną drzewa jabłoni, z których
liść nigdy nie opadnie i na których nic zabraknie
owocu. Owoce drzew tych będą ku pożywieniu,
hście zaś gwoli uzdrowienia42.
Jakże wyraźnie dzięki tym motywom, wodom
życia i drzewom cudownym, Jeruzalem wymarzone
przez Ezechiela staje się odpowiednikiem wzgó-
42 Ezech., 47, 1: Et convertit tue ad portant domus, et
ecce aquae egrediebantur subter Hmen domus ad Orientem.
47,8: Et ait ad me: Aquae iste, quae egredientur ad tumu-
los tabuli Orientalis, et descendunt ad piana deserti, intrabunt
mare, et exibunt et sanabuntur aquae.
47, 9: Et omnis anima vivens, quae serait, quoeumque
venerit torrens vivet.
47,12: Et super torrentem orietur in ripis eius ex utraque
parte omne lignum pomiferum; non defluet folium ex eo, et non
deficietfructus eius; [...] et erunt fructus eius in cibum, et folia
eius ad medicinam.
43 Boston, Muséum of Fine Arts. Wielostronna analiza: 20. Córka Jeftego witająca ojca, scena na głowicy pilastra
Panofsky, op. cit., 1, s. 252. nad głową Marii, fragment ryc. 1
ZDZISŁAW KĘPIŃSKI
19. Głowa Marii; nad nią rzeźbiona głowica pilastra,
fragment ryc. 1
rza rajskiego —• wyniosłym centrum raju obieca-
nego. Nasuwa się skojarzenie z rzeką płynącą w Ma-
donnie kanclerza Rolin w taki sposób, że nawet
w miejscu najbliższym murom grodu zachowuje
ona ściśle oś swego koryta na linii osi świątyni
pierwszoplanowej, jak gdyby nie miała zamiaru
ominąć wzgórza ze świętym miastem Jeruzalem.
W obrazie Rogera van derWeyden, przedsta-
wiającym Sw. Łukasza malującego Marię43, sytuacja
Ale Niebieskie Jeruzalem, mające zająć miejsce
świętego wzgórza raju ongiś utraconego, przybiera
również inne cechy pagórka Edenu rajskiego. Z jego
murów na wyniesieniu bić będzie źródło wody ży-
cia, jak biło z Edenu, i rzeka świętej wody życia
wiecznego popłynie ponownie. I w tym zakresie
wizja Ezechiela jest wizją Jeruzalem zajmującego
miejsce utraconego przez człowieka raju. I w tym
zakresie jest ona raz jeszcze podstawą koncepcji
przestrzennej i topograficznej Jana van Eyck.
Prorokowi Bóg jego, przywiódłszy go do
bramy świętej budowli, ukazuje wody wypływa-
jące spod fundamentów ku wschodowi. I objaśnia
go, że wody te, bijące spod murów, zejdą ku pus-
tynnym nizinom, osiągną morze i spłyną, a będą
to wody uzdrowienia. Każda zaś dusza żyjąca, która
zaczerpnie z tego potoku, żyć będzie wiecznie. Nad
strumieniem zaś wzrosną drzewa jabłoni, z których
liść nigdy nie opadnie i na których nic zabraknie
owocu. Owoce drzew tych będą ku pożywieniu,
hście zaś gwoli uzdrowienia42.
Jakże wyraźnie dzięki tym motywom, wodom
życia i drzewom cudownym, Jeruzalem wymarzone
przez Ezechiela staje się odpowiednikiem wzgó-
42 Ezech., 47, 1: Et convertit tue ad portant domus, et
ecce aquae egrediebantur subter Hmen domus ad Orientem.
47,8: Et ait ad me: Aquae iste, quae egredientur ad tumu-
los tabuli Orientalis, et descendunt ad piana deserti, intrabunt
mare, et exibunt et sanabuntur aquae.
47, 9: Et omnis anima vivens, quae serait, quoeumque
venerit torrens vivet.
47,12: Et super torrentem orietur in ripis eius ex utraque
parte omne lignum pomiferum; non defluet folium ex eo, et non
deficietfructus eius; [...] et erunt fructus eius in cibum, et folia
eius ad medicinam.
43 Boston, Muséum of Fine Arts. Wielostronna analiza: 20. Córka Jeftego witająca ojca, scena na głowicy pilastra
Panofsky, op. cit., 1, s. 252. nad głową Marii, fragment ryc. 1